arhavi

1877
yılından sonra Batum ve Gönye havalisinin Rusların eline geçmesinden
sonra Arhavi, Trabzon iline bağlı olan Rize Mutasarrıflığına
bağlanmıştır. Bu tarihlerde Hopa ve Fındıklı ilçeleri bucak olarak
Arhavi'ye bağlı iken, 1900 yıllıda Hopa ilçe olmuş, Arhavi de bucak
olarak Hopa'ya bağlanmıştır. 1936 yılında Hopa ilçesi Artvin'e
bağlanınca Arhavi bucağı da Artvin'e ait olmuştur. Arhavi, 1 Haziran
1954 yılında tekrar ilçe statüsüne kavuşmuştur. Doğu Karadeniz
Dağları’nın kuzeyine yerleşmiş olan ilçe, kuzeyden Karadeniz, batıdan
Rize iline bağlı Fındıklı ilçesi, doğudan Hopa ilçesi, güneyden kısmen Murgul ve Yusufeli ilçeleri ile çevrilidir.

Yüzölçümü
314 kilometrekare olan Arhavi, Kamilet ve Derecik olmak üzere 2 vadi
üzerinde kuruludur. Arhavi, 1 belediye (ilçe), 30 köy ve 7 mahalleden
oluşmaktadır. İlçenin genel olarak arazi yapısı engebeli ve dağlıktır.
İlçe merkezi, köylerin aksine gerek iskana gerekse tarıma elverişli düz
bir araziye sahiptir. Doğu Karadeniz Bölgesinin tipik dağlık yapısının
hakim olduğu ilçede, 3000 metreye yaklaşan zirvelere sahip olan dağlar
(Çatalkaya-2985 m., Koyunyayla-2292 m., Mete-2142 m., Dikme-2068 m.)
bulunmaktadır.
Deniz kıyısından 3000 M.ye çıkan dağlık yapıdan beslenen debisi ve
akışı düzensiz bir çok derecikten beslenen ve yaklaşık 35 kilometre
uzunluğundaki Arhavi (Kapisre) deresi ilçede mevcut tek akarsudur.
İlçede, yaylalar üzerinde irili ufaklı çok sayıda buzul gölü
bulunmaktadır. Bunların başlıcaları; Nogadid, Sarıgöl, Alacagöl, Büyük
Agara, Küçük Agara ve karagöllerdir.Başlıca şelale olarak ta Mençuna Şelalesinden bahsedebiliriz.

Arhavi'de
tipik doğu karadeniz iklimi hakimdir. Yazları ılık, kışları serin
geçmektedir. Her mevsimde yağış görülen ilçede nem oranı yüksektir.
İklim şartları çay, fındık, mısır ve turunçgil yetiştiriciliğine
elverişlidir. Arhavi, diğer ilçelere göre nüfusu artan, dışa az göç
veren yerleşim birimlerindendir. 1990 yılı sayım sonuçlarına göre
nüfusu 18.351 olan ilçenin 2000 yılı sayım sonuçlarına göre köy nüfusu
5.278, merkez nüfusu 14.069 olmak üzere toplam 19.347‘dır. İlçenin
nüfus artış hızı (1990-2000sayım yıllarına göre) %o 5.29 kişi, nüfus
yoğunluğu ise 65 kişidir.

Arhavi
genelinde, 2002-2003 Eğitim ve Öğretim yılında 7 adet anaokulu, 8 adet
ilköğretim okulu, 1 adet pansiyonlu ilköğretim okulu ve 3 adet lisede
toplam 4.063 öğrenci eğitim ve öğretim görmüştür. İlçede, 1997 yılında
Çarmıklı Eğitim ve Kültür Merkezinde açılan 1 adet sinema, haftada 2
gün yayınlanan 1 adet gazete bulunmaktadır.


Arhavi’de
her yılın temmuz ayında Kaymakamlık ve Belediye Başkanlığının
organizasyonunda kutlanan Arhavi Altın Atmaca kültür ve Sanat Festivali
düzenlenmektedir. Temmuz ayının ilk haftasında düzenlenen festival
kapsamında çeşitli kültür ve sanat etkinlikleri ile sportif aktiviteler
yapılmaktadır. İlçede çeşitli sportif aktivitelerin
gerçekleştirilebildiği 1 adet spor salonu ile çim futbol sahası
bulunmaktadır. Yöreye özgü bir etkinlik olarak atmaca avcılığının ilçe
genelinde önemli bir yeri bulunmaktadır. Ağustos ayında başlayan ve
ekim ayı sonlarına kadar süren atmaca avında yakalanan ve
evcilleştirilen atmacalar bıldırcın avında kullanılır ve av mevsiminin
geçmesi ile de tekrar doğaya bırakılır.

Arhavi
ekonomisi genellikle çay tarımına ve kısmen de fındık üretimine
dayalıdır. İlçe genelindeki işlenebilir tarım arazisi yaklaşık olarak
toplam 48.000 dekardır. Bu alanın 30.000 dekarı çaylık, 90.00 dekarı
fındıklık, 7.000 dekarı da mısır ve diğer kalan kısmı ise sebze ve
meyve alanıdır. Bu tarımsal faaliyetlerden yaş çay üretimi 21.500 ton,
kuru çay üretimi 3.870 ton tahmini fındık üretimi de 800 tondur.
Arhavi’de, alternatif ürün alanında kivi üretiminde önemli bir gelişim
sağlanmıştır. 1990-2002 yılları arasında çiftçilere yaklaşık 20 bin
adet kivi omcası dağıtılmış ve 400 dekarlık bir alanda üretim
gerçekleştirilmiştir. İlçede, 1999-2002 yıllarında yıllık ortalama 50
ton kivi üretimi gerçekleştirilmiştir. İlçede ticari anlamda
hayvancılık gelişmemiştir. Aile ihtiyacının karşılanması ve kısmen de
pazara sunma amaçlı küçük ve büyükbaş hayvancılık mevcuttur. Arıcılık
ilçede oldukça gelişmiştir. Büyük çoğunluğu gezgin olan 200 civarında
belgeli arıcı mevcuttur. İlçe, Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca kafkas
ırkı arı yetiştiriciliği açısından “izole bölge” kapsamına alınmıştır.
İlçe yüzölçümünün yarısından fazlası ormanlıktır.

Orman İşletme Müdürlüğü kayıtlarına göre 30.882 hektar genel sahanın
17.450 hektarı ormanlık alandır. Köylerin 20 adedi orman içi veya orman
kenarı köyü özelliğini taşımaktadır. Yaygın ağaç türleri ise kayın,
kızılağaç ve kestanedir. İlçede ikisi çay fabrikası biri çimentolu
yonga levha (BEYOPAN ), biri de ARSAN Silah fabrikası olmak üzere 4
adet sanayi tesisi mevcuttur Bu tesislerde, yıllara göre değişmekle
birlikte ortalama 850-900 civarında daimi veya geçici personel
istihdamı sağlamaktadır. İlçede, kooperatifçilik oldukça gelişmiştir.
Mevcut kooperatiflerin 5 adedi tarımsal amaçlı, 6 adedi ticari
amaçlıdır.

Arhavi Ticaret ve Sanayi odasına kayıtlı 13 anonim şirket, 117 limited
şirket, 6 kollektif şirket ile 22 kooperatif ve 180 adet de şahıs üye
mevcuttur. Esnaf ve Sanatkarlar Odası üye sayısı 656, Çay Ekiciler
Kooperatifi üye sayısı ise 3814’ dür.
İlçe ekonomisi genellikle çay tarımına ve kısmen de fındık üretimine
dayalıdır. İlçe genelindeki işlenebilir tarım arazisi yaklaşık olarak
toplam 48.000 dekardır. Bu alanın 30.000 dekarı çaylık, 90.00 dekarı
fındıklık, 7.000 dekarı da mısır ve diğer kalan kısmı ise sebze ve
meyve alanıdır. Bu tarımsal faaliyetlerden yaş çay üretimi 21.500 ton,
kuru çay üretimi 3.870 ton tahmini fındık üretimi de 800 tondur.
Arhavi’de, alternatif ürün alanında kivi üretiminde önemli bir gelişim
sağlanmıştır. 1990-2002 yılları arasında çiftçilere yaklaşık 20 bin
adet kivi omcası dağıtılmış ve 400 dekarlık bir alanda üretim
gerçekleştirilmiştir.

İlçede, 1999-2002 yıllarında yıllık ortalama 50 ton kivi üretimi
gerçekleştirilmiştir. İlçede ticari anlamda hayvancılık gelişmemiştir.
Aile ihtiyacının karşılanması ve kısmen de pazara sunma amaçlı küçük ve
büyükbaş hayvancılık mevcuttur. Arıcılık ilçede oldukça gelişmiştir.
Büyük çoğunluğu gezgin olan 200 civarında belgeli arıcı mevcuttur.
İlçe, Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca kafkas ırkı arı yetiştiriciliği
açısından “izole bölge” kapsamına alınmıştır. İlçe yüzölçümünün
yarısından fazlası ormanlıktır. Orman İşletme Müdürlüğü kayıtlarına
göre 30.882 hektar genel sahanın 17.450 hektarı ormanlık alandır.
Köylerin 20 adedi orman içi veya orman kenarı köyü özelliğini
taşımaktadır.

Yaygın
ağaç türleri ise kayın, kızılağaç ve kestanedir. İlçede ikisi çay
fabrikası biri çimentolu yonga levha (BEYOPAN ), biri de ARSAN Silah
fabrikası olmak üzere 4 adet sanayi tesisi mevcuttur Bu tesislerde,
yıllara göre değişmekle birlikte ortalama 850-900 civarında daimi veya
geçici personel istihdamı sağlamaktadır. İlçede, kooperatifçilik
oldukça gelişmiştir. Mevcut kooperatiflerin 5 adedi tarımsal amaçlı, 6
adedi ticari amaçlıdır. Arhavi Ticaret ve Sanayi odasına kayıtlı 13
anonim şirket, 117 limited şirket, 6 kollektif şirket ile 22 kooperatif
ve 180 adet de şahıs üye mevcuttur. Esnaf ve Sanatkarlar Odası üye
sayısı 656, Çay Ekiciler Kooperatifi üye sayısı ise 3814’ dür.

Yüzölçümü : 314 Km² Nüfus : 14069 Kaymakam : Ali AKÇA

ardanuç






İlçede,
M.Ö.VIII. yüzyılda sırasıyla Urartular, Sakalar ve İskit Türkleri, M.S.
75’ten sonra ise eski Oğuz kollarından olan Hazarlar, Barseller ve
Bağratlılar yerleşmişlerdir. İlçe, 810 yıllarında Gürcü egemenliğine
girmiştir. Anadolu Selçuklularının akınları sırasında yöreye Türklerin
yerleştikleri görülür. Uzun yıllar Selçuklular’ın yönetiminde kalan
Ardanuç, Moğol istilası sonrasında Moğollular’ın hakimiyetine
girmiştir. İlçe, daha sonra sırası ile Timur, Karakoyunlu, Akkoyunlu ve
İran Safavi devletlerinin hakimiyetinde kalmıştır.
Kanuni Sultan
Süleyman zamanında Erzurum Beylerbeyi İskender Paşa 1551‘de Ardanuç’u
fethederek Osmanlılara katmış ve Osmanlıların ilk Ardanuç sancağını
kurmuştur. 93 Harbi olarak anılan Osmanlı-Rus savaşı sonunda yapılan
antlaşma ile Rusya’ ya bırakılan İlçe, Birinci Dünya Savaşı sırasında
yapılan halk oylaması sonucu tekrar Osmanlı İmparatorluğu’na
katılmıştır. Mondros Mütarekesi’nden sonra Ardanuç, önce İngilizlerin
sonra Gürcülerin istilasına uğramış, Gümrü Antlaşması ile 7 MART
1921’de de Türkiye’ ye katılmış ve bugünkü Misak-ı Milli sınırları
içinde yerini almıştır. 1945 yılına kadar Artvin’ e bağlı bir bucak
olan Ardanuç aynı yıl İlçe olmuştur. Yüzölçümü 969 kilometrekare olan
İlçe; kuzeyde Şavşat, güneyde Yusufeli ve Erzurum’un Olur İlçeleri,
doğu Ardahan, batıda ise Artvin Merkez İlçe ile komşudur. Coğrafi
bakımdan kırık bir arazi yapısına sahip olan Ardanuç‘un rakımı 500
Metre olup, tipik karasal iklime sahiptir. İlçe merkezi, Kürdevan
Yanlızçam ve Horosan dağları ile çevrilidir. İlçe merkezinden, Bulanık,
Horhot ve Ekşinar çaylarının beslediği Ardanuç Deresi geçmektedir.
İlçenin yüzölçümünün 468 kilometrekaresi tarım arazisi, 311
kilometrekaresi Orman alanı, 149 kilometrekaresi ise dağlık ve kayalık
araziden oluşmaktadır. Ardanuç, il genelinde mevcut dışa göç sorununu
yaşayan bir ilçelerden biridir. Toplam nüfusu 14.477 olan Ardanuç’un
merkez nüfusu 5.278, köy nüfusu ise 9.199‘dur. Nüfus yoğunluğu 15 kişi
olan ilçenin (1990-2000 yıllarına göre) yıllık nüfus artış hızı %o (-)
20.56’dır.

Ardanuç’un
İl merkezine uzaklığı 39 km.dir. İlçe merkezinden geçen ancak
karayolları standartlarında olmayan Ardanuç-Ardahan yolunun yapım
çalışmaları devam etmektedir. İlçenin 49 adet köy ve 1 merkez
belediyesi bulunmaktadır. Köyler dağınık yerleşime sahiptir.

İlçe
genelinde, 2002-2003 Eğitim ve Öğretim yılında, 2 adet anaokulu, 17
adet ilköğretim okulu, 1 adet yatılı ilköğretim bölge okulu, 1 adet
pansiyonlu ilköğretim okulu ve 1 adet çok programlı lisede toplam 2.260
öğrenci eğitim ve öğretim görmüştür. Ardanuç, köy ve yayla
şenliklerinin yoğun olarak düzenlendiği ilçelerden biridir. Bunların
başlıcaları; Ardanuç Belediye Başkalığınca düzenlenen Aşıklar Şenliği
ve Karakucak Güreş Festivali, Aydın Köyü Yayla Şenlikleri ve Karakucak
Güreş Festivali, Bereket Köyü Yayla Şenlikleri ve Güreş Festivalidir.

İlçede,
10 yatak kapasiteli 1 adet sağlık merkezi, 5 sağlık ocağı ve 22 sağlık
evinde sağlık hizmetleri sunulmaktadır. Ardanuç Devlet Hastanesinin
yapımı sürmektedir. Mevcut sağlık kurumlarında 15 pratisyen hekim, 1
diş hekimi, 63 yardımcı sağlık personeli görev yapmaktadır.

İlçe
ekonomisi büyük oranda tarıma dayalıdır. İlçe halkının başlıca gelir
kaynakları tarımsal üretim, hayvancılık ve mevsimlik iş olan orman
işçiliğidir. İlçede sanayi tesisi olarak Orman Genel Müdürlüğü’ne ait
(ORÜS) ve özelleştirme kapsamında olan 1 adet kereste fabrikası
bulunmaktadır. Büyük sanayi tesisi bulunmayan ilçede, marangoz, demirci
ve oto tamircileri gibi küçük çaplı işyerleri bulunmaktadır. İlçenin en
önemli gelir kaynağı hayvancılıktır. Artvin’de hayvancılığın en
gelişmiş olduğu ilçe Ardanuç’tur. Büyük ve küçükbaş hayvancılığın
yaygın olduğu ilçenin en önemli yaylası olan Bilbilan Yaylasında yaz
aylarında devamlı, cumartesi günleri ise büyük çapta olmak üzere hayvan
pazarı kurulmaktadır. İlçede yetiştirilen başlıca tarımsal ürünler,
buğday, arpa, patates, fasülye, mısır, domates, zeytin, elma, kızılcık,
ceviz, üzüm ve armuttur. Kamusal imkanlarla da desteklenen arıcılık,
yaylacılık kültürünün yaygın olduğu ilçede önemli gelir
kaynaklarındandır. İlçede, son yıllarda örtü altı
yetiştiriciliği-seracılık da yaygınlaşmaktadır. İlçede; Bulanık
köyündeki Rabat Kilisesi, Adakale köyündeki Gevhernik Kalesi, Ferhatlı
köyündeki Ferhatlı Kalesi ile Artvin-Ardanuç yolu üzerinde bulunan
Cehennem Deresi Kanyonu yerli ve yabancı turistlerin ilgisini çeken ve
turistik değeri olan yerlerdir.

Yüzölçümü : 969 Km² Nüfus : 5278 Kaymakam : Mustafa GÜNDÜZ

borçka

Artvin
ve Borçka’nın da içinde bulunduğu bölgeye ilk yerlerşenlerin Orta
Asyadan gelen “HURRİLER” olduğu yazılı kaynakların incelenmesinden
anlaşılmaktadır. M.Ö 2000 yılından başlayarak Hurilerin yöreyi de içine
alan geniş bir bölgede devlet kurdukları bilinmektedir. Daha sonra
Urartuların Hitit İmparatorluğunun yıkılması ile Borçka yöresine kadar
yayıldıkları, M.Ö 720-714 yılları arasında Kimmerler, M.Ö 655‘de
Sakalar daha sonra da Arsaklıların egemenlik kurduklaraı çeşitli
kaynaklarda yer almaktadır.
M.S 576 Yılından itibaren bölgeye Bizanslılar hakim oldular. Halife
Osman döneminde İslam Ordusu, 645 yılında Bizans ordusunu yenerek bu
bölgeye hakim olmuştur. Sonraları Emeviler, Hazar Türkleri ve
Bagratlılar bölgeye hakim olmuştur.
Büyük Selçuklu Devletinin kurulmasından sonra Artvin, Borçka,
Şavşat, Yusufeli ve Ardanuç Selçuklu topraklarına
katıldı(l063).Sonraları bölge Moğolların egemenligine girdi.Borçka
ve çevresi Yavuz Sultan Selim’in Trabzon Valiliği döneminde Osmanlı
egemenliğine girdi. 1877-78 Osmanlı – Rus Harbinden sonra Kars,
Ardahan, Artvin ve Batum ile birlikte Borçka da Anadolu’dan koparılarak
Rus yönetimine bırakıldı. Bu tarihten sonra Borçka ve çevresi sık sık
savaşlara sahne olmuştunr. 30 Ekim 1918 tarihinde imzalanan Mondros
Antlaşması’ndan hemen sonra Batum, Artvin, Borçka ve çevresi
İngilizlerce işgal edilmiş, İngilizlerin ayrılmasından sonra da bölgeye
Gürcüler girmiştir. Gürcülerin hakimiyeti 9 Şubat l921 yılına kadar
sürdü. T.B.M.M. ultimatonu ile Gürcüler bölgeyi terketmiş, 7 Mart 1921
yılında Borçka, Artvin ve çevresi kesin olarak Anayurda kavuşmuş oldu.
Borçka İlçesi 7 Temmuz l921 tarihinde ilçe olmuş, 26 Haziran l926 tarih
ve 877 sayılı kanunla da Bucak haline getirilmiş, 28 Mayıs l928 tarih
ve 1288 sayılı kanunla da yeniden İlçe statüsüne kavuşturulmuştur.

Borçka'da
yaygın olan çay ve fındık üretimi yöre insanın en önemli gelir
kaynaklarını oluşturmaktadır. 1984 yılında hizmete açılan Muratlı Çay
Fabrikası, çevre köylerde üretilen çay ürününü işlemektedir. 2002 yılı
içerisinde 18.379 dekar alanda 4008 yaş çay üreticisinden 13.507 ton
yaş çay alımı yapılarak 2.015 ton kuru çay üretimi
gerçekleştirilmiştir. İşletmede 620 kişilik istihdam olanağı
sağlanmaktadır. Zengin orman varlığının bulunduğu ilçede 17 marangöz
atölyesi bulunmakta olup, bu atölyelerde genellkle 3 kişi
çalışmaktadır. Tarımsal Kalkındırma kooperatiflerine ait 4 adet orman
ürünlerini işleyen ve özel sektöre ait tesis bulunmaktadır. Yöre
insanının önemli gelir kaynakları arasında orman ürünleri istihsali de
bulunmaktadır. İlçede hayvancılığın ekonomik yaşantıdaki payı azdır.
2002 yılı itibari ile 10.760 büyükbaş ve 3.453 küçükbaş hayvan
bulunmaktadır.. Hayvancılık tamamen iç tüketime yöneliktir. Orman
köylerinde arıcılık yaygındır. İlçede 10.711 adet fenni kovan 2080 adet
karakovan mevcut olup, yıllık ortalama 255 ton bal üretimi
sağlanmaktadır. İlçede 2 alabalık üretim tesisi bulunmaktadır. Borçka
turizm değeri olan doğal ve tarihi zenginliklere sahip olmasına karşın,
ilçede turizm sektörü yeterince gelişmemiştir.

Köylerin doğal
yapısı, yaşam şartlarını zorlaştırdığından kırsal alanlardan şehir
merkezlerine ve genellikle il dışına sürekli göç olgusu görülür.

Borçka'da
hayvancılığın ekonomik yaşantıdaki payı azdır. 2002 yılı itibari ile
10.760 büyükbaş ve 3.453 küçükbaş hayvan bulunmaktadır.. Hayvancılık
tamamen iç tüketime yöneliktir. Orman köylerinde arıcılık yaygındır.
İlçede 10.711 adet fenni kovan 2080 adet karakovan mevcut olup, yıllık
ortalama 255 ton bal üretimi sağlanmaktadır. İlçede 2 alabalık üretim
tesisi bulunmaktadır.

Borçka'nın
doğusunda bulunan Karçal dağları dağ turizmine oldukça musaittir.
Dağcılar için bir cennet sayılabilecek Karçal dağları (3400 m), eşşiz
güzellikteki manzaraları, buzulları, buzul devrinden kalma irili ufaklı
gölleri, buzulların erimesinden doğan dereleri, tarihi kemer köprüleri
ve yaylaları ile zengin bir turizm potansiyeline sahiptir.

Borçka,
Karadeniz bölgesinin doğu ucunda, Artvin–Hopa Yolu üzerinde Çoruh
Nehrinin kıyısında şirin bir yerleşim yeridir. Yalçın ve geçit vermeyen
karlı dağların, gür ormanların, yatakları derin ve hırçın akarsuların
yarattığı eşsiz güzelliğe sahip olan Borçka’nın İl Merkezine uzaklığı
32 Km. dir. Batısı Hopa, güneyi Artvin ve Murgul, doğusu Şavşat, kuzeyi
ise Gürcistan Cumhuriyeti toprakları ile sınır oluşturan ilçenin
denizden uzaklığı 36 kilometre ve rakımı 125 m.dir. İlçe topraklarının
büyük bir bölümünü sarp ve geçit vermeyen dağlar kaplamıştır. Çoruh
vadisi bu dağlık bölgeyi ikiye ayırmıştır. Dağlar, çoğu yerde geniş
vadi oluşumların olanak vermeyecek şekilde yüksektir. Söz konusu
özellik tarıma elverişli toprakların geniş alanlara yayılmasını da
engellemiştir. İlçede ovalık alan bulunmamaktadır.

Yüzölçümü : 0 Km² Nüfus : 9008 Kaymakam : Hüseyin GÖKDEMİR

hopa

Artvin
ve Borçka’nın da içinde bulunduğu bölgeye ilk yerlerşenlerin Orta
Asyadan gelen “HURRİLER” olduğu yazılı kaynakların incelenmesinden
anlaşılmaktadır. M.Ö 2000 yılından başlayarak Hurilerin yöreyi de içine
alan geniş bir bölgede devlet kurdukları bilinmektedir. Daha sonra
Urartuların Hitit İmparatorluğunun yıkılması ile Borçka yöresine kadar
yayıldıkları, M.Ö 720-714 yılları arasında Kimmerler, M.Ö 655‘de
Sakalar daha sonra da Arsaklıların egemenlik kurduklaraı çeşitli
kaynaklarda yer almaktadır.
M.S 576 Yılından itibaren bölgeye Bizanslılar hakim oldular. Halife
Osman döneminde İslam Ordusu, 645 yılında Bizans ordusunu yenerek bu
bölgeye hakim olmuştur. Sonraları Emeviler, Hazar Türkleri ve
Bagratlılar bölgeye hakim olmuştur.
Büyük Selçuklu Devletinin kurulmasından sonra Artvin, Borçka,
Şavşat, Yusufeli ve Ardanuç Selçuklu topraklarına
katıldı(l063).Sonraları bölge Moğolların egemenligine girdi.Borçka
ve çevresi Yavuz Sultan Selim’in Trabzon Valiliği döneminde Osmanlı
egemenliğine girdi. 1877-78 Osmanlı – Rus Harbinden sonra Kars,
Ardahan, Artvin ve Batum ile birlikte Borçka da Anadolu’dan koparılarak
Rus yönetimine bırakıldı. Bu tarihten sonra Borçka ve çevresi sık sık
savaşlara sahne olmuştunr. 30 Ekim 1918 tarihinde imzalanan Mondros
Antlaşması’ndan hemen sonra Batum, Artvin, Borçka ve çevresi
İngilizlerce işgal edilmiş, İngilizlerin ayrılmasından sonra da bölgeye
Gürcüler girmiştir. Gürcülerin hakimiyeti 9 Şubat l921 yılına kadar
sürdü. T.B.M.M. ultimatonu ile Gürcüler bölgeyi terketmiş, 7 Mart 1921
yılında Borçka, Artvin ve çevresi kesin olarak Anayurda kavuşmuş oldu.
Borçka İlçesi 7 Temmuz l921 tarihinde ilçe olmuş, 26 Haziran l926 tarih
ve 877 sayılı kanunla da Bucak haline getirilmiş, 28 Mayıs l928 tarih
ve 1288 sayılı kanunla da yeniden İlçe statüsüne kavuşturulmuştur.

Borçka'da
yaygın olan çay ve fındık üretimi yöre insanın en önemli gelir
kaynaklarını oluşturmaktadır. 1984 yılında hizmete açılan Muratlı Çay
Fabrikası, çevre köylerde üretilen çay ürününü işlemektedir. 2002 yılı
içerisinde 18.379 dekar alanda 4008 yaş çay üreticisinden 13.507 ton
yaş çay alımı yapılarak 2.015 ton kuru çay üretimi
gerçekleştirilmiştir. İşletmede 620 kişilik istihdam olanağı
sağlanmaktadır. Zengin orman varlığının bulunduğu ilçede 17 marangöz
atölyesi bulunmakta olup, bu atölyelerde genellkle 3 kişi
çalışmaktadır. Tarımsal Kalkındırma kooperatiflerine ait 4 adet orman
ürünlerini işleyen ve özel sektöre ait tesis bulunmaktadır. Yöre
insanının önemli gelir kaynakları arasında orman ürünleri istihsali de
bulunmaktadır. İlçede hayvancılığın ekonomik yaşantıdaki payı azdır.
2002 yılı itibari ile 10.760 büyükbaş ve 3.453 küçükbaş hayvan
bulunmaktadır.. Hayvancılık tamamen iç tüketime yöneliktir. Orman
köylerinde arıcılık yaygındır. İlçede 10.711 adet fenni kovan 2080 adet
karakovan mevcut olup, yıllık ortalama 255 ton bal üretimi
sağlanmaktadır. İlçede 2 alabalık üretim tesisi bulunmaktadır. Borçka
turizm değeri olan doğal ve tarihi zenginliklere sahip olmasına karşın,
ilçede turizm sektörü yeterince gelişmemiştir.

Köylerin doğal
yapısı, yaşam şartlarını zorlaştırdığından kırsal alanlardan şehir
merkezlerine ve genellikle il dışına sürekli göç olgusu görülür.

Borçka'da
hayvancılığın ekonomik yaşantıdaki payı azdır. 2002 yılı itibari ile
10.760 büyükbaş ve 3.453 küçükbaş hayvan bulunmaktadır.. Hayvancılık
tamamen iç tüketime yöneliktir. Orman köylerinde arıcılık yaygındır.
İlçede 10.711 adet fenni kovan 2080 adet karakovan mevcut olup, yıllık
ortalama 255 ton bal üretimi sağlanmaktadır. İlçede 2 alabalık üretim
tesisi bulunmaktadır.

Borçka'nın
doğusunda bulunan Karçal dağları dağ turizmine oldukça musaittir.
Dağcılar için bir cennet sayılabilecek Karçal dağları (3400 m), eşşiz
güzellikteki manzaraları, buzulları, buzul devrinden kalma irili ufaklı
gölleri, buzulların erimesinden doğan dereleri, tarihi kemer köprüleri
ve yaylaları ile zengin bir turizm potansiyeline sahiptir.

Borçka,
Karadeniz bölgesinin doğu ucunda, Artvin–Hopa Yolu üzerinde Çoruh
Nehrinin kıyısında şirin bir yerleşim yeridir. Yalçın ve geçit vermeyen
karlı dağların, gür ormanların, yatakları derin ve hırçın akarsuların
yarattığı eşsiz güzelliğe sahip olan Borçka’nın İl Merkezine uzaklığı
32 Km. dir. Batısı Hopa, güneyi Artvin ve Murgul, doğusu Şavşat, kuzeyi
ise Gürcistan Cumhuriyeti toprakları ile sınır oluşturan ilçenin
denizden uzaklığı 36 kilometre ve rakımı 125 m.dir. İlçe topraklarının
büyük bir bölümünü sarp ve geçit vermeyen dağlar kaplamıştır. Çoruh
vadisi bu dağlık bölgeyi ikiye ayırmıştır. Dağlar, çoğu yerde geniş
vadi oluşumların olanak vermeyecek şekilde yüksektir. Söz konusu
özellik tarıma elverişli toprakların geniş alanlara yayılmasını da
engellemiştir. İlçede ovalık alan bulunmamaktadır.


Yüzölçümü : 0 Km² Nüfus : 9008 Kaymakam : Hüseyin GÖKDEMİR

murgul

Murgul 10. yüzyılda Selçuklular tarafından fethedilmiştir. Fatih Sultan
Mehmet tarafından Osmanlı topraklarına katılan bu bölge 1877-1878
Osmanlı-Rus Harbinde Rusların istilasına uğramıştır. 1918 yılında geri
alınan topraklar Sevr antlaşması ile sınırlarımızın dışında kalmış,
1920'de tekrar Türk Topraklarına katılmıştır. 1935-1950 yılları
arasında merkez Damar iken sonradan ilçe merkezi Murgul olmuştur.1966
yılında Göktaş olarak ismi değiştirilen ilçenin ismi 1987 yılında
tekrar Murgul olarak değiştirilmiştir.

İlçede
kamu sektörüne ait K.B.İ.A.Ş. Murgul İşletme Müdürlüğü mevcuttur.
Faaliyet konuları içinde Bakır cevheri üretimi, cevher zenginleştirme
blister bakır üretimi vardır. Ayrıca yan ürün olarak pirit konsantresi
ve asit üretimi yapılmaktadır. İşletmede yaklaşık 680 işçi
bulunmaktadır. İlçe ekonomisi büyük ölçüde bu işletmeye dayalıdır.
Murgul’un arazi yapısının kıraç, dağlık ve ormanlık olması nedeniyle
tarım arazisi yetersizdir. İlçenin 22.223 dekar tarım arazisi
mevcuttur. Yetiştirilen sebze ve meyveler genellikle aile tüketiminin
karşılanması amaçlıdır. İlçede büyük ve küçükbaş hayvancılık yanında
kümes hayvancılığı da yapılmaktadır. İlçede arıcılık gelişmiştir.
İlçenin önemli gelir kaynakları arasında ormancılığın da yeri vardır.

İlçe,
doğuda Artvin İl Merkezi, batıda Arhavi İlçesi, kuzeyde Borçka İlçesi,
güneyde Yusufeli İlçesi ile çevrili bulunmaktadır. İlçenin deniz
seviyesinden yüksekliği minimum 360 metre, maksimum 1100 metredir
(Damar Beldesi). İlçenin yüzölçümü 406 kilometrekare olup, bu alanın
yüzde 50’si ormanlık, yüzde 45’i çayır ve % 5’i de mera, kayalık ve
taşlık alandan oluşmaktadır.

Murgul,
nüfus artış hızı (1990-2000 yılları) %o (-) 33.57 ile en fazla göç
veren ilçe konumundadır. İlçenin şehir merkezi nüfusu 3.801, köy nüfusu
ise 4.742 olup toplam nüfusu 8.543’tür. İlçenin nüfus yoğunluğu Türkiye
ortalamasının altındadır. Nüfus değişken olup arazi yetersizliği ve
alternatif iş istihdamı yaratılamaması nedenleriyle devamlı göç
vermektedir. Kış aylarında merkez nüfusu köydeki bazı ailelerin şehir
merkezine gelmelerinden dolayı artmaktadır. İlçenin Merkez ve Damar
olmak üzere 2 belediye başkanlığı, 10 köy muhtarlığı ile 2 mahalle
muhtarlığı bulunmaktadır.


İlçede 2002-2003 eğitim ve öğretim yılında eğitim kurumu
olarak , 1 anaokulu, 5 ilköğretim okulu, 4 adet lise bulunmaktadır. Yıl
içinde kurumlarda toplam 86 öğretmen görev yapmış, 1.364 öğrenci eğitim
görmüştür.


Yüzölçümü : 406 Km² Nüfus : 3801 Kaymakam : Halil AVŞAR

şavşat
Şavşat, M.Ö.900-650 yılları arasında Urartu ve Kimmerler, daha sonraları sırasıyla Saka Türkleri, Romalılar ve Sasaniler’in egemenliği altına girmiştir.

Yavuz Sultan Selim’in Trabzon Valiliği sırasında Rize ilinin Osmanlı topraklarına katılması sonrasında, Artvin, Ardanuç, Şavşat ve Borçka çevreleri de Osmanlı topraklarına katılmıştır. Yavuz Sultan Selim’in Trabzon’dan ayrılması üzerine Şavşat, Ardanuç , Oltu, Tortum ve Artvin yeniden Osmanlı Devletinden ayrılmışlardır.

1829 yılında Ardanuç Sancağı’na
bağlanan, 1877 - 1878 Osmanlı Rus savaşı sonrasında da 13 MART 1878 de
imzalanan Berlin Antlaşması ile Batum, Kars ve Ardahan ile birlikte
Çarlık Rusya’ya bırakılan ilçe, 1879 tarihinde resmen kesinleşen
Osmanlı - Rus sınırı ile de Artvin, Ardanuç ve Borçka ile birlikte Anavatandan koparılmıştır. Daha sonra 1921 yılında imzalanan Gümrü Anlaşması ile Doğu sınırlarımız çizilmiş oldu.

Şavşat ilçesi 27 Şubat 1921 tarihinde Ardahan Sancağına bağlı olmak üzere ilçe haline getirilmiş, 7 Temmuz 1921 tarihinde ise Artvin İline bağlanmıştır.

Şavşat, Artvin’in
diğer ilçelerinde olduğu gibi engebeli araziye sahip bir ilçedir.
İlçede, tarımsal arazilerin sınırlı olması, sanayi tesislerinin
bulunmaması, başlıca diğer sektörlerin de gelişmemiş olmasının sonucu
olarak istihdam olanakları yetersiz kalmaktadır. Gelişime uygun
potansiyeli bulunan turizm sektörünün ilçe ve il ekonomisine katkısının
artırılması amaçlı çalışmalar sürdürülmektedir.

İlçe ekonomisi
büyük ölçüde tarımsal üretime dayalıdır. Tarımsal üretim, ağırlıklı
olarak, geleneksel aile tipi işletme yapısı şeklinde görülür. İlçe
ekonomisinde önemli yeri bulunan hayvancılık, giderek azalan bir trend
izlemektedir. 61 köyü bulunan ilçede, 16.037 adet büyükbaş ve 12.535
adet de küçükbaş hayvan bulunmaktadır.


Hayvancılık açısından son derece elverişli imkanlara sahip ilçede,
hayvancılığın teşvik edilmesi amaçlı çalışmalar sürdürülmekte olup, bu
kapsamda yönlendirme ve kamusal destekler sağlanmaktadır.

Şavşat
büyük ve küçükbaş hayvancılık yanında arıcılık açısından da son derece
uygun koşullara sahiptir. Arıcılık alanında da üreticilere, kamusal
imkanlar dahilinde teşvik ve yönlendirme desteği sağlanmaktadır.

Kültürel açıdan zenginliklerle dolu ilçede her yıl bir çok festival veya yayla şenliği düzenlenmektedir.

Diğer
ilçeler gibi dışarıya yoğun göç veren Şavşat kültürel özelliklerinden
ödün vermemiştir.Aşağıda şavşat şivesiyle yazılmış bir şiir
bulunmaktadır.

Şavşat,
turizm potansiyeli açısında son derece zengin bir ilçedir. Köy ve
yaylalarında ahşap mimari yapı özelliklerine sahip evleri, ormanlık
alanları, yaylaları, gölleri ve yürüyüş parkurları alanları ile eşsiz
doğal güzelliklere sahiptir.

İlçede her yıl temmuz ayının
dördüncü haftasında, kaymakamlık ve ilçe belediye başkanlığınca
düzenlenen Sahara Pancarcı Festivali büyük ilgi görmektedir.İlçe
dahilinde şifalı maden suları mevcuttur. Bunlardan Çermik-Çoraklı Köyü
sınırları içerisinde bulunan sıcak su kaplıcası romatizmal hastalıklara
iyi gelmektedir.

Şavşat, doğuda Ardahan il merkezi ile Hanak
İlçesi, kuzeydoğuda Posof İlçesi, güney ve güney batıda Ardanuç, batıda
Artvin Merkez ve Borçka İlçesi, kuzeyden de Gürcistan Devleti ile
çevrilidir.

1.317 kilometrekarelik dağlık ve engebeli bir arazi
üzerine yayılmış bulunan Şavşat İlçesinin dört yanı yüksek dağlarla
çevrilidir. 3.537 metreye yükselen Karçkal dağları, ilçenin batı ve
kuzeybatı yönünü sınırlandırır. Kuzeyde 2.250 metre yükseklikteki
Sivritepe (Arsiyan) dağları ile 3.000 metreyi aşan Cin dağları
bulunmaktadır. Doğuda Ardahan-Artvin sınırlarını teşkil eden Yanlızçam
sinsilesinden 2.650 metre yükseklikteki Sahara Dağları, Güneyde ise
3.050 Metreyi bulan Karagöl dağları vardır.

İlçenin rakımı minimum 950 metre, maksimum ise 1800 metredir. İlçe Merkezin rakımı 1100 metredir.

Şavşat
ilçesi Akarsu bakımından zengindir. İlçede çok sayıda buzul gölü
bulunmaktadır. Göllerin en büyüğü Karagöl dağlarında bulunan ve bu dağa
kendi adını veren Karagöl’dür. Bol miktarda alabalık bulunan gölden
sulama amaçlı olarak yaralanılmaktadır. Meşeli Köyü orman içi mevkiinde
Milli parklar kapsamı içerisinde bulunan ikinci bir karagöl mevcut olup
piknik, mesire yeri özelliğine sahiptir. Pınarlı köyü yakınlarında
Balık Gölü, Arsiyan yaylasında ise Kız Gölü, Boğa Gölü ve Koyun Gölü
isminde göller bulunmaktadır.

Yüzölçümü : 1317 Km² Nüfus : 25624 Kaymakam : Serdar KAYA

yusufeli
Yusufeli 'nin aslinda merkez ilçe olarak pek uzunca
bir tarihi yok çünkü ilçe merkezi 1950 yilinda bu günkü yerine
tasinmistir.Ilçe merkezi daha önceleri Öğdem köyü ve Ersis
köyleri arasinda defalarca degismisti.Bunun nedeni ozamanlar simdiki
ilçe merkezi pirinç tarlalariyla doluydu ve bölgede pek kimse ikamet
etmiyordu.Öğdem köyünün diger köylere esit uzaklikta
kalmasi ilçe merkezi olmasinda önemli bir faktördür.Daha sonra çikan
Osmanli-Rus savaslari yillarinda ilçe merkezinin Erzuruma baglanmasi
nedeniyle ilçe Ersis'e tasinmis savaşlardan sonra yine Öğdem'e nakledilmistir.

Osmanlı
hakimiyeti ile beraber bugünkü Yusufeli ve Artvin'i içine alan bölgede
kurulan Livane Sancağı nedeniyle Yusufeli Livane adıyla anılmaya
başlandı.Daha sonra Yusufeli'nde Kiskim ve Peterek sancakları kurulunca
Yusufeli için Kiskim ve Peterek adları kullanılmıştır.Kiskim Sancağı
Yusufeli ilçesi adının Kiskim olarak belirlenmesini sağlamıştır.1879 da
kurulan ilçeye Kiskim adı verilmiştir ve 1912 yılına kadar
Yusufeli'inin resmi adı Kiskim olmuştur. Kiskim adı ile Ankaranın
Keskin ilçesi arasında ki isim benzerliği dolayısıyla
içişleri
bakanlığının girişimiyle ilçeye yeni bir isism aranmaya başlanır.Bunun
üzerine zamanın kaymakamı Necati Bey ilçe idare kurulunu toplayarak
ilçeye yeni bir isim bulunması konusunu tartışmaya açar.Tartışmalar
sürerken kaymakam odasının duvarında asılı duran devrin padişahı
V.Mehmet(Reşat) veliahtı Yusuf İzzettin Efendi'nin resminde hareketle
ilçeye Yusuf-ili ismini önerir. Kaymakam Necati Bey'in Yusuf
İzzeddi'nin adına önerdiği "Yusuf-ili" ismi kabul edilir.Bulunan bu
yeni isim içişleri bakanlığınca da onylanarak 1912 yılında kabul edilir
ve zamanla YUSUFELİ adını alır.

Yusufeli Ekonomi

Nüfusun % 70’i gurbetçilikle, % 30’ u da
tarımla uğraşarak geçimini temin eder. İpek halıcılığı, halıcılık ve
kilimcilik yeni aile işletmeciliği şeklinde evlere girmeye başlamıştır.
Ayrıca Arıcılık, balıkçılık ve tavukçuluk gibi küçük aile işletmeleri
ile aile ekonomisine katkı sağlanmaktadır. Sanayi tesisi bulunmayan
ilçede istihdam sorunu yaşanmaktadır.
İlçede ortalama yıllık bal üretimi 86.400 kg, süt üretimi 14.500. kg, meyve üretimi 9.790.4 ton, pirinç üretimi 435 ton’dur.
İlçe
alanında verimli ve verimsiz olmak üzere toplam 224.771 hektarlık bölüm
ormanlarla kaplıdır. Ağaç türü olarak Çam, Ladin, Köknar, Karaağaç,
Meşe ve Yabanı Kavak cinsleri mevcuttur.

Yusufeli, köy ve yayla
şenliklerinin en yaygın olduğu ilçedir. Mayıs ayında başlayıp temmuz
ayına kadar süren köy ve yayla şenlikleri, karakucak ve boğa güreşleri,
çeşitli kültürel ve sanatsal etkinlikleri ile yoğun ilgi görmektedir.

Yusufeli
doğal ve tarihi güzelliklerinin yanında güzel insanlarıyla da tanınmış
tek kelimeyle harikulade ve şirin birilçemiz.Bana "nerelisin?"diye
sorulduğu zaman yusufeli'liyim cevabını alan insanlar "Yusufelin de
esnaflar akşamları dükanlarının
önünü toplamazmış eşyalarını,malzemelerini öylecene dışarda
bırakırlarmış doğru mudur?" diye sorarlar.İşte yusufeli insanının
güzelliği burada saklı kimse başkasının malına yan gözle bakmaz.

Yusufeli
tarihi yerler bakımından oldukça zengindir.Bunlar genellikle bizans
zamanından kalma kiliselerdir.Barhal Kilisesi,Tekkale Kilisesi(dört
kilise),İşhan Kİlisesi en belirgin örneklerdir.Bu tür yerler genellikle
yabancı turistler başta olmak bir çok yerli turist tarafındanda ziyaret
edilmektedir.Ama burada yaylalarımızdan,yayla şenliklerimizden,boğa
güreşlerimizden,karakucak güreşlerimizden,eski köy
evlerimizden,dağlarımızdan,kaçkar gölümüzden,arcuvan gölümüzden,ziyaret
tepemizden,raftingimizden ve o mükemmel yemyeşil ormanlarla kaplı,el
değmemiş doğamızdan bahsetmeden geçmek (bir çok kişinin yaptığı gibi)
çok yanlış olur diye düşünüyorum.
Yusufeli Barajı

Temelden 240 metre yükseklikte Kret
uzunluğu 410 metre olup hacmi 20.24 milyon metreküptür.Yusufeli barajı
dünyada yapılmış en yüksek barajlar arasında Nürek barajından sonra
ikinci sırada kaya dolgu barajı olarak ise en yüksek baraj ünvanına
sahip olacaktır.540WM kurulu gücündeki yer altı santrallerinden yılda
1.705 milyar KW saat elektrik enerjisi üretecektir. Baraj çoruh
nehrinin oltu suyuyla birleştikten sonra girdiği dar vadide,kavşak
noktasının yaklaşık 800 metre aşağısında yer alır.Baraj yerinde talveg
kodu 496 dır.Barajın Yusufeli'ye uzaklığı 9 Km Artvin'e uzaklığı ise 70
Km dir. Barajla birlikte Artvin-Erzurum,Artvin-Yusufeli yolları ulaşıma
kapanacaktır.Yusufeli merkezi tamamen merkez mahalleleri kısmen
köylerinin bazıları tamamen bzıları da kısmen sular aktında
kalacaktır.Şöyleki:Yusufeli ilçe merkezi Yeniyuva mahalleleri,Irmakyanı
köyü,Uysallar-Kabandibi,Arıklı,Demirçubuk,Vecanget,Hazuget,Taşbaşı
mahalleleri,Tekkale köyünün bir kısmı,Çeltikdüzü-Çevreli köylerinin
Ballıdut,Meydan,Kirazlı,Cinler mahalleleri,Oltu deresinde Arpacık
mahallesinin evleri,Kınalıçam köyünün dere kenarındaki
Görgülü,Boylar,Yarbaşı mahalleleri gibi sıralanabilir.Saydığımız bu
yerlerde yaklaşık 8000 kişi barajdan etkilenmektedir.


COGRAFI KONUM
Yusufeli dogu karadeniz bölümünde artvin il merkezinin güney batisinda
yer alir.Il merkezine olan uzakligpi 85 Km olup ulasimi Erzurum-Artvin
karayolu ile saglanir.Ilçe merkezi Ispir çayi ve barhal çayinin Denizden
yüksekligi 560 metredir.Ilçenin yüzey dogu-bati dogrultusunda uzanan
daglarla bu daglari birbirinden ayiran vaddiler metdana
getirir.Yusufeli cografi konum itibariyle çok engebeli ,daglik bir
alana sahiptir.Az da düzlükler vardir.



Yusufeli Dağlar

Kagkar
Dagi (3937m). llcenin kuzeybatisinda yer alip Rize ili sinirini teskil
eder. 3937 m ile dogu anadolu daglannm en yüksek, Türkiye'nin 5.yuksek
dagidir.Dagcilik sporuna da çok elverisli olup Türkiye'nin en taninmis
dag sporlari yapilan dagidir. Altiparmak Daglan (3562m): llçenin
kuzeybatisinda yer alip kuzey-bati dogrultusunda uzanarak Rize il
sinirmi olusturur. Ilçenin Diger onemli Daglari :Demirdag(3515m)
ilçenin batisinda Güngormez Dagi(3384m) Marsis Dagi(3334m)
Karadag(3119m)ilçe merkezinin guneyinde Davut Dagi(3000 m) Dibe Dagi(
3000m) Velisor Dagi(3000 m) Arcivan(Balalan) deresi batisinda
AkrevanDagi(2900 m) Günyayla koyu dogusunda Niyedik Dagi (2900 m)
Artvin-Taslica-Yusufeli arasinda Pancarbayiri (diger adi Aslan Mindor)
Dagi (2850 m) Demirkent-Kirazalan koyleri arsinda Ziyaret Dagi (2752m)
Çamlica- Esendal -Ogdem -Tarakcilar köyleri arasinda yeralir. Boylu
Dagi (2600 m) Keldag (2550m)Artvin -Yusufeli arasinda
KutatkudilDagi2350 m) Ogdem Esenyaka koyleri arasinda Buyuk Dag(2239m)
Çoruh nehrinin kuzeyinde ilçe merkezi -çirali Koyü -Sebzeciler köyü
arasinda yer alir. Bulut Dagi
Çoruh Vadisinin Guney Ve Güneydogusunda Yer Alan Daglar
Deve
Dagi (3202m)Yusufeli-lspir arasinda Gemili Dagi (2892m) Yusufeli -Oltu
arasinda Hargiver Daglari(2850m)Yusufeli-Tortum arasinda Kargiyel
Dagi(2790m}Demirkent-ishan köyleri arasinda Kemerli Dagi (2770m)
Avsek Dagi(2730m) Arafek Dagi(2428m) Karadag(2399m) Tesin Dagi(2314m)
Yüzölçümü : 2327 Km² Nüfus : 6500 Kaymakam : Mevlüt Özmen

deriner barajı
Deriner Barajı ve HES tesisleri, Doğu Karadeniz Bölgesinde
Çoruh Havzasında, Artvin il merkezinin yaklaşık 5 km. membağında, bulanık
çayının Çoruh nehrine karıştığı yerin yaklaşık 6,5 km mansabındadır.Baraj enerji
üretimi ve kısmi taşkın koruma maksatlı olarak inşaa edilmekte olup, Çoruh nehri
üzerinde, tek başına yapılabilir, en büyük ve en fazla üretim kapasitesine sahip
tesistir. Deriner Barajının mansabında bulunan Borçka ve Muratlı Barajları
kademe barajları olup, Deriner Barajının regüle edilmiş akımı ile
projelendirilen enerji üretim seviyelerine ulaşacaklardır.Çoruh havzası, ülkemizin az gelişmiş bir bölgesinde bulunmaktadır.
Su kaynaklarının bolluğuna rağmen toprak kaynakları yok denecek kadar
azdır.Bölgede sanayileşme ve tarım gelişmemiştir.Mevcut olanaklar
yetişmediğinden Artvin il nüfusunda devamlı bir azalma gözlenmektedir.Baraj
yapımları sayesinde yeni iş olanaklarının doğması bir nebze nüfus erezyonunu
durdurmuştur.
Deriner Barajı iki eğrilikli beton kemer tipinde olup,
tamamlandığında temelden 249 m. yüksekliği ve 720 m. kret uzunluğu ile kendi
tipinde dünyanın dördüncü, Türkiye' nin en yüksek barajı olacaktır.(Dünyanın en
yüksek beton kemer barajı İsviçrede bulunan Grand Dixence Dam and HEPP temelden
yüksekliği 285 metre ve 6 milyon metreküp gövde hacmine sahip) Santral binası yeraltı tipinde olup, 4 adet 167,5 MW kurulu gücünde
francis türbini ile teçhiz edilmiş ve toplam kurulu güç 670 MW.dir. Türbin
işletme debileri 90 m3/sn olup 4 ünite birlikte çalıştırıldıklarında 360 m3/sn
regüle edilmiş suyu, mansapta bulunan Borçka ve Muratlı Barajlarına göndererek,
yılda bu barajlardan da toplam 1 milyar kw/saat enerji üretilmesini temin
ederken, Deriner Barajında da yılda 2,118 milyar kw/saat enerji üretilecektir.

borçka barajı

Borçka barajının yapım amacı taşkın koruma ve elektrik
üretimi içindir.Baraj gerek yükseklik gerekse hacim açısından büyük
olmamakla beraber 10 km² lik bir alana sahiptir.Barajın kurulum yeri
Borçka İlçe merkezinin Artvin çıkışındadır.Çoruh nehri ile murgul
çayının birleşim yerinde başlayan baraj gövdesi her iki vadiyi
kaplamaktadır.1999 yılında yapımında başlanan Borçka Barajı 07/31/2006
tarihi tibariyle bitirilmesi gerekirken ancak Ekim ayının sonlarında
bitirilmiş;tamamen kapladığı Artvin-Borçka yolunun yeniden inşası
tamamlanamadığı için barajda tam anlamıyla su tutulması 2006 Aralık
ayının sonunda olmuştur.
300 MW gücünde olan Borçka Barajı yıllık 1039 GWh enerji üretimi gerçekleştirecektir.

yusufeli barajı
Yusufeli Barajı ve Hidroelektrik Santrali Projesi; Doğu Karadeniz
Bölgesi’nde, Çoruh Nehri üzerinde yer almaktadır. Çoruh Türkiye
sınırları içinde 390 km’lik bir uzunluğa sahipolup, Kuzeydoğu
Anadolu’nun en büyük nehirlerinden biridir.
Yusufeli Barajı ve HES, DSİ Genel Müdürlüğü’nün Çoruh Nehri üzerinde
gerçekleştireceği 10 projesinden biridir. Bu projeler, Türkiye’nin
toplam enerji üretiminin yaklaşık % 8’ini, hidroelektrik
santrallerinden elde edilen toplam enerjinin ise yaklaşık % 34’ünü
oluşturacaktır. Nehrin en yukarı kısmındaki Laleli ile en aşağı
kısmındaki TBMM 85. Yıl Muratlı baraj yerleri arasındaki 1,430 m’lik
kot farkı; 2,536 MW’lik kapasiteyle yılda 8,322 GWh’lik elektrik
üretimi için kullanılacaktır.
Yusufeli Barajı ve HES, tamamlandığında temelden 270 m yüksekliği
ile dünyanın en yüksek kaya dolgu barajlarından biri olacaktır. Tesisin
Türkiye enerji üretimine 540 MW’lik (3 x 180 MW) kurulu güç ile katkıda
bulunması beklenmektedir. Yüksek kurulu gücü ve yıllık elektrik üretimi
(1,705 GWh/yıl) ile ülkemiz yıllık enerji ihtiyacının %
0.6’sınıkarşılayacak ve Türkiye’nin uzun vadeli enerji hedefleri
çerçevesinde önemli bir yere sahip olacaktır.
Yusufeli Projesi için ilk çalışmalar; 1970’lerde, Enerji ve Tabiî
Kaynaklar BakanlığıElektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü
tarafından başlatılmıştır. Projeyi de kapsayan Çoruh Nehri
Hidroelektrik Gelişme Master Plânı 1982’de hazırlanmıştır. Yusufeli
Projesi ve akışaşağısındaki Artvin Projesi için fizibilite raporu
1986’da, nihai projeler de 1990’da tamamlanmış ve onaylanmıştır. Proje,
1997 yılında hükümet tarafından yatırım programına alınmı ve Hükümetler
Arası İkili İşbirliği çerçevesinde inşa edilmesi planlanmıştır.
Yusufeli Barajı ve HES Projesi Türkiye Cumhuriyeti’nin uzun vadeli
enerji vizyonununiçinde yer alan, önemli bir yatırım projesidir.
• Proje ülkemiz için refah, çağdaşlık, gelişmişlik, ulusal enerji
kaynaklarının verimli kullanımı ve bölgesel kalkınma adına hayati önem
taşımaktadır.
• İnşaat sırasında ihtiyaç duyulacak personel sayısı
ortalamada yaklaşık 1 200 kişidir. Projenin yoğun dönemlerinde ise
yaklaşık 1 800 personel çalıştırılacaktır. Bölgede, inşaat süresince
çalışanlar ve aileleriyle birlikte önemli ölçüde insanın geçimine imkân
sağlanacaktır. Tamamlandığında, üreteceği yıllık ortalama 1,705 milyar
kWh enerji ile ekonomimize yılda 152 milyon ABD Doları katma değer
temin edecektir.
• Proje ile 850 milyon ABD Doları tutarında bir
yatırım gerçekleşecek ve bölge halkı için iş imkânlarının dışında
sosyal ve ekonomik kalkınma imkânları da ortaya çıkmışolacaktır. Ayrıca
yörede zor şartlar sunan mevcut yol, köprü, elektrik hatları gibi
altyapıfaaliyetlerinin en çağdaş tekniklerle yenilenmesi sağlanacaktır.

Proje, işe başlama tarihinden itibaren 88 ay (yaklaşık 7.5 yıl)
içinde tamamlanacak veişletmeye alınacaktır. Tesis inşaatına 2006
yılında başlaması ve 2013 yılında tamamlanmasıöngörülmektedir. Baraj
inşaatın başlamasından 79 ay sonra su tutmaya başlayacaktır.
Artvin – Erzurum ve Artvin – Bayburt relokasyon yollarının yapımı
inşaat faaliyetlerininbaşlamasından 75,5 ay sonra tamamlanacaktır.
Böylece relokasyon yolları su tutulmadan 3,5 ay önce tamamlanmış ve
hizmete girmiş olacaktır.
Proje, Artvin İli’nin yaklaşık 40 km güneybatısında ve Çoruh Nehri
üzerindeki Yusufeli ilçesinin 10 km akış aşağısında yer almaktadır.
Türkiye sınırları içinde Çoruh Nehri’nin yaklaşık uzunluğu ve su
toplama alanı sırasıyla 390 km ve 19,750 km²dir.
Yusufeli Projesi Türkiye Cumhuriyeti Çevre ve Orman Bakanlığı
tarafından yayınlanmışolan ve yürürlükte bulunan Çevresel Etki
Değerlendirmesi (ÇED) Yönetmeliği uyarınca ÇED yönetmeliği
hükümlerinden muaftır. Ancak Dünya Bankası Grubu ve OECD
normlarıdoğrultusunda ÇED çalışmaları detaylı şekilde yürütülmüş ve ÇED
raporu tamamlanarakDSİ’nin internet sitesinde 2006 yılında
yayınlanmıştır. Yusufeli Projesi ile 33 km²’lik bir baraj gölü
oluşacaktır. Baraj gölü, Çoruh Nehri Vadisi’nin bir bölümü ile kolları
boyuncauzanmaktadır.
Yusufeli Barajı ve HES’in inşaatı neticesinde oluşacak baraj gölü,
Yusufeli ilçemerkezini ve 3 köyünü tamamen su altında bırakacaktır.
Ayrıca 16 köy ve/veya arazileri de kısmen su altında kalacaktır. Bu
sebeple, Yusufeli Projesi için bir Yeniden Yerleşim Eylem Plânı (YYEP)
hazırlanması çalışmaları ilk olarak proje sahibi DSİ tarafından
Ağustos2000’de başlatılmış; bu çalışmaların neticesinde YYEP Raporu
Şubat 2001’de tamamlanmıştır. Bu tarihten sonra Türk Mevzuatı’nda
kamulaştırma ve yeniden yerleşim konularında önemli değişiklikler
meydana gelmiş ve uluslararası kredi kurumlarının standartları da
revize edilmiştir. Mevcut YYEP Raporunun yenilenmesi için
çalışmalarTemmuz 2004’te başlatılmış ve Türk Mevzuatı, Dünya Bankası
Grubu ve OECD standartlarıdoğrultusunda YYEP raporu tamamlanarak
DSİ’nin internet sitesinde Temmuz 2006 tarihinde yayınlanmıştır. Bu
raporda detaylı olarak açıklandığı üzere Yusufeli ilçe merkezi,
mevcutYusufeli’ne yaklaşık 500 m mesafedeki Yansıtıcılar ve Sakut
Deresi mevkiine (Yusufeli Yeniden Yerleşim Alanı) taşınacak olup,
ilgili Bakanlar Kurulu Kararı Resmi Gazetede 25 Nisan 2006 tarihinde
yayınlanmıştır.

Artvin Doğu Karadeniz dağlarını
derin bir şekilde yaran Çoruh vadisinin sol yamacında 230-110 rakımı
arasında,meyilli bir arazide kurulmuştur. M.Ö.2000 yıllarından kalan kalıntılara
rastlanmaktadır.M.Ö.IX.yüzyılda Urartu hakimiyetine girmiş,I.yüzyılda Pontus
Krallığına katılmış,V.yüzyılda Bizans egemenliğine geçmiş,646 yıllarında Halife
Hz.Osman döneminde İslam topraklarına katılmış,Bizanslılarla İslam orduları
arasında birkaç defa el değiştirmiş,bu değiştirmelerde Artvin nüvezi teşkil
edilmiştir.


Müslüman ordularının
akınlarını gözetlemek için 939 yılında Artvin Livane Kalesi
yapılmıştır.Artvin’de 1068 yılından itibaren Selçuklu hakimiyeti
başlamış,daha sonraları Gürcülerin eline geçmiş,tekrar Selçuklu
hakimiyetinde Artvin yöresi Azerbaycan Atabegleri idaresinde
kalmış,XIII.yüzyılda da Moğol ve İlhanlı istilalarına
uğramış,XV.yüzyılda Akkoyunlu Osman Bey Çoruh boyların inmiş,Uzun Hasan
ise bu toprakları Akkoyunlu hakimiyetine almıştır.Bölge daha sonra
Gürcü istilasına uğrayınca Artvin Beyleri Trabzon Valisi Yavuz Sultan
Selim’den yardım isteyerek Gürcüleri kovmuşlardır.

Kanuni döneminde Erzurum
Beylerbeyi Dulkadirli Mehmet Han Yusufeli ve Artvin’i alarak Livane Sancağı
kurup(1536-1537) Erzurum Beylerbeyliğine bağlanmıştır.1578’de Osmanlı-İran
mücadelesi sırasında Osmanlı hakimiyeti sağlanmış,Çıldır eyaleti kurulunca da
Artvin buraya bağlanmış,Livane Sancağı da merkez olmuştur. XIX.yüzyıla kadar
Türk’lerin elinde kalan Artvin iki defa Rus işgaline uğramıştır.Haziran 1828 ‘de
imzalanan Edirne Muahedesi ile Ahıska Ruslara terk edilince,Çıldır eyaletinin
bozulması üzerine Artvin Trabzon eyaletinin Batum sancağına bağlı Livane kazası
merkezi olmuştur.

1877-1878 Osmanlı-Rus savaşı sonuna kadar sürmüş,5 Mart 1878
tarihinde imzalanan Ayestefanos antlaşması ile Batum,Kars
Ardahan,Eleşkirt,Beyazıt ve Artvin Ruslara savaş tazminatı olarak
bırakılmıştır.Bölge halkını yıldıramayacağını anlayan Ruslar,3 Mart 1918
tarihinde yapılan Brest Litavsk barışı ile halk oylaması sonucu %99’dan fazlası
Türk hakimiyetini istemeleri neticesi Artvin savaşsız olarak Türklere
bırakılmıştır.I.Dünya savaşı sonuna kadar işgalde bulunan Artvin halkı 1914
Kasımında direnişe geçerek Yüzbaşı İsmail Bey komutasında Melo sınır taburu
şehir ve çevresini Ruslardan bir süre de olsa temizlemiştir.

2 Kasım 1914’de 18
Aralık 1917 ‘de imzalanan Erzincan ateşkes anlaşmasıyla Ruslar 1877-1878
Osmanlı-Rus savaşı öncesi sınırlarına çekilmiştir.Artvin Osmanluların elinde
kalmış,imzalanan Mondros mütarekesi ile Artvin Osmanlıların elinde
kalmış,imzalanan Mondros mütarekesi ile Artvin tekrar boşaltılmış,17 Aralık
1918’de İngilizler tarafından işgal edilmiş,İngilizler çekilirken de şehir
Gürcistan’a bırakılmıştır.

Bu badirelerden sonra Artvin,T.B.M.M.Hükümetinin
yoğun çabalarıyla 7 Mart 1921 sabahı Gürcülerin çekilmesiyle Türk topraklarına
dahil edilmiştir. Artvin 4,5 ay süreyle Ardahan Sancağına bağlı kalmış,7 Temmuz
1921’de Artvin Sancağı kurulmuş,1924’de Türkiye İdari Teşkilatı değişikliğiyle
vilayet olmuştur.1 Haziran 1933 tarihinde Artvin vilayeti kaldırılarak ,merkezi
Rize olan Çoruh vilayetine kaza olarak bağlı kalmıştır.

4 Ocak 1936’da Çoruh
vilayeti merkezi Artvin olmuş,20 yıl süreyle kullanılan “Çoruh” adı 1956 yılında
“ARTVİN” olarak değiştirilmiştir.




ARTVİN'İN TARİHİ











GÖNDEREN : SELİM COŞKUN


ARTVİN'İN TARİHİ


Geçmişte Çoroksi, Çorok, Kollehis ve Klarceti, Osmanlı döneminde ise Livane
olarak bilinen Artvin''in bu ismi nereden aldığı ve hangi tarihten itibaren
kullanıldığı tam olarak bilinmemektedir. İlk adların ise Çoruh Irmağı ile
ilişkin olduğu anlaşılmaktadır.

Artvin''in tarihsel geçmişi Şavşat''ın Meşeli ve Yusufeli''nin Demirköy
yakınlarında tesadüfen bulunan bakır baltalara dayandırılarak M.Ö. 3000''li
yıllara, yani "Tunç Çağına" indirgenmektedir.

M.Ö 4. yüzyıllarda bölgeden geçen Ksenophan''agöre Artvin ve çevresinde
Kolklar, Makaronlar ve Taoklar gibi bir takım kavimlerin yaşadığı
doğrulanmaktadır. M.Ö 1'' inci yüzyıllarda yaşayan Coğrafyacı Strabon
Roma''nın Anadolu''daki hakimiyeti sırasında, Artvin ve yöresinin yerel
krallıkların hakimiyetinde olduğu belirlenmektedir. Bunun sonrasında Arsaklı
ve Sasan yönetiminde kalan Artvin, ortaçağ dönemi ile birlikte Bizans''ın
himayesinde Bagratlı Kırallığı''nın yönetiminde kalmıştır. 1015 tarihi
itibariyle başlıyan Selçuklu seferleri 12''nci yüzyılda Saltuklu''larla
pekiştirilmeye çalışılmıştır. Moğol istilasının ardından İlhanlı''ların
kontrolünde Çıldır Atabeklerinin yönetiminde kalmak üzere Timur, Karakoyunlu,
Akkoyunlu ve Safevi gibi Türk devletlerinin himayesinde bulunmuştur.

Yavuz Sultan Selim zamanında başlayan Osmanlı Egemenliği Kanuni Sultan
Süleyman dönemi Erzurum Beylerbeyi İskender Paşa''nın Atabeklerin başkenti
durumundaki Ardanuç kalesini fethetmesiyle tamamlanmıştır. Osmanlı döneminde
Hopa ve Borçka Trabzon''a Artvin, Ardanuç, Şavşat ve Yusufeli merkezi Ahiska
olan Çıldır Eyaleti''ne bağlı olarak yönetilmiştir. 1828 de Osmanlıların
Ruslara yenilmesi sonucu Çıldır kaybedilince buraya bağlı birimler Erzurum
Eyaleti''ne dahil edilmiştir. 1877 - 1878 Savaşı sonucunda 3 Mart 1878 de
imzalanan Ayastafanos Anlaşması gereği o zaman Batum Liva''sına bağlı
Artvin, Ardanuç, Borçka, Şavşat ve Hopa''nın Kemalpaşa bucağı savaş
tazminatı olarak Ruslara terkedilmiştir. 3 Mart 1918 de imzalanan Brestlitovsk
antlaşması gereğince Ruslar Artvin topraklarından çekilmişlerdir. Peşine
İngiliz''lerin ve Gürcü''lerin geçici işgalleri olmuşsa da TBMMM nin
girişimleri sonucu 23 Şubat 1921 de Artvin Anavatana kavuşmuştur. 16 Mart
1921 de imzalanan Moskova Antlaşması ile durum kesinlik kazanmıştır

Son Olarak Düzenleyen: İsmail Tuğrul Hallaç

ARTVİN'İN COĞRAFİ
KONUMU







Karadenİz Bölgesİnİn Doğu Karadenİz
Bölümünde,Doğu Karadenİz Dağları üzerİnde yer alan Artvİn İlİnİn doğusunda
Ardahan,güneyİnde Erzurum,batısında Rİze,kuzeybatısında Karadenİz,kuzeyİnde
Gürcİstan Cumhurİyetİ bulunmaktadır.İlİn yüzölçümü 7.436 km.karedİr.Artvİn,arazİ
bakımından genel olarak dağlıktır.İlİn Arhavİ ve Hopa İlçelerİ,Karadenİz İle
denİze paralel uzanan Doğu Karadenİz Dağları arasında kalan dar bİr düzlük alan
üzerİne kuruludur.İlİn Karadenİz'e olan kıyı uzunluğu 34 km.dir.Kıyıdan İç
bölgelere doğru gİdİldİğİnde arazİnİn bİrden yükseldİğİ görülür.Artvİn'de,ova
olarak nİtelendİrİlebİlecek alanlar,Arhavİ ve Hopa kıyı şerİdİndekİ aluvyal
düzlükler dışında mevcut değİldİr.


İl
sınırları İçİnde 30'a yakın akarsu vardır.Bunlardan Karadenİz'e dökülenler harİç
dİğerlerİ Çoruh Nehrİ'nİn kollarıdır.İlİn muhtelİf yerlerİnde çok sayıda doğal
göl vardır.Bunlardan;Şavşat ve Borçka İlçelerİnde bulunanları doğal güzellİk ve
turİzm açısından en önemlİlerİdİr.







Karadenİz kıyısına paralel olarak uzanan Doğu Karadenİz Dağları'nın İl sınırları
İçİndekİ uzantıları;Kaçkar,Altıparmak,Kükürtlü,İskarİstİ Dağları adıyla sınıra
kadar uzanmaktadır.Bu dağ sırasının üzerİnde çok sayıda dağ ve yüksek tepeler
yer alır.Karadenİz kıyısını takİp ederek batıdan doğuya doğru İkİ sıra halİnde
uzanan 3937 m. yükseklİğİndekİ Kaçkar Dağı Karadenİz Dağları'nın en yüksek
noktasını oluşturur.Bu dağın su bölüm çİzgİlerİ ;Artvİn,Rİze,Erzurum İl
sınırlarını belİrler.Şavşat ve Borçka İlçelerİ arasında yer alan,Çoruh ve Berta
vadİlerİ İle Gürcİstan sınırına kadar uzanan Karçal Dağı 3428 m.yükseklİğİ İle
İlİn dİğer önemlİ bİr dağıdır.








KARÇALLAR









KÜRDEVAN DAĞI

OVALAR









İl
sınırı İçerİsİnde ova özellİğİ gösteren yerler hemen hemen yoktur.İl
topraklarının ancak %0.2 alanını kaplayan düzlüklere rastlanır.Kıyıda
akarsu bİrİkİntİlerİnİn meydana getİrdİğİ alüvyal ovalara
rastlanmaz.Çünkü dağların denİze bakan yamaçlarında kaynaklarını alan
Hopa ve Arhavİ Deresİ'nİn suları az ve uzunlukları kısa olduğundan
bİrİkİntİ ovalarının büyüklüğünü sınırlamıştır.Bütün bunlara rağmen
Hopa İlçesİnde,Sundura Dere'sİnİn ağzında ve Arhavİ İlçesİnİn Kabİrse
Dere'sİnİn ağzında bİrer küçük delta ovalar oluşmuştur.










İl topraklarının yaklaşık % 51 'İnİ
kaplar.Artvİn'İn başlıca yaylaları;



1.Güneydoğusundaki bölgede bulunan Yusufelİ,Zeytİnlİk ve Ortaköy Derelerİnİn
oluşturduğu çİzgİnİn Meşelİ,Kurudere,Düzenlİ,Kİreçlİ, Yığılı, Kapik, Irmaklar, Bülbülan , Çamlıca, Hanlıköy,Ballı
ve Yoncalı yaylaları.







ERENLER KÖYÜ YAYLASI



2.Muratlı-Borçka,Artvİn-Ortaköy Deresİ İle Gürcİstan arasında kalan bölgedekİ,Taşköprü,Meydancık,Mısırlı,Oba yaylaları




3.Merkez İlçe-Zeytİnlİk-Yusufelİ İlçesİ çİzgİsİnİn kuzey ve kuzeybatısında kalan
bölgedekİ Keşoğlu,Çamlık,Mağara,İneklİ,Kocakarılı,Dİkme ve Taşkınlık yaylaları sayılabİlİr.







YUSUFELİ YAYLASI

VADİLER








Artvİn İlİ yüzey şekİllerİ,genellİkle yer altı kırılmaları ve volkanİk
faalİyetler sonucunda meydana gelmİştİr.Vadİlerİn bİr bölümü İse bu tektonİk
kırılmalar sonucunda meydana gelen fay ve çİzgİlerİne uyarak oluşmuş dağ
sıralarını bİrbİrİnden ayıran dağlara paralel çİzgİler halİndedİr.İl'de bulunan
vadİlerİ İkİ ana kısma İncelemek mümkündür;


1.Asıl Çoruh Vadİsİ


2.Çoruh ırmağı kollarının
meydana getİrdİğİ vadİler,


Çoruh Vadİsİ :



Çoruh ırmağının İl sınırına gİrdİğİ yerden başlayıp Muratlı Bucağında İl
sınırını terk ettİğİ yere kadar uzanan 150 km.uzunluğunda bİr vadİdİr.Genellİkle
çok dar ve derİn "V" ve "U" şeklİnde boğazlar halİnde uzanır.Zeytİnlİk-Yusufelİ
ve Zeytİnlİk Muratlı arası olmak üzere İkİ bölümden meydana gelİr.


Dİğer Vadİler :



1.Ardanuç
Dere'sİ Vadİlerİ : Vadİ tabanı Ardanuç İlçesİnde nİspeten genİştİr.İlçe
merkezİnİn 7 km.kuzeybatısında bulunan Cehennem Dere'sİ tİpİk bİr
kanyon vadİdİr.500 m.uzunluğunda 70 m.genİşlİğİnde ve 6
m.derİnlİğİndedİr.Ardanuç suyuna açılır.Dünyada sayılı kanyon vadİlerİ
arasında yer alır.


2.Ortaköy Vadİsİ :
Şavşat İlçesİnİn sularını boşaltan İrİlİ ufaklı çayların meydana getİrmİş olduğu
bu vadİ zengİn bİtkİ örtüsüyle kaplıdır.


3.Altıparmak Vadİsİ : Barhal Dere'sİnİ takİp eder.En genİş
yerİ 3 m.dir.


4.Murgul Vadİsİ :
Murgul Dere'sİnİn meydana getİrdİğİ bu vadİnİn tabanı dİğer vadİlerİn
tabanlarına göre daha genİştİr.








MACAHEL VADİSİ
CEHENNEM DERESİ





İl
sınırları İçİnde bulunan akarsular İkİ bölümde İncelenİr.Bİr kısmı asıl ırmak
olan Çoruh nehrİ'nİn kollarını meydana getİrİrken bİr kısmıda İl sınırları
İçİnde ve İl sınırları dışında Karadeniz'e dökülen nehİrlerdİr.Başlıcaları
şunlardır;


ÇORUH NEHRİ



İlİn en büyük akarsuyu olan Çoruh Nehrİ,Mescİt Dağları'ndan kaynağını
alarak,Bayburt'u geçtİkten sonra Yusufelİ İlçesİnİn Yokuşlu köyünün mevkİİnde İl
sınırına gİrer.Su kavuşumu denİlen yerde Oltu suyu İle bİrleşİr.Yusufelİ
yakınlarında Barhal Deresİyle bİrleşen Çoruh Nehrİ kuzeybatı yönüne gİrer.Artvİn
yakınlarında Ortaköy suyunu,Borçka'da Murgul suyunu - İçkale suyunu ve Kaynarca
suyunu alarak Muratlı Bucağını geçerek ,Batum'un güneybatısında Karadenİz'e
dökülür.Çoruh Nehrİ'nİn uzunluğu 376 km.olup,354 km.sİ sınırlarımız İçerİsİndedİr.


OLTU ÇAYI



Karga pazarı Dağları'ndan kaynağını alır.Yusufelİ yakınlarında Tortum çayı İle
bİrleşİr.Güralp kayası denİlen yerde Çoruh Irmağına kavuşur.


TORTUM ÇAYI



Kargapazarı Dağları'ndan kaynağını alır.Tortum Gölü'ne gİrİp çıktıktan sonra
Yusufelİ yakınlarında Oltu Çayı İle bİrleşİr.


BARHAL ÇAYI



Kaçkar Dağları'ndan kaynağını alır.Erzİncan, Yüncülerİ Çevrelİ ve Dört Kİlİse derelerİnİ alarak Çoruh Nehrİ'ne karışır.







BARHAL ÇAYI


ŞAVŞAT SUYU



Şavşat İrİlİ ufaklı 13 deresİ bulunması İle su zengİnlİğİne sahİp bİr
İlçemİzdİr.Şavşat Deresİ Ortaköy deresİnİn kaynağı olup Ardanuç
deresİyle bİrleşerek Çoruh Nehrİ'ne kavuşur.Kaynağını Sahara
Dağlarından alarak Şavşat suyuna bİrleşİr.

Artvİn'de,İrİlİ ufaklı çok sayıda göl
vardır.Bunların çoğu buzul vadİlerİnİn dİplerİnde oluşmuştur ve genellİkle
Karagöl adıyla anılır.Önlerİ moren yığınıyla dolu olan bu göller
derİndİr.Çoğunda bol alabalık bulunan ve doğa harİkası olan bu göllerİn en
önemlİlerİ Şavşat ve Borçka'da bulunan ve Karagöl adıyla anılan göllerdİr.








KARA GÖL





Artvİn İlİ toprakları,maden
yatakları oluşumuna elverİşlİ bİr bölgede yayılmıştır.Ülkemİzİn en zengİn bakır
madenİ yatakları Artvİn'de bulunur.


Maden Tetkİt ve
Arama Enstİtüsü'nce ;Merkez İlçede altın,Ardanuç İlçesİnde
Manganez,Borçka ve Murgul'da Bakır,Pİrİt ve Manganez,Şavşat'ta
Bakır,Kurşun,Çİnko ve Manganez,Yusufelİ İlçesİnde de Lİnyİt kömürü
açısından zengİn rezervlerİn bulunduğu tespİt edİlmİştİr.





Artvİn'İn İklİmİ,yeryüzü
şekİllerİnİn özelliklerİ nedenİyle bölgelere göre çeşİtlİlİk göstermektedİr.Kıyı
kesİmlerİnde ılık ve yağışlı bİr İklİm tİpİ egemendİr.Buna karşın,İl'İn İç
bölgelerİne doğru,yüksek kesİmlerde kışlar süreklİ ve bol karlı,yazlar serİn
geçer.Çoruh Vadİsİ'nİn derİn tabanında kıyıya oranla daha az yağışlı,kışları
fazla sert olmayan bİr İklİm tİpİ vardır.




Artvİn İl topraklarının yaklaşık %
55'İnİ (390.000 ha)ormanlık alanlar kaplamıştır.İldekİ ormanların büyük bölümünü
İğne yaprakları ağaçlar oluşturmaktadır.Bölgede,yüksek dağların eteklerİnden üst
kısımlara doğru gİdİldİkçe,önce yapraklı türler,sonra İğne yapraklılar
görülmektedİr.

İl'İn Toplam Nüfusu	191.934
İl Merkezİ Nüfusu	23.157
İlçe Merkezlerİ Nüfusu	61.041
Toplam Köy Nüfusu	107.736
İl'İn Nüfus Yoğunluğu	26 kişi
İl'İn Yıllık Nüfus Artış Hızı (binde)1997-2000'e göre	% 02.28

İL	UZAKLIK (KM)
BURSA	1327
ANKARA	999
İSTANBUL	1314
İZMİR	1579
ADANA	1014
KOCAELİ	1206
ANTALYA	1472
DİYARBAKIR	526
ERZURUM	203
TRABZON	234
RİZE	159
ARDAHAN	235

Milli Parklar ve Ormanlar



Hatila Vadisi Milli Parkı:



Artvin İl Merkezinden 10 km. lik stabilize bir yol ile
ulaşım sağlanmaktadır. Hatila Vadisi- nin gerek ilginç jeolojik ve jeomorfolojik
yapısı ve gerekse özgün bitki toplulukları yöreye ülkemizde nadir rastlanan bir
alan özelliğini vermektedir.Ayrıca bu doğal öğelerinbirleşimi sonucu eşsiz
peyzaj güzellikleri ortaya çıkmakta ve bu durumda zengin rekreasyonel potansiyel
arz etmektedir.





HATİLA MİLLİ PARKI



Kafkasör



Artvin şehir merkezinin güneybatısındaki yaylaya 10 km. asfalt
yolla ulaşılmaktadır. 1250 m. Yükseklikteki yayla görülmeye değer güzelliktedir.
Altyapı hizmeti götürülmüş olan yaylada Artvin Belediyesi tarafından yaptırılan
80 yatak kapasiteli bungalovlar bulunmaktadır. Her yıl Haziran ayının son
haftasında düzenlenen ve 3 gün süren Boğa Güreşleri Etkinlikleri, yerli ve
yabancı turistler tarafından yoğun ilgi görmekte, festival havasında
geçmektedir.








Kafkasör Kültür ve Sanat Festivali :


Her yıl
Haziran ayının 4. Haftası boyunca geleneksel olarak düzenlenen festivalin ilginç
yanı Boğa Güreşleridir. İlin her yanında getirilen boğalar boyun kalınlığına
göre sınıflandırılıp güreştirilir.
Bu güreşler yapıldığı tarihten itibaren , boğaların zarar görmemesi ve herhangi
bir şekilde eziyete uğramamaları için dikkat edilmekte ve belirli kurallar
uygulanmaktadır. Güreş sırasında güçsüz görülen boğa arenadan çekilmesi halinde
yenik kabul edilir, güreş meydanında ayrılan bölümden ilgililerce
uzaklaştırılır. Böylece Kafkasör Boğa Güreşleri, kendi kuralları içinde güç
gösterisi olarak bir spor ve şenlik ortamına dönüşür.
Dünyada bir eşinin daha görülmediği ve duyulmadığı bu güreş türü yöreye özgü
kalıcı özellikleri de beraberinde getirmektedir.

Karçal ve Arsiyan Yaylaları



Türkiye ile Gürcistan arasında yer alan dağlarda yer alan bu
yaylalar, geçit kuşlarının göç yolları üzerinde bulunması, endemik bitki
çeşitliliği ve uygun trekking parkurları ile Artvin'deki görülebilecek
yerlerdendir.


Mersivan Yaylası


Artvin merkezini çevreleyen Genya Dağı eteklerinde bulunan
Mersivan Yaylası, ormanlarla çevrili geniş düzlükleri olan bir yayladır.

Eko Turizmi



Dünyada "Kültürel ve Doğal Kaynakların" korunması çalışmaların
yükseldiği günümüzde Artvin, mükemmel korunmuş tabiatı ile önem kazanmaktadır.
Dünya Bankasınca finanse edilen Çevre ve Orman Bakanlığınca yürütülen "Biyolojik
Çeşitlilik ve Doğal Kaynak Yönetimi" ( GEF II ) projesi içinde değerlendirilen
ve proje kapsamında Türkiye'de bulunan dört noktadan biri olan Camili (Maçahel)
Havzası, Artvin sınırları içinde yer almaktadır. Ekoturizm ancak "Kültür ve
Doğa" olanakları ile oluşturulabilecek bir turizm şeklidir. Artvin de bir bütün
olarak; dereler, göller, ormanlar, vadiler, dağlar ve ekolojik zenginliği ile
bir doğa cenneti, renkli folklorik yapısıyla da bir kültür kentidir. Bu
özellikleriyle Artvin, Türkiye'nin Ekoturizm merkezlerinden biri olmaya
adaydır.



Yayla Turizmi



Artvin geneline dağılmış bulunan yaylalarda, ahşap ve taş
mimarinin en güzel örnekleri bulunmaktadır. Artvin yaylaları, ormanlarla kaplı
dağlar üzerinde, gür akarsuların geçtiği yemyeşil düzlüklere yayılmıştır. Bu
yaylaların tümünde çadır/kamp imkanları mevcut olup bazılarında da pansiyonlar
bulunmaktadır.




Sportif Olta Balıkçılığı





Sportif Olta Balıkçılığı İl genelinde yer alan akarsu ve göllerden
özellikle Barhal Çayı'nda,Hatila Deresi'nde, Arhavi Ortacalar Deresi'nde ve
Borçka Camili - Maçahel deresi'nde, yüksek kesimlerde yer alan ve halk arasında
Karagöl olarak adlandırılan göllerde olta balıkçılığı yapılmaktadır.


Av Turizmi





Topraklarının %50'si ormanlarla kaplı olan Artvin'de; ayı, dağ
keçisi, yaban domuzu, kurt, tilki, çakal, keklil, bıldırcın ve alabalık gibi
türler yaban hayatın başlıca türleridir. Yusufeli avlağında Çengel Boynuzlu Dağ
Keçisi av turizmine sunulmuştur.





Yusufeli
- Çevreli Köyü Rafting Kamp Merkezi



Rafting kamp
alanı Yusufeli Çevreli Köyünde 71.880 m2 arazi üzerinde kurulmuş olup, 1994
yılında hizmete girmiştir. Çevreli Köyü rafting kamp merkezinde Çoruh Nehri'nde
Akarsu Sporları yapmak için gelen turistlere kamp hizmeti verilmektedir.





Kuş ve Kelebek Gözlemciliği




Hopa, Murgul, Borçka ve Artvin'in yüksek tepeleri geçit kuşlarının
geçit yolları üzerinde bulunmaları nedeniyle Mart-Kasım ayları arasında kuş
meraklıları için uygun gözetleme yerlerine sahiptirler Yine Artvin ve ilçeleri
zengin flora ve faunası ile kelebek meraklıları için potansiyel arz etmektedir.
Bu yerlere ilgili merkezlerden araç kiralanarak veya köy servisleriyle
gidilebilir.

Kuş ve Kelebek Gözlemciliği




Hopa, Murgul, Borçka ve Artvin'in yüksek tepeleri geçit kuşlarının
geçit yolları üzerinde bulunmaları nedeniyle Mart-Kasım ayları arasında kuş
meraklıları için uygun gözetleme yerlerine sahiptirler Yine Artvin ve ilçeleri
zengin flora ve faunası ile kelebek meraklıları için potansiyel arz etmektedir.
Bu yerlere ilgili merkezlerden araç kiralanarak veya köy servisleriyle
gidilebilir.


Kaleler




İl merkezinden veya bağlı bulunduğu ilçe merkezinden araç
kiralanarak veya köy servisleriyle ulaşım sağlanabildiği bu eserleri ziyaret
etmek ücretsizdir.
Artvin'de Çoruh Nehri boyunca geçitlere hakim yerlerde eskiden kalma çok sayıda
kale ve haberleşme kuleleri mevcuttur. Bunların çoğu karakol ve haberleşme
görevi yapan küçük kaleler olup vadi boyunca birbirini görebilecek yerlerde
kurulmuştur.
Artvin (Livana) Kalesi: Ortaçağ'da yörede yaşayan Hıristiyan medeniyetince, yani
Bagratlılar tarafından X.yy.'da(M.Ö. 937 Bagratlar) kurulmuş olmalıdır.
Stratejik konumu itibariyle Osmanlılar zamanında temin edilerek kullanılmıştır.


Diğer Kaleler:





*Artvin Merkez'de *Bakırköy'de Kuvarshan Kalesi
*Sarıbudak Köyünde Melo Kalesi
*Okumuşlar Köyünde Boselt Kalesi
*Ardanuç İlçesinde Ardanuç Kalesi
*Ferhatlı Köyünde Ferhatlı Kalesi
*Kutlu Köyünde Petoban Kalesi










ŞAVŞAT KALESİ



*Şavşat İlçesinde Söğütlü Kalesi



*Kayadibi Köyünde Tukharis Kalesi (744)



*Eskikale Köyünde Ustamis Kalesi



*Yusufeli İlçesi Kınalıçam Köyünde Aşbişen Kalesi



*Tekkale Köyünde Dört Kilise Kalesi



*Köprügören Köyünde Oşnak Kalesi






DÖRT KİLİSE

ARTVİN KALESİ


Kiliseler


Tarihi eser kapsamındaki Kiliseler istenildiği zaman ve
ücretsiz olarak ziyaret edilebilir



BULANIK
(RABAT)KİLİSESİ


ARDANUÇ'UN 10 KM.GÜNEYDOĞUSUNDA BULUNAN BULANIK
KÖYÜNDEDİR.İÇİNDE BULUNAN GİZLİ BİR GEÇİTLE BULANIK DERESİNE İNİLİR.İLÇEYE 23.KM
UZAKLIKTA OLUP HER MEVSİM GEZİLEBİLİR.















Bağcılar Manastırı (Artvin ( Merkez) Bağcılar Köyü):




Ardanuç Kalesi'ni İberya Krallığı merkezi haline getiren Kral Vahtang Gorgaslan
(449-499) tarafından kurulur.
Köyün girişindeki meyilli arazinin düzeltilmesi sonucu elde edilen alan üzerinde
kurulan manastır; kilise , şapel ve diğer yapılardan oluşmakta olup, zamanımıza
oldukça harap bir şekilde ulaşmıştır. Artvinden kiralanacak bir araçla veya köy
servisleriyle ulaşım sağlanabilir.


Pırnallı (Porta) Manastırı (Artvin (Merkez) Bağlık
Mezrası) :


Artvin Merkez ilçeye bağlı Pırnallı köyünün Bağlık mevkiinde
bulunmaktadır. Kral 1. Aşot'un torunu Prens Khaouli tarafından 896-918 tarihleri
arasında yaptırılmıştır. Bir çan kulesi, bir şapel ve bir çeşmeden oluşmaktadır.
Manastırın yerleşim planına bakıldığında Tao Klarjheti bölgesinin o dönemlerdeki
en önemli kültür ve dini merkezi olduğu anlaşılmaktadır. Manastıra,
Artvin-Şavşat karayolunun 30 ncu km.sinden sonra 5 km.lik yaya patika yolla
ulaşılmaktadır.

Hamamlı Manastırı (Kilise-Camii) (Artvin (Merkez) Hamamlı
Köyü):

Manastır, kilisede bulunan kitabelere göre, İberya Kralllığı'nın
945-958 tarihleri arasında krallık yapmış olan Sumbath tarafından mimar
Gabriel'e yaptırılmıştır. XIV. yy.'a kadar manastır olarak faaliyetini sürdüren
yapı, XVI. yy.'da camiye dönüştürülmüştür. 1958 yılında kısmen tamir geçirerek,
son şeklini almıştır. Halen Hamamlı Köyü'nün camisi olarak işlevini devam
ettirmektedir.
Artvinden kiralanacak bir araçla veya köy servisleriyle ulaşım sağlanabilir.

Kaçkal Manastırı) (Artvin (Merkez) Alabalık Köyü):

Rahip



Grigor Kanzda tarafından VIII. yy.'ın sonunda Bagratlılar Döneminde
kurulduğu o döneme ait yazılı kaynaklardan anlaşılmaktadır. Yer yer tahrip
olmasına rağmen halen ayakta olan yapı, herhangi bir amaç için
kullanılmamaktadır.
Alabalık Köyü'nün (Veranabağ) Dere Mahallesi (Ahalt) sınırları içerisinde,
meskun mahalden uzak, oldukça meyilli arazi üzerinde yükselen kaya kütlesi
eteğine, mimari beceri ve zorlamalarla inşa edilen yapı, sadece kiliseden
ibarettir.
İl merkezinden veya bağlı bulunduğu ilçe merkezinden araç kiralanarak veya köy
servisleriyle ulaşım sağlanabildiği bu eserleri ziyaret etmek ücretsizdir.
Tarihi değeri olan başlıca camiler şunlardır:


Çarşı (Merkez) Camii (Artvin) :



Büyük
bir bölümü baştan sona kadar yenilenen ve çeşitli onarımlar geçiren cami, ilk
olarak Hicri 1277/1278 (M.1860/1861) tarihinde, Artvin halkı tarafından inşa
edilmiştir. Zamanla ibadet yapılmayacak hale gelen yapı, 1954 yılında temele
kadar yıkılarak 1957-1958 yılları arasında, aynı yerde bugünkü cami ibadete
açılmıştır. Hicri 1282 (M.1865) tarihli minber ve vaaz kürsüsü orijinal yapıya
aittir.











ARTVİN MERKEZ CAMİİ





Zeytinlik (Merkez) Camii (Zeytinlik
Köyü):


Cami, kitabesine göre Hicri 1272 (M.1857) tarihinde Saliha
Hanım tarafından yaptırılmıştır. Kuzey yönündeki rüzgarla yıkılan ve aynı
zamanda minare olarak da kullanıldığı söylenen Çınarın ardından, yaklaşık 20 yıl
önce Kuzeydoğu köşesine bugünkü minare eklenmiştir. Yakın zamanda herhangi bir
onarım görmeyen yapı, orjinalliğini muhafaza ederek işlevini sürdürmektedir.


Tarihi özellikteki diğer camiler ;


Artvin Merkez'de Salih Bey Camii (1793)




Salih Bey Camii:





Artvin'in Korzul mahallesindedir. Yerli halk arasında buna Korzul Camii de
denmektedir. Livane Sancak Beyi Salih Bey tarafından yaptırılmıştır.



İskender Paşa Camii:




Eski camiler arasında en önemlisidir. Ardanuç -
Adakale'de (eski Ardanuç) olup Ardanuç fatihi olan İskender Paşa tarafından 1551
yılında yaptırılmıştır.




Balcıoğlu Camii:





Artvinli usta Reisoğullarından Hasan Ağa tarafından
yaptırılmıştır.



Demirkent Camii:



Yusufeli
ilçesinin Demirkent köyündedir ve ahşaptır.


Dikyamaç Camii:


Arhavi
ilçesinde ahşap ve kesme taşla yapılmış olması ve sağlamlığı ile dikkat
çekmektedir.

7 mart artvİn'İn kurtuluşu

kutlamanın yapıldığı yer :
TÜM DÜNYA

kutlama tarİhİ : 7 mart


Mahalli Kutlama Adı : Hıdırellez Kültür
Bahar Bayramı
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Artvin
Kutlama Tarihi : 6 Mayıs
Süre : 1 Gün

Mahalli Kutlama Adı : Boğa Güreşi
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Balcılı Köyü

Kutlama Tarihi : Mayıs Ayının 2. Hafta sonu
Süre : 2 Gün

Mahalli Kutlama Adı : Boğa Güreşi
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Bıçakçılar Köyü
Kutlama Tarihi : Mayıs Ayının 2. Haftası
Süre : 1 Gün

Mahalli Kutlama Adı : Boğa Güreşi
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Çıralı Köyü
Kutlama Tarihi : 9 Nisan
Süre : 1 Gün


Mahalli Kutlama Adı : Yayla Şenliği
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Yüncüler Köyü
Kutlama Tarihi : Ağustos Son Haftası
Süre : 1 Gün


Mahalli Kutlama Adı : Salikvan Yayla
Şenliği
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Salikvan
Kutlama Tarihi : Ağustos





GELENEKSEL KUTLAMA
PROGRAMLARI

Mahalli Kutlama Adı : Kafkasör Kültür
ve Sanat Festivali
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Kafkasör
Başladığı İlk Tarih : 1980
Kutlama Tarihi : 27 Haziran - 1 Temmuz
Süre : 5 Gün

Mahalli Kutlama Adı : 2. Hopa Kültür
Sanat ve Deniz Festivali
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Hopa
Kutlama Tarihi : 1-5 Temmuz
Süre : 5 Gün

Mahalli Kutlama Adı : Sidere Festivali
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Arhavi (Derecik)
Başladığı İlk Tarih : 1988
Kutlama Tarihi : Ağustos ayı


Mahalli Kutlama Adı : Şavşat Sahara
Pancarcı Festivali
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Şavşat İlçesi
Kutlama Tarihi : 31 Temmuz-2 Ağustos
Süre : 3 Gün



Mahalli Kutlama Adı : Aşık Efkari
Festivali
Kutlamanın Yapıldığı Yer : İlçe Merkezi
Başladığı İlk Tarih : 1990
Kutlama Tarihi : 18-25 Haziran
Süre : 1 Hafta

Mahalli Kutlama Adı : Kültür Sanat
Festivali
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Arhavi
Kutlama Tarihi : 20-22 Temmuz
Süre : 3 Gün

Mahalli Kutlama Adı : Aros Festivali
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Kılıçkaya
Kutlama Tarihi : 21-23 Temmuz
Süre : 3 Gün


Mahalli Kutlama Adı : Yayla Festivali
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Tekkale Köyü
Kutlama Tarihi : 22 Temmuz

Mahalli Kutlama Adı : Meydancık Satave Gevrek Festivali
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Şavşat
Kutlama Tarihi : Ağustos






Mahalli Kutlama Adı : Macahel Kafkas Arı ve Bal Festivali
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Borçka
Kutlama Tarihi : 13 - 20 Ağustos
Süre : 8 Gün


Mahalli Kutlama Adı : Geleneksel
Karakucak Güreşleri
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Şavşat
Kutlama Tarihi : 25 Şubat
Süre : 1 Gün

FOLKLORİK DEĞERLER


Cumhuriyet dönemine kadar yöredeki en dikkat çeken erkek giysisi, yerli yünden
köy tezgahlarında dokunan ve şal adı verilen kaba kumaştan dikilmiş şalvar ve
çuha idi. Genç kızlar ise fistan ve üstüne sıkma yelek giyerlerdi. Bellerine
kuşak sararlar, başlarına tepesi düz fes, bunun üstüne renkli yazma, en üstüne
de beyaz uzun ve bir örtü (leçek) örterlerdi. Fesin altına Mahmudiye olarak
adlandırılan para takarlardı. Yazma üzerine alından tüm şerit halinde dolayan
poşu takılırdı. Ayaklarına yünden örülmüş çorap giyilirdi. Ayağa çapula ve
yemeni adı verilen ayakkabılar giyilirdi.
Geleneksel kıyafetlerde kullanılan kumaşlar:
Canfes: Has ipekten kumaştır. Bu kumaştan kaftan, koçik, çeketa, boylama, palto
gibi kıyafetler dikilirdi. Gösterişli bir kumaş olduğu için özel günlerde
giyilirdi. Zenginlere ağalara beylere mahsus bir kumaştır. Bu isim kız
çocuklarına ad olarak verildiğine göre halk arasında saygın bir yeri olmalıdır.
Kutnu:
Kadınların düğünlerde, özel günlerde giydikleri bir kumaştır. Koçik,
etkelik, çeketa gibi giysiler yapılır, pul boncuk gibi aksesuarla süslenirdi.
Pamuklu Kumaş: İpek ve pamuk karışımıdır. Kofta ve eteklik dikilirdi.
Şal:
Kuzu yününden yapılan ipin el tezgahlarında dokunan kumaştır. Peştamal
dokunurdu.






ARTVİN'İN KADIN
GİYSİLERİ

Üçetek:
Şavşat, Artvin' in merkez köyleri, Yusufeli, Ardanuç ve Borçka'nın iç
kısımlarıyla Arhavi ve Hopa' nın merkeze yakın köylerinde giyilmekte olup bu
gün bile bazı köylerde üçeteğe rastlanmaktadır. Üçetek genel olarak
düğünlerde ve bayramlarda giyilir. Yalnız kışın soğuktan korunmak için
devamlı giyildiği tespit edilmiştir. Ön tarafı tamamen açık, belden az
aşağıdan itibaren iki yırtmacı bulunmaktadır. Genellikle kalın ve parlak
kumaştan olur.
Fistan:
rahat hareket edebilmek için alt tarafı oldukça geniştir. Beli bol ve ayak
topuğuna kadar uzunluğu vardır. Etek kısmına süs şeritleri konur. Ön tarafı
boğazdan göğüs altına kadar açıktır. V şeklindeki yakanın kenarları da
şeritlerle süslenir. Şeritler üstüne düğmeler dikilir. Bu düğmeler daha çok
gelinlik genç kızlarda görülür. Kolları uzundur ve ucu şeritlidir. Bazen üç
etek giyilmeden sadece fitan giyilir.

ŞALVAR:

Boldur ve topuğa kadar iner. Topukta düğme ile bağlanır. Ağ kısmı geniş
olur. Şalvarın genişliği Anadolu kanının bilhassa gurbetçi bölgeler de çokça
işi yüklenmesi ve çok çalışması nedeni ile genişliğe gerek duyulduğundandır.
Şalvarlar öteki giysilere nazaran daha kalın kumaşlardan yapılır. Alt
kısmına yani topuktan 20-25 cm yukarı kadar daha kalın şal kumaş dikilir.
Bunlara mahallinde tozluk denir.

ARTVİN'İN
ERKEK GİYSİLERİ



Dağlık
bir bölge olan Artvin de giysiler ekonomik ve sosyal şartlara uyum
göstermiştir. Aslında bütün bölgelerde bu kural geçerlidir. Eskiden Şal-
Çuha denen ve tezgahlarda dokunan kalın kumaşlar giyilirdi. Bu kumaşlar
genellikle keçi kılından dokunurdu. Kıllar iğle iğrilerek ip haline
getirilir kuyu denen tezgahlarda dokunurdu.
Altta
şalvar, arkası geniş ve yarım poturlu ağı ise biraz düşükçe alta doğru
daralan bir şekildedir. Şalvarın en alt kısmına önceleri ayak tabanına
geçecek şekilde ip bağlanırdır. Daha sonraları topuktan bir karış yukarı
doğru yandan düğmeler dikilmeye başlanmıştır. Bu oturup kalkarken yukarı
sıvanmayı önler. Bilahare bu ikip yerini geniş lastik alır. Yine yörenin çok
dağlık olması tarım ve hayvancılıkla uğraşma gereği şalvarın şeklini
etkilemiştir.
Daha sonraları bu şalvarın yerini İngiliz külotu denen pantolonlar almıştır.
Bunun özelliği alt taraf yine dar arkada potur yok diz ile bel arası kavisli
bir şekilde olup dizden aşağı yandan düğmelidir. Ayakta ise bilindiği gibi
çarık. Çarık daha çok iç kesimde giyilmektedir. Yağmurlu iklim bunu
gerektirmiştir. Yine ayakta yün ve diz boyu çoraplar giyilir. Bu gün giyilen
çizme daha çok Hopa ve Arhavi gibi kıyı kesimlerinde gelişmiştir. Yağmurun
fazla oluşu, sahil halkının balıkçılıkla uğraşması buna sebeptir. Kakbul
çarıklar öküz derisindendir. Vücudun üst kısmında içte gömlek vardır.

Ön
tarafı açık ve düğmelidir. Boğaz kenarında siyah şeritler bulunur. Bunlar
süs olmayıp kiri göstermemek için uygulanmıştır. Boğaz yarım dik yaka
şeklindedir. Cepken denilen üst giysisi şalvar gibi Şal - Çuha denen ve
tezgâhlar da dokunan kumaşlardan olurdu. Ön tarafı elips şeklinde açıktır.
Bağlandığı zaman belden sol taraf sağın üstüne gelir ve boğaz ile göğüs
arası V şeklinde olur. Kenarları sarı veya beyaz şerit başta kabalak denilen
başlık bulunur. Mısırın çok yaygın oluşu kabalağa bir de püskül takılmasını
sonuçlanmıştır. Hem süs hem de sembol 'dür.
Kabalağın yanları uzun olur. Bazen yanlar başa sarılırken bazen yüzü ve
boğazı korumak için kullanılır. Kıyı kesimlerinde kuşağın yerini kemer alır.

ARTVİN'İN ÇALGILARI

Artvin de zurna olarak orta kaba Zurna kullanılır. Davul orta boy davuldur.

Tulum: Bu yörede çalınan tulum Doğu Karadeniz in kıyı kesiminde çalınan
tulumun sesini tutmaz. Onlar genellikle ince sesli hemen hemen kemençe
ayarında tulum çalarlar. Artvin ve iç bölgelerdeki daha kaba seslidir. Sesi
bir hayli gürdür. Karadeniz tulumunda, bilhassa Hemşin 'liler çaldıkları
tulumda tonu veren Daden denilen kısımlar beşer deliklidir.

Artvin içinde ve çevrede Öküz bonuzu ses tonunu gür ve toplu vermesi için havın ucuna takılır. Üflenen
kısma sübap takılmadığı için tamamen nefes gücüne dayanır. Yusufeli ilçesi
ve köyleri bu çalgıyı devamlı kullanmaktadır. TULUM KESİNLİKLE YANINDA BAŞKA
BİR MÜZİK ALETİ KABUL ETMEZ BAŞLI BAŞINA BİR ÇALGIDIR.
Akordeon: Yörenin ana çalgılarından olması mümkün değildir. Ruslardan
etkilenerek kullanılmıştır. Bütün bunlardan başka son zamanlarda ney,
klarnet, de çalınmaya başlanmıştır.

HALICILIK