Cumhuriyet Kitap'ın 1000 Sayılık Serüveni

Cumhuriyet Kitap eki 1990 yılının Şubat ayında çıktığı yolculuğunda 1000. sayıya ulaştı


Göksel Durutuna'nın haberi
Derginin Yayın Yönetmeni Turhan Günay
'80’lerde yayınevimizin 135 bin kitabı yakıldı. ‘Kitabın
ateşle dansı’; başlığıyla kapak yaptık. O kapak baktıkça
beni hâlâ çok etkiler' dedi.
Cumhuriyet Kitap eki bugün gazetelerin yayımladığı ve sayıları onu bulan kitap eklerine öncülük etti.
'Çerçeve' adıyla Cumhuriyet Kitap Kulübü
üyeleri için aylık bülten olarak başlamış Cumhuriyet
Kitap'ın yolculuğu... 1990 yılının Şubat ayından itibaren haftalık
Cumhuriyet Kitap eki olarak devam etmiş yolculuğuna... Cumhuriyet Kitap
bu hafta okurlarını 1000. sayısıyla selamladı.
Cumhuriyet Kitap Yayın Yönetmeni Turhan Günay ile kitaplar kitap ekleri ve tabii Cumhuriyet Kitap'ı konuştuk.
Turhan Günay
"Türkiye'de kitap okunmuyor" görüşüne katılmıyor.
"Türkiye’de her fert kitaba yıllık 40 TL para ayırabiliyor.
Bu her insanın 4-5 kitap okuduğu anlamına geliyor.
Türkiye’de kitap okunmuyor diye bir şey yok
Türkiye’de kitap okunuyor. Batı ülkeriyle şöyle
kıyaslıyoruz o da yanlış bir şey: İngiltere’de şiir kitapları 1000 tane satıyor bizde 200 tane. İngiltere bütün dünyaya pazarlıyor
biz sadece kendi sınırlarımız içinde kullandığımız dil
karşılığında bunu yayınlıyoruz. O açıdan 'Türkiye’de
kitap okunmuyor' demek çok anlamlı değil.
Şu anda Türkiye’de haftalık olarak Cumhuriyet ve Radikal gazeteleri
aylık olarak da sekiz gazete kitap eki çıkıyor. Kitap
okunmuyorsa bu kadar ek neden çıkartılır? Bu kadar ilan niye
verilir? 'Türkiye’de kitap okunmuyor' yanlışının
düzeltilmesi gerekir. Bu yanılgıyı birisi ortaya atıyor ve bir
sürü akıllıda taşı kuyudan çıkarmaya çalışıyor.
Hiç araştırma yapmadan bu sonuçlar ortaya çıkıyor.
Türkiye’de 8 bin yayınevi var
çoğu faal değil çok az kitap çıkartıyor ama 2 bin
civarında faal yayınevi var. Yılda 30-35 bin kitap yayınlanıyor.
Düşünürseniz bunlar büyük rakamlar doğrusu az değil."
KİTAPLAR ELEŞTİRİ SÜZGECİNDEN GEÇİYOR
Yayın
dünyasının büyümesinde kitap eklerinin etkisini de
şöyle anlatıyor Günay: "Cumhuriyet Kitap ekini
çıkarmaya başladığımız ilk yıllarda Derleme
Müdürlüğü’nden aldığımız rakamlara göre
-o tarihlerde çıkan kitaplar Derleme
Müdürlüğü’ne giderdi- yılda bin 500-2 bin
kitap yayınlanıyordu. Bu rakamlar giderek 5 bin-7 bin’lere kadar
çıktı
son beş yıl içerisinde inanılmaz bir ivme kazandı. Önce 20
binleri gördük şimdi yılda 30-35 binleri görebiliyoruz.
Bunlar büyük rakamlar. Kitap eklerinin bu ivmeye hız
kazandırdığı kesin. Çünkü kitaplar artık eleştiri
süzgecinden geçiyor. Yayıncı arkadaşlarımız da daha
dikkatli davranıyor. Bir de eklerin okurların kitapla daha yakın ilişki
kurabilmelerini
kitaba yaklaşmada onlara yol göstermeside unutulmaması gereken
notlardan biri. Onun için kitap eklerinin kitap-okur ilişkisinde
çok etkili bir yayın olduğunu düşünüyorum."
KİTAP EKLERİYLE EDEBİYAT OKURU YARATILDI
Günay Cumhuriyet Kitap ve kitap ekleriyle ilgili oalrak da şunları söylüyor:
"Türkiye’de kitap okuru bir bakıma Cumhuriyet
Gazetesi’nin de okurudur aynı zamanda. Bu çok kanıtlanması
gerekmeyen
görünen birşey. Kitap eki çıkarılırken okurun
seçmesine yardımcı olmak hesaplanır. 'Bu kadar çok kitap
içerisinde okura iyi olabilecek kitapları sunarsanız onların
içinden seçme şansı olabilir' diye
düşünülerek çıkarılmış ekler. Dergilere
bakarsanız genellikle edebiyat üzerine konuşuyoruz. Şiir roman
öykü gibi kültür kitapları... Ekonomi kitapları
gibi kitaplar o kadar gündemde değil. Kitap ekleri aracılığıyla
doğal olarak edebiyat okuru yaratıldı. Cumhuriyet Kitap ekini de bunun
başlatıcısı kabul etmek gerekiyor çünkü 1000. sayımıza
geldik."
CUMHURİYET'İN YAPTIĞI FEDAKARLIK
"Gazeteler
neden son yıllarda kitap eklerine ilgi göstermeye başladılar? Bu
kadar kitap çıkınca bir ilan potansiyeli doğuyor. İlan
alamazsanız
kitap eki çıkaramazsınız çünkü kağıt pahalı.
Gazetelerin de bu ilanlardan pay alması sözkonusu... Aylık da olsa
ilan alabilirlerse çıkartabiliyorlar. Bu açıdan
bakıldığında Cumhuriyet’in Radikal’in yaptığı fedakarlık
açık söylemek lazım. Aylık ekler bize göre daha
avantajlılar. Aldıkları ilanla kullandıkları kağıdı kurtarıyor
olabilirler.

Cumhuriyet Kitap eki ilk çıktığında 35 bin ek okur getirdi.
Kitaba bir ilgi vardı çünkü 12 Eylül gibi bir
dozer üzerimizden geçmiş
kitabı suç unsuru olarak önümüze
sürmüştü. İnsanlar ellerindeki kitapları yaktı.
İnsanların kitap okumaya açlıkları vardı. Cumhuriyet Kitap
yeniden kitapla tanışmanın belki ilk adımlarından biri oldu. Onun
öncesi Çerçeve dergisi TÜYAP Kitap Fuarı’nın başlaması kitabın okurla yeniden barışmasını sağladı. Başlarda bu rakam düşmeye başladı
çünkü diğer gazetelerde kitaba ve edebiyata yer
vermeye başladılar. Cumhuriyet’in böyle bir etkisi oldu
ister istemez. Bugün Cumhuriyet Kitap ortalama olarak 5 bin 500-6
bin civarında ek okur getiriyor."
KİTABIN ATEŞLE DANSI
"Bütün sayılar benim için çok önemlidir. Bunlar çocuklarınız gibidirler
bazıları o gün çıkan kitapların sayısıyla ilgili olarak
bazıları da çok anlayamadığımız nedenlerle tirajları
yükseltebilir. Kimilerinin eksikleri
kimilerinin fazlaları vardır. 80’li yıllarda yayınevimizin aşağı
yukarı 135 bin kitabı yakılarak imha edildi. Yıllar sonra yayınevi
beraat etti ama kitaplar yakılmış oldu. Bu olayla ilgili bir kapak
yaptık. 'Kitabın ateşle dansı' başlığıyla. O kapağa baktıkça
hâlâ çok etkilenirim. Çok zor bir şey...
Kitap eki çıkarıyorsunuz ve önünüzde 135 bin
kitap imha ediliyor."
DAHA İYİ KİTAPTAN EDEBİYATTAN YANAYIZ
"Cumhuriyet Kitap ekini
diğer kitap eklerinden farklı bir yere koymuyorum. Hepimizin bir işlevi
bir yaklaşımı var ister istemez. Hepsi de çok yararlı ekler bazıları aylık çıkıyor
tirajı düşük olabilir ama bunlar kitabın okura ulaşması
açısından son derece etkin ve gerekli ekler. Bizim için
şunu söyleyebilirim: Galiba biz biraz daha iyi kitaptan iyi edebiyattan yanayız..."
Cumhuriyet Kitap 1000. sayısı için yazarların görüşlerine başvurdu. İşte onlardan bazıları:
Enis Batur:
1000. sayı sayısal uzantılar düşünülmezse dile kolay: Kaç sayfa kaç kelime kaç harf? Kaç kitaba ne kadar ışık? Bir de: Cumhuriyet Kitap’ta kaç Şehrazat?
İhsan Oktay Anar:
Bir
hesaba göre kısa ömründe insanın en fazla 5000 kitap
okuyabildiği söylenir. Bu da bizi ister istemez kısıtlar. 20 yıla
yakın bir süredir kitap dünyasını tanıtan bir dergi
seçici zihin için değerli bir kılavuzdur. Cumhuriyet
Kitap’ı bu anlamda çok değerli çok gerekli bir rehber olarak gördüm. Cumhuriyet Kitap’ı okumak bir kitapçıda kitap rafları arasında gezinmek kadar keyiflidir.
Sema Kaygusuz:
1000 sayı boyunca kitaba dünyadan pay ayırmak demek
kendi kendini tüketen insanlığı en az bin kez uyarmış olmak
demektir. Kendimi bildim bileli bu sayfalarda kim bilir kaç
yazarla tanıştım kaç kitaba uzandım. Burada hayata paralel düşen bu bağımsız evrende kitaplarla kurulan zamanların nabzı hiç durmasın. Cumhuriyet Kitap için emeği geçen herkesi başta Turhan Günay’ı gönülde kutluyorum.
Edebiyatın kendine kapalılığı kendi zamanını yaratma hikmeti kendi kendini derinleştiren ve çoğaltan hayata paralel bir evrendir.
Haydar Ergülen:
Ben de Cumhuriyet Kitap ekinde yazmaya başladım ilk yazılarımı. “İtina ile” şiir kitaplarını orada okudum ve yazdım orada söyleşilerim yayımlandı kitaplarım hakkında yazılar çıktı ‘şimdi uzaklarda’ olan iki yakınımdan
Mehmet H. Doğan’ın hem 70. yaşını orada kutladım hem de yine
orada uğurladım canım ‘abi’mi. Çok sevdiğim Cenk
Koyuncu’nun ilk kitabı ‘Otoben’ üstüne
orada yazdım
onun benimle yaptığı söyleşi “Dilimizdeki Sahil”
başlığıyla yine Cumhuriyet Kitap ekinde kapak oldu. Şiir
üstüne bir vakitler hayli kapıştığımız Roni
Margulies’in “Mağrur Olma Padişahım” kitabıyla ilgili
yazdım
üstelik Roni’yle harp halindeyken. Tuna Kiremitçi
şiir kitabı “Ayabakanlar” hakkında orada yazdığım yazıyı
vapurda okuyup çok sevindiğini anlatmıştı sonradan... Böyle
böyle çok anı çok dost çok kayıp birikmiş meğer.
Sevgili arkadaşım Turhan Günay ve ekibinin yönetimindeki Cumhuriyet Kitap Türkiye’de gazetleerin kitap eki verme geleneğini başlatmasıyla öncü doluluğundan içeriğinden ödün vermemesiyle kaliteli
köşeleri ve yazarlarıyla her zaman ilgi çekici bir kitap
gazetesi oldu benim için. Bu doluluk ve yoğunlukta nice yıllar nice 1000 sayılar diliyorum bu sevgili ilk gözağrıma ve arkadaşlarımı kutluyorum.