iLK YARDIM iLKELERi

ilkyardım, hasta veya yaralı kişiye, daha ciddi bir tıbbi yardım
uygulanmadan önce yapılan ilk bakımdır. ilkyardımın amacı, durumun
kötüleşmesini önlemek için aktif olarak müdahale etmek, yaşam desteği
sağlamak, yaralının etkin tedavisini başlatmak, zararı en aza indirmek
ve yaşam kaybını önlemektir. ilkyardım tıbbi bakımın bir alternatifi
değildir. Ancak ilkyardım eğitimi alan kişiler, durumu ve aciliyetin
derecesini tayin etme ve profesyonel tıbbi yardım ulaşana kadar
yapılabilecek en doğru şeyleri belirleme yeterliliğine sahiptir.
Yaralanmanın, ölüm olaylarının dördüncü ana nedeni olduğu düşünülürse,
ilkyardım eğitiminin gerekli olduğu çok açıktır. Düşmeler en sık
rastlanan yaralanma sebebidir. Ancak trafik kazaları en ölümcül
olanıdır. Yaralanma ölümlerinin %22’si trafik kazaları sonucu
oluşmaktadır.

ilkyardım inceleme ve araştırmayla başlar. Bir yaralıya yaklaşmadan
önce olay yerinde, yaralı ve kurtarıcının hayatını tehlikeye atabilecek
faktörlerin önlenmesi gerekir. Daha sonra yapılan ilk inceleme,
yaralının hayatını kurtaracak işlemlerin hemen uygulanmasının gerekip
gerekmediğini belirler.

ilk Yardımın Temel Aşamaları
Solunumun Durması
Kalp Krizi
Bilinç Kaybı
Yaralanma ve şiddetli Kanamalar
Kırıklar ve üıkıklar
Burkulma ve Gerilme

iLKYARDIMIN TEMEL AşAMALARI :

ilk önce yaralının genel sağlık durumu değerlendirilir. Yaralının
omuzlarına hafifçe dokunup ona seslenerek bilincinin yerinde olup
olmadığı saptanır.

Derhal ambulans çağırılır.
Yaralı, boynu ve başı sabit tutularak sırt üstü yatırılır.
Yaralının bilinci kapalı ise çenesi yukarı kaldırılarak başı geride tutulur. Böylece dilin, nefes borusunu kapatması önlenir.
Yaralının nefes alıp almadığına bakılır. Nefes almıyorsa ağzından veya
burnundan suni teneffüs yapılır. Nefes verirken göğüs kalkıyor mu diye
bakmak gerekir. Nefes verme aralarında akciğerlerden hava boşalması
beklenmelidir.
Kan dolaşımının gerçekleşip gerçekleşmediğini anlamak için nabız
kontrol edilir. Nabız, adem elması ve boyun kası arasındaki bölgeye, üç
parmakla hafifçe bastırılarak kontrol edilir.
Yaralının nabzı yoksa kalp masajına başlanır. Temel yaşam desteği tek
kişi ile yapılıyorsa 15 kalp masajı ve 2 tam nefes şeklinde
tekrarlanarak uygulanmalıdır. iki kişi ile ise 5 kalp masajı 1 nefes
şeklinde uygulanır. Temel yaşam desteği, sadece solunumu ve kan
dolaşımı durmuş kişilere uygulanır.
Eğer nabız var, solunum yoksa her 5 saniyede bir nefes verilmelidir.
Solunum ve kan dolaşımı sağlandığında temel yaşam desteği kesilmelidir.

SOLUNUMUN DURMASI :

Yapay solunumun en basit ve etkili metodu, hastanın akciğerlerine kendi
nefesinizi güçlü bir şekilde üflemektir. Ağızdan ağıza solunum,
solunumu çok zayıf ve düzensiz olan hastalara da uygulanabilir. Bu
durumda nefes verişinizi, hastanın nefes verişine göre ayarlamanız
gerekir.

En yakın acil sağlık kuruluşunu aradıktan sonra, ağızdan ağıza solunuma
başlayın. Bu sırada hasta, sert bir zeminde, sırtüstü yatmalıdır. Eğer
boyun yaralanmasından şüphe edilmiyorsa, bir elinizle hastanın başını
çene kemiğinden yukarı doğru çekerken diğer elinizle de alnına
bastırarak başın geride kalmasını sağlayın. Eğer boyun yaralanmasından
şüpheleniyorsanız, hastanın başına veya boynuna müdahale etmeyin.
Hastanın başını sarsmadan sadece çenesini nazikçe kaldırarak nefes
borusunu açmaya çalışın.
Eliniz hastanın alnındayken başparmağınız ve işaretparmağınızla burun
deliklerini kapatın. Derin bir nefes alın. Ağzınızı hastanın ağzı
üzerine yerleştirin ve 2 güçlü nefes verin. Daha sonra her 5 saniyede 1
nefes verin. Her nefeste hastanın göğsünün kalktığını görmelisiniz.
Hastanın göğsü genişlediğinde nefes vermeyi kesin. Ağzınızı çekin ve
yüzünüzü hastanın göğsüne doğru çevirin. Böylelikle kulağınız hastanın
ağzı seviyesinde olacaktır. Hastanın akciğerlerinden havanın çıkışını
dinleyin ve göğsün inişini izleyin. Daha sonra solunum işlemlerini
tekrarlayın.
Hastanın bilek veya boyun damarından nabzını kontrol edin. Eğer nabız
yoksa ve kalp masajı eğitiminiz varsa kalp masajına başlayın. Buna
hasta kendiliğinden solunuma başlayıncaya veya tıbbi yardım gelene
kadar devam edin.

Ağızdan buruna solunum :

Eğer hastada yüz yaralanması varsa kişinin ağzına nefes vermekte
zorlanırsınız. En yakın acil sağlık kuruluşunu aradıktan sonra hemen
ilkyardıma başlayın. Kişiyi sert bir zemin üzerinde sırtüstü yatırın.
Bir elinizi hastanın çene kemiğine yerleştirip, yukarı doğru
kaldırırken diğer elinizi hastanın alnına koyun ve çeneyi yukarı doğru
iterken alnı aşağı doğru bastırarak hastanın başına pozisyon
verin.Derin bir nefes alın ve ağzınızla hastanın burnunu
kapatın.Hastanın ağzını da çenesini iterek kapalı tutun. Hastanın
burnuna kuvvetle nefesinizi verin. Ağzınızı çekin, hastanın çenesini
açın ve havanın çıkışına izin verin. Bu işlemi 5 saniyede bir
tekrarlayın.
Bebeklerde ve çocuklarda suni teneffüs:

Bebeklerde ve çocuklarda suni teneffüs işlemi yetişkinlerdekine benzer,
sadece ağzınızla çocuğun hem ağzını hem de burnunu kapatmalısınız.
üocuğun başını çok geriye çekmeyin yoksa nefes borusu tıkanabilir.
Nefesleriniz daha yumuşak olsun. üocuklarda 4 saniyede 1 nefes
(dakikada 15 nefes), bebeklerde 3 saniyede 1 nefes (dakikada 20 nefes)
verilmelidir. üocuğun göğsü kalkmaya başlayınca nefes vermeyi kesin.
Her nefes veriş öncesinde yeniden nefes alın.

KALP KRiZi :

Kalp krizi yaşamı tehdit eden acil bir durumdur. Kalbi besleyen ana
damarların daralması veya tıkanmasına bağlı olarak kalbin bir bölümüne
yeterli kan ve oksijen gitmemesi sonucu oluşur. Eğer bu kan ve oksijen
yetersizliği uzun sürerse kalp kaslarının bir bölümü ölür.

Kalp krizi belirtileri, aşağıdakilerden birkaçını ya da hepsini
içerebilir. Santral göğüs bölgesinde aniden gelen ve ezici bir basınçla
hissedilen, sabit, 20 dakika veya daha uzun süren, kola, omuza, boyuna,
çeneye, sırt ortası ve mideye vuran göğüs ağrısı, aşırı terleme,
bulantı, kusma, yoğun halsizlik, akıntı, korku, soluk mavimsi gri deri
rengi, mavi tırnaklar ve nefes darlığı. Kalp ağrısı hazımsızlıkla
karıştırılabilir. Eğer ağrınızın sebebinden emin değilseniz güvende
olmak için kalp krizi gibi ele alın. En yakın acil sağlık kuruluşunu
arayın ve aşağıda verilen ilkyardım talimatlarını uygulayın.

Kalp krizi tedavisi, hastanın bilincinin kapalı ya da açık olmasına göre değişir.

A) Bilinci Kapalı, Nefes Almayan Hasta :

En yakın acil sağlık kuruluşunu arayın, daha sonra müdahaleye başlayın.
Kişiyi sert, rahat bir yere sırtüstü yatırın. Elinizi hastanın çenesine
koyup yukarı kaldırırken diğer elinizi hastanın alnına koyup aşağı
bastırarak başını arkaya yatırın. Hastanın alnındaki elinizin baş
parmağınız ve işaret parmağınızla hastanın burun deliklerini kapatın.
Derin bir nefes alın. Ağzınızı hastanın ağzı üzerine sıkıca bastırın ve
iki yavaş, derin nefes verin. Arada tekrar derin bir nefes alın ki
hastaya taze hava verebilesiniz. Göğüs kafesinin yükseldiğini görene
dek hava üflemeye devam edin. Hastanın göğsü yükseldiğinde hava vermeyi
durdurun. Ağzınızı çekin ve başınızı hastanın göğsüne doğru çevirin.
Böylece kulağınız hastanın ağzının üzerinde olacaktır. Hastanın
akciğerlerinden hava çıkışını kulağınızla hissedin ve dinleyin ayrıca
göğsün alçaldığını gözlemleyin. Bu solunum işlemini her 5 saniyede 1
nefes vererek sürdürün. Kişinin bilek ya da boyun atardamarını 5-10
saniye boyunca nabız için kontrol edin. Eğer nabız yoksa, kalp masajı
eğitimi aldıysanız kalp masajına başlayın. Suni solunum kalp masajı
sırasında da sürdürülmelidir. Bu işlemi tıbbi yardım gelinceye ya da
hasta nefes almaya başlayıncaya kadar sürdürün.

B) Bilinci Açık Hasta :

En yakın acil sağlık kurumunu arayın, ilgiliye olası bir kalp krizini ve oksijen ihtiyacını iletin.
Hastayı nazikçe oturtun ya da yan oturur pozisyona getirin. Yatmak nefes almayı zorlaştırır.
üzellikle boyun çevresindekiler olmak üzere giysileri gevşetin. Hastayı
bir battaniye ya da palto ile sararak sıcak tutun. Hastayı
sakinleştirin ve rahatlatın ama herhangi bir şey yedirip içirmeyin.Eğer
ambulans bulunamıyorsa hastayı en yakın hastanenin acil servisine
götürün.Bilinçsiz hasta kendine gelirse ve solunumu başlarsa yukardaki
adımları izleyebilirsiniz.

BiLiNü KAYBI :

Bilinç kaybı sadece koma durumu için geçerli bir tanımlama değildir;
aynı zamanda kişinin uykulu, dikkatinin dağınık ve varlığınıza tepki
veremediği durumlar için de söz konusudur. Beyin travması (kaza veya
darbe sonucu), kan kaybı, oksijensiz kalma (boğulma), metabolik bir
hastalık (diabet) veya ilaç nedeniyle zehirlenmeler sonucu oluşabilir.
ilk olarak en yakın acil sağlık kuruluşunu arayın sonra ilkyardıma
başlayın.

Not: Eğer omurilik zedelenmesinden şüpheleniyorsanız ve hasta
kusmuyorsa yerinden kımıldatmayın. Omurilik zedelenmesi söz konusu
değilse omurgayı esnetmeden, hastanın başını ve vücudunu eş zamanlı
olarak yana çevirebilirsiniz; ancak baş ve vücudun birbirleriyle olan
konumlarını bozmayın. Bir insanın bilinci yerinde değilse normal
refleksler ve kasların gevşekliği kaybolur. Bu nedenle olabilecek en
büyük tehlike dilin boğazı tıkaması veya ağızdaki yabancı cismin nefes
borusunu tıkamasıdır. Nefes borusunu açıp solunumu sağlamış olsanız da
asla baygın birisini yalnız ve müdahalesiz bırakmayın.Komaya giren bir
insanın nefesi kesilebilir, sonuç olarak da kalbi durur.

iLKYARDIM POZiSYONU :

Omurilikteki bir hasardan şüpheleniyorsanız ve hasta kusmuyorsa
yerinden kımıldatmayın. Gerekli herşeyi yaptıktan sonra acil tıbbi
yardımı beklerken hastayı ilkyardım pozisyonuna getirin. Eller ve
ayaklar vücudun rahat ve sabit olmasını sağlayacak şekilde olmalıdır.

Yanına diz çöküp kolunu başının arkasına atın
Karşı taraftaki kolunu göğsünün üstüne koyun ve bacağını dizinden büküp kendi tarafınızdaki bacağın üzerine koyun
Dikkatlice başı da vücutla birlikte kendinize doğru bir elinizle döndürün ve diğer elinizle yüzünü koruyun
Başını geri itin, çeneyi öne çıkarın ki rahat nefes alsın ancak çeneyi vücuttan daha alçakta tutun ve sıcak tutun

YARALANMA VE şiDDETLi KANAMALAR :

Yırtılmış bir atardamar nedeniyle çok kısa zamanda yüksek miktarda kan
kaybedilebilir. şiddetli kan kaybı kişiyi şoka ve bilinç kaybına
götürebilir ve eğer durdurulamazsa ölümcül olabilir. Yetişkin bir insan
1.5 litre kadar kan kaybederse ya da bir çocuk yarım litre kan
kaybederse, kan kaybı şiddetli kabul edilir. Yaralı bir atardamarın
duvarlarındaki kaslar yarayı kapatmak için pıhtı oluşumuyla birlikte
kasılacaktır. Eğer pıhtılaşma herhangi bir nedenle gerçekleşmezse
kanamanın kontrolü çok daha zor olacaktır. En yakın acil sağlık
kuruluşunu arayın ve ilkyardıma başlayın.

Küçük yaralanmalarda kanama kısa sürede kendiliğinden durur. Ancak
derin bir yarada kan o kadar hızlı akar ki pıhtı oluşumuna fırsat
kalmaz. ilk yardımın amacı kanı mümkün olduğunca kısa sürede
durdurmaktır.

Kişiyi sırtüstü yatırın ve mümkünse yaralı kısmı yukarı kaldırın. Bu
kan akışını azaltacaktır.Cam veya metal gibi derinde olmayan ve kolay
hareket ettirilebilen cisimleri yaranın içinden çıkarın ama derine
saplanmış cisimlere dokunmayın.Temiz bir bezle yaranın tam üstüne,
kanama durana dek 5-10 dakika basınç uygulayın. Yaranın ağzı açıksa her
iki kenarı da birbirine doğru itin. Eğer yaranın içinde herhangi bir
şey varsa basıncı cismin çevresine uygulayın, üzerine değil Sağlam ve
temiz bir bandajla yarayı sıkıca sarın. Eğer hazırda bir bandaj yoksa
bir parça temiz bez kullanın. Turnike kullanmayın. Eğer kan, bandajın
dışına taşarsa bandajı çıkarmayın. Onun yerine üzerine biraz daha bez
koyun ve sıkıca bağlayın Burun Kanamaları:

Sık rastlanan acil durumlardan biridir. Kafa travması sonucunda burun
veya kulaktan kanama, kafatası kırığı olduğunu gösterir ve kontrolü
zordur. Bu tip kanamalarda temiz bir bez ile buruna hafifçe
bastırılmalı ve hasta mümkün olduğunca çabuk acil sağlık kuruluşuna
ulaştırılmalıdır.

Diğer nedenlerle oluşan kanamalarda, burun deliklerini sıkarak veya üst
dudak ile dişetleri arasına yuvarlak gazlı bez yerleştirerek basınç
uygulanır. Hastayı oturtun ve başını öne eğin. Hastanın sakin olmasını
sağlayın ki endişelenerek kan basıncının artmasına sebep olmasın.
Burnun üzerine buz koyun. Tüm bu uygulamalara rağmen kanama devam
ederse hastayı en yakın sağlık kuruluşuna götürün.

KIRIKLAR VE üIKIKLAR :

Röntgen olmaksızın bir kemiğin kırık olup olmadığını belirlemek her
zaman mümkün değildir. Eğer emin değilseniz, yaralanmaya sanki kırıkmış
gibi yaklaşın. Eğer kişi çok ağrılıysa, yaralı bölgesini hareket
ettiremiyorsa, üzerine ağırlık veremiyorsa ya da yarada şekil bozukluğu
varsa kırık veya çıkıktan şüphe edin. üıkık bir kemiği yerine oturtmaya
çalışmayın. Bu sadece bir uzman tarafından yapılabilir. Kolu veya
bacağı bulduğunuz pozisyonda sararak sabitleyin ve yaralıyı hastaneye
götürün. Eğer yaralı hareket edemiyorsa ambulans çağırın.
Hastanın birşey yiyip içmesine izin vermeyin,çünkü hastanın kemiklerini
genel anestezi altında düzeltmek gerekebilir ve yemek hastanın
kusmasına neden olabilir. Kişiyi sıcak tutun ve şok olasılığı açısından
sürekli izleyin.
Kanama varsa önce onu tedavi edin. Kişiyi olabildiğince az hareket
ettirin. Hareket, kırık kemikleri daha da ayırır ve organları
yaralayabilir. Açık bir yara varsa temiz bir bez parçasıyla kapatın.

Tespit Uygulaması :

Tespit genellikle gereklidir. Hareketi önleyerek kırığın daha da kötü
olmasını engelleyebilirsiniz. Bu, özellikle hastanın nakli veya tıbbi
yardımın gecikeceği durumlarda önem taşır. Tespit malzemesinin sert
olması gerekir. Mümkünse bir üst ve bir alt eklemin oynamasını
engelleyecek derecede uzun olmalıdır. Tespit, tahtalarla, karton
parçalarıyla, gazetelerle yapılabilir. Kırık bir üst kol veya bacak
için yaralı uzvu tespit etmeden önce kol ile gövde arasına veya
bacaklar arasına destek koymak gerekir. Tespiti bağlamak için bez
(bandaj, kravat vb.) kullanın.

Kırık ön kol :

Hastanın ön kolunu 90 derece açıyla vücuduna yapıştırın, avucu göğsüne
gelirken başparmağı yukarı doğru olmalı. ün kola tespit uygulayın.
Tespit dirsekten el bileğine kadar uzanmalı. Tespiti, kırığın altından
ve üstünden bağlayın. ün kolu boyundan geçen geniş bir sargı ile
parmakların dirsekten biraz daha yukarı seviyede olmasını sağlayacak
şekilde asın.

Yaralı bacağın sağlam bacağa tespiti :

Nazikçe yaralı bacağın dizini düzeltin. iki bacak arasına bezler koyun.
Yaralı bacağı diğer bacağa birkaç yerinden bağlayın, ama kesinlikle tam
kırık üzerinden olmasın. Eğer iki geniş tespit bulma olanağınız varsa
bunları kullanmak en idealidir. Tespitler bacağın tüm uzunluğu boyunca
olmalıdır.

Omurga Yaralanmaları :

Eğer hastanın boyun veya omurgasında ciddi ağrı varsa, kol veya
bacaklarında his kaybı varsa, mesane veya barsak kontrolünü yitirmişse
omurga kırığı veya çıkığı olabilir. Bu tip vakalarda, hastanın hayatı
tehlike altında değilse veya kusmaya bağlı olarak boğulmuyorsa, hastayı
kıpırdatmamak gerekir. Eğer hastayı hareket ettirmek gerekirse vücudunu
dümdüz tutmalısınız. Beli veya boynu bükülmemeli, vücudu dönmemeli.
Hastayı kapı, masa, ütü masası veya geniş bir kalas gibi sert bir zemin
üzerine yerleştirmelisiniz.

BURKULMA VE GERiLME :

Kasta veya tendonlardaki yırtılma, gerilme; bağlardaki veya eklem
kapsülündeki yırtılma ise burkulma olarak tanımlanır. Burkulma ve
gerilme dokuların aşırı zorlanmasından olur. iki yaralanma için de
belirtiler aynıdır. Ağrı, şişme ve morarma... Ciddi burkulmalar sanki
kırıkmış gibi tedavi edilmelidir. Ağrı ve şişmeyi azaltmak için soğuk
su ya da buz torbası kullanılır. Eklem veya kası, elastik “8” şeklinde
bandajla sarın ve 1-2 gün için üstüne bastırmayın. ”8” şeklinde bandaj
uygulamasını ayak çevresinde 1-2 kez dairesel olarak sarın. Bandajı
diagonal olarak ayağın üstünden ve bileğin çevresinden geçecek şekilde
bağlayın; bandajı ayağın üstünden aşağı doğru ve ayağın tabanından
geçirin. “8” şeklindeki dönüşlere devam edin, ayak (parmaklar hariç),
bilek ve bacağın altı kaplanana kadar bandajlayın; bant ya da klipsle
bandajı sabitleyin.


iLK YARDIM iLKELERi

ilk yardım, kaza ya da ani hastalık durumunda profesyonel yardım
ulaşıncaya kadar, hastayı korumak ve yaşamını desteklemek için yapılan
işlemlerdir. Kaza ölümlerinin yaklaşık %10'u ilk 5 dakikada, %54'ü ise
ilk yarım saatte oluşmaktadır. Bu nedenle ilk yardım eğitimi almış
kişilerin kaza yerinde yapacakları etkili bir ilk yardım, ölümlerin
yarısını engelleyebilir ve sakatlıkları da azaltabilir.

1. Ek kazalara meydan vermemek :

Sıklıkla karşılaşılan bir durum, heyecanla yardıma koşanların ek
kazalara uğramaları, yaralanmaları ve bazen hayatlarını yitirmeleridir.
Gecenin bir vakti yardım için viyadükten atlarken düşenler, arabasını
biçimsiz park ettiği için zincirleme kazalara neden olanlar ve iyi
niyetle koşuştururken ezilenler... Başına taş düşen ya da çığ altında
kalan bir dağcıya yardıma koşan da, aynı felakete uğrayabileceğini
unutmamalıdır. Keza suda boğulmak üzere olan birine doğru yüzen kişi
de, şayet kendini karaya bağlayan bir ipten ya da tükendiğinde
tutunabileceği bir tahta parçasından yoksunsa boğulabileceğini asla
unutmamalıdır. Banyoda baygın yatan yakınınıza koşarken, onu zehirleyen
tüp gazdan sizin de etkilenebileceğinizi veya yerdeki birine dokunup
kontrol ederken onu çarpan elektrik akımının size de zarar
verebileceğini hesaba katmalısınız. Arama-kurtarma çalışmalarına
katılanlar da, yardıma giderken kendi yaşamlarını sürdürebilecek asgari
teçhizata sahip olmalı ve merkezle haberleşme bağlantısını
koparmamalıdır.

2. Yardım istemek :

Bazen bir cep telefonu bazen telsiz, bazen de üçüncü bir kişi, birazdan
anlatacağımız ilkyardım uygulamasını, "yardım gelecek" güvencesiyle
daha rahat yapmanıza imkan verir. Unutmayın, daha çok insan, daha
etkili yardım ve yaralıların daha doğru şekilde taşınması demektir.
ilkyardımda kahramanlığın yeri yoktur. Ne kadar mükemmel yaparsanız
yapın, çok zorunlu haller dışında temel ilkyardım uygulamasının ilk beş
on dakikasında nefes nefese kalır, tükenirsiniz.

3. Doğru değerlendirme yapmak :

Bir kazazedeyle karşılaştığınızda zamana karşı yarış başlamış demektir.
Sizin burada dakikalarca okuduğunuz uygulamayı, saniyeler içinde
yapmanız gerekir. Dolayısıyla her türlü girişimden önce, kazazedeyi
yerinden oynatmadan, ona ne olup bittiğini anlamaya çalışmalı ve burada
yazılanları bazen aynı anda yapmalısınız. Kazazedeyle iletişim kurmaya
çalışmalı, "sana ne oldu, adın ne" gibi sözlü uyarılarda
bulunmalısınız. Cevap varsa işiniz büyük ölçüde kolaylaşır. Ondan elini
ayağını oynatmasını isteyin. Böylece omuriliğinde bir yaralanma olup
olmadığını anlayabilirsiniz, özellikle bir yerden bir yere taşınması
gerekiyorsa bunu muhakkak bilmeniz gereklidir. Sözlü uyarılara cevap
ararken, bir elinizi kazazedenin alnına koyun. Bu sayede şuuru bulanık,
boyun omurlarında kırık olabilecek kazazedenin istemsiz hareketlerde
bulunmasını ve omuriliğine zarar vermesini engelleyebilirsiniz.

Hastanın Yeniden Canlandırma için Değerlendirilmesi :

Hastaya sözlü uyarı verilir. (Adın ne, sana ne oldu vb.)
Hasta sözlü uyarıya konuşarak veya hareketle cevap vermezse, ağrılı
uyarı verilir. Burada da hastanın sesle ya da mimikle tepkisine bakılır.

Ağrılı uyarana da cevap alınamazsa :

1- Göz bebeklerinin ışık reaksiyonuna bakılır. Göz kapakları açılıp
kapatılarak veya varsa fener ışığı yakıp söndürerek göz bebeklerinin
ışıkta küçülüp küçülmediğine bakılır:

küçülme yoksa,
- küçülme çok azsa,
- biri küçülmüyorsa,
....beyinde problem var demektir!

2- Hastanın kalbinin çalışıp çalışmadığına bakılır. Sağ elin işaret ve
orta parmağı boynun yan tarafında bulunan şahdamarının üstüne konur ve
nabız olup olmadığına bakılır.

3- Hastanın nefes alıp almadığına bakılır. Göğüs kafesinin kalkıp
inişine bakılır, ayrıca soluk sesi, nefes kokusu algılanmaya çalışılır.
Ne zaman canlandırma (resusitasyon) işlemine başlanır:
- Nabız alınmıyor,
- solunum yok,
- göz bebeklerinde ışığa az da olsa bir cevap var ise,