Kahramanmaraş Şehir Tanıtımı

[AsiRuH]

Yüzölçümü:
14.327 km²Nüfus:
892.952 (1990)Doğu Akdenizde bulunan Kahramanmaraş, dondurması ile
ünlü bir ildir. Kahramanmaraş, mağraları Eshab-ı Keyf
Külliyesi, yaylaları ile önemli bir turizm potansiyeline
sahiptir.

İLÇELER

Kahramanmaraş ilinin ilçeleri; Afşin, Andıran,
Çağlayancerit, Ekinözü, Elbistan, Göksun, Nurhak,
Pazarcık ve Türkoğlu'dur.

Elbistan:
İl merkezinin 162 km. kuzey doğusunda yer alır. İlçede tarihi
eserlere örnek olarak Elbistan Ulu Camii, Selçuklu Hamamı,
Himmetbaba Camii ve Türbesi, Kalealtı köyündeki Roma
dönemine ait Kızkalesi sayılabilir.

Afşin:
Kahramanmaraş'ın 146 km. kuzeyinde yer alır. Çeşitli uygarlık
dönemlerine ait tarihi eserler ve doğal zenginlikleri olan Afşin
ilçesinde Dedebaba Türbesi, Afşin Kalesi, Hurman Kalesi,
Tilavşin Kalesi, Pirali Cami minaresi ve Eshab-ı Kehf (Yedi Uyurlar)
külliyesi önemli tarihi eserlerdir. Afşin ilçesinde
Eshab-ı Kehf ve Mağarasının bulunması burayı turizm açısından
oldukça önemli bir hale getirmektedir. Cami, kervansaray,
ribat ve planı saptanamayan birçok küçük
yapıdan oluşan bu külliye, M.S. 12. yy.da yapılmıştır.


Doğal güzellik olarak, Tanır, Ayrandede, Emirilyas köyü
mağarası, Eshab-ı Kehf park ve ormanlığı, dikkat çeker. Ayrıca
Yazıköy, Çamiçi, Örenderesi ve Binboğa ormanlık
alanı gibi ormanlık alanları her türlü kampçılığa
uygundur.
Göksun:
İl merkezine 91 km. uzaklıktadır. Roma ve Bizans dönemlerinde
Kokussos (Cocussus) adıyla anılan, Maraş-Kayseri-Kilikya yolu
üzerinde, önemli bir konaklama merkeziydi. İlçe
sınırları içinde Maltepe Höyüğü,
Bozhöyük, Kızıl Kale, Akça Kalesi, Çakır
Mağaraları gibi çeşitli önemlere ait höyük ve
kale kalıntıları bulunmaktadır.

Andırın: İl merkezine
114 km uzaklıktadır. Andırının tarihi hakkında kesin bilgiler
bulunmamakla birlikte, ilçe sınırları içinde Hitit, Frig,
Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait
Meryemçil (Geben) Kalesi, Azgıt (Yeniköy) Kalesi, Anacık
Kalesi gibi  kaleler ve kalıntılar bulunmaktadır.

Pazarcık:
İl merkezine 48 kilometre mesafededir. İlçenin güneyinde
Gözlügöl mevkiindeki Evri kasabası, Turunçlu
köyü mevkiinde Bizanslardan kalma çok miktarda
sarnıçlar ve mezar şapelleri mevcuttur. Bozlar köyü
civarı Abbasilerden kalma sur kalıntıları ile çevrilidir. Aksu
çayı kıyısındaki Şallıuşağı köyü mevkiinde yine
Abbasilerden kalma kale halen ayakta durmaktadır.

Çağlayancerit:
İlçenin doğal yapısı yayla özelliği göstermektedir. Su
kenarları yeşil alanlar, halkın piknik ihtiyacını karşılayacak
önemli yerlerdir.

Ekinözü:
Kahramanmaraş İlinin kuzey doğusunda Çağlayancerit ve Elbistan
İlçeleri arasında yer alan Ekinözü içmeceleri
ile ünlüdür.İçmelerin, cilt, mide ve böbrek
hastalıklarına çok iyi gelen bir suyu vardır. Ekinözü
içmeleri önem ve yatırım önceliği bakımından
ülkemizdeki 10 içme kaynağından biridir.

Nurhak:
Nurhak ilçesi çok eski bir yerleşim yeridir. Tarihi ipek
yolunun ilçe içerisinden geçtiği eski tarihi
harabeler halen görülmektedir.

Türkoğlu:
İlçe Akdeniz Bölgesinin doğusunda yer alır. Ekonomisi
tarıma dayalıdır. İlçede okuma yazma oranı yüksek olup
üniversite mezunu oldukça fazladır.

[AsiRuH]

Anadolu’da çok eski devirlerde kurulmuş şehirlerden biri
olan Maraş, çeşitli târihî hâdiselere sahne
olmuştur. M.Ö. 2000 senesinde Batıdan gelen Hititler bu
bölgeye hâkim olmuşlardır. Hititli general
“Maraj” bugünkü Maraş’ın yakınında kurduğu
şehre kendi ismini vermiştir. Maraş bir ara “Gurgun” isimli
genç Hitit Devletine başkentlik de yapmıştır. Hititlerin en faal
olduğu yerlerden biri olan bu bölgede Hititlere âit
çok sayıda eser bulunmuştur.

Eski Babil İmparatorluğunun nüfûzu buraya kadar uzanmıştır.

Asurlular bu bölgeye hâkim olunca, şehre
“Markasi” ismini verdiler. Asurluların yerine geçen
Yeni Babil İmparatorluğu bu bölgeye hâkim olamadı. Babil
İmparatorluğnu ortadan kaldıran Medler, bölgeye girdiler.
M.Ö. 6. asırda Medlerin yerine geçen Persler,
Anadolu’nun birçok yeri gibi bu şehri de
hâkimiyetleri altına aldılar. M.Ö. 4. asırda Makedonya Kralı
İskender, Persleri yenerek bütün İran ve Anadolu’ya
hâkim oldu. İskender’in ölümü ile
imparatorluk parçalandı. Bu bölge, Selevkos
(Asya)İmparatorluğunun payına düştü. Bir müddet sonra
Kapadokya Krallığının eline geçti.

M.Ö. 1. asırda Roma İmparatorluğu bütün Anadolu gibi bu
bölgeye de hâkim oldu. Romalılar, İmparator
Caligula’ya izâfeten Maraş şehrine “Germanikya”
(Germanikea) ismini verdiler. M.S. 395 senesinde Roma İmparatorluğu
parçalanınca Anadolu ile birlikte Maraş da Doğu Roma (Bizans)nın
payına düştü. Bizanslılar devrinde Maraş mühim bir
merkezdi. Bizans İmparatoru Üçüncü Leon
Maraşlıdır.

Hazret-i Ömer’in halîfeliği zamânında 637
senesinde Maraş Hâlid İbnu’l-Velîd emrindeki
İslâm ordusu tarafından fethedilerek İslâm topraklarına
katıldı. 746’da Bizanslılar Maraş’ı işgal ettilerse de,
ertesi yıl Emeviler Maraş’ı geri aldılar. Abbâsîler
devrinde Bizanslılar, 754’te Maraş’ı kısa bir müddet
işgal ve tahrip ettiler. Yine 778’de Maraş Kalesini
muhâsara ettiler. Halîfe Hârûn
Reşîd,Maraş yakınlarında Haruniye Kalesini inşâ ettirdi. Bu
bölgenin savunmasına büyük önem verdi. 877
senesinde İmparator Birinci Basileios şehri muhâsara etti, fakat
alamadı. 916’da Bizanslıların eline geçerek feci şekilde
yağma edildi. Kısa bir müddet sonra Maraş, Müslüman
Hamdânî emirlerinin eline geçti. Bizanslılar,
949’da Maraş’ı Hamdânîlerden aldılar.
952’de yine Müslümanların eline geçti.
962’de Bizans İmparatoru Nikeforos Fokas, Maraş’ı işgal
etti. 992’de Türk kumandanı Bengü Tigin,Bizanslılara
büyük zarar verdiyse de Maraş’ı geri alamadı.

1071 Malazgirt Zaferinden sonra, Anadolu Fâtihi ve Türkiye
Selçukluları Devletinin kurucusu Birinci Süleymân Şah
başkumandanlığındaki Selçuklu ordusu, Maraş’ı fethetti.
Birinci Haçlı Seferinde Maraş ve civârı tekrar elden
çıktı. 1097’de Gedefroy de Bovillon kumandasındaki
Haçlı ordusu bölgeyi işgal ettikten sonra Maraş’ı
piskoposluk merkezi yaptılar. 1100 Haziranında Antakya Prensi Bohemond
Malatya’yı işgal için yürürken Maraş Ovasında
Danişmendoğlu Gümüş Tigin’e yenildi ve esir
düştü. Gümüş Tigin’in bu zaferinden sonra
Maraş, Türklerin eline geçti.

Bizans İmparatoru Alexios Komnenos General Butimedes’i
göndererek Maraş’ı yeniden işgal ettirdi. Haçlılar
devrinde Maraş küçük bir Lâtin
Senyörlüğü idi. Zengi HânedânındanTürk
Atabeylerine vergi vererek varlığını devam ettiriyordu. 27 Kasım
1114’te Maraş’ta şiddetli bir zelzele oldu. 40.000 kişi
öldü. 1136’da Danişmendoğulları bölgeye geldiler.
Fakat Maraş’ı Haçlılardan alamadılar. 1138’de
Türkiye Selçukluları Sultanı Birinci Mes’ud, Maraş
önlerine gelerek Lâtin Senyörlüğünü
vergiye bağladı. 1149’da İkinci Kılıç Arslan,
Maraş’ı yeniden fethederek Türkiye Selçukluları
sınırları içine kattı.

1151’de Halep Atabeylerinin eline geçen şehir,
Kılıç Arslan tarafından geri alındı. 1156’da Ermeniler
Maraş’ı basıp yağma ettiler. 1173’te Sultan İkinci
Kılıç Arslan, Maraş’ı yeniden aldı. Bir müddet
Zengîler ve Eyyûbîlerin kontrolünde kalan şehir
1248’de Selçuklu Sultanı Gıyaseddîn Keyhüsrev
zamânında yeniden Selçuklulara geçti.
Gıyaseddîn Keyhüsrev, Emir Hüsameddin Hasan’ı
Maraş Vâlisi tâyin etti. Bu zatın oğlu ve iki torunu 50
sene Maraş’ı idâre ederek, şehri îmâr ettiler.

İlhanlıların Anadolu’yu istilasından faydalanan Ermeniler
tarafından 1253’te işgal ve tahrip edilen Maraş, İlhanlılara
(İran Moğollarına)tâbi olmak şartıyla Kilikya Hıristiyanlarının
elinde kaldı. O târihte en güçlü İslâm
devleti olan Mısır-Suriye Türk Memlûk imparatorluğu ordusu,
Maraş’ı almak için geldi. 1292’de Maraş’ı geri
aldılarsa da, az sonra Hıristiyanlar yeniden Maraş’ı işgal
ettiler. 1297’de Maraş tekrar Memlûklerin eline
geçti. Böylece Maraş’ta Hıristiyan hakimiyeti kesin
olarak sona erdi. Moğol istilası sebebiyle Anadolu’ya
göç eden Türk boyları, bilhassa Türkmen oymakları
Maraş ve civarına iskân edildiler. Bunlardan en kuvvetli boy olan
Dulkadiroğulları burada iki asır süren bir beylik kurdular. 10 bey
hüküm sürdü (1337-1522). Önceleri Memlûk
Türk İmparatorluğuna tabi oldular, 1381-1384 arasında Maraş,
Memlûklerin elinde kaldı. Daha sonra Osmanlı Devletinin
yüksek hâkimiyetini tanıdılar. Osmanlı Hânedânı
ile akraba oldular. 1449’da şehzade Sultan Mehmed (Fâtih),
Dulkadiroğullarından Sitti Hatunla evlendi. Sultan İkinci Murad
Han’ın annesi de Dulkadiroğullarındandı. Yavuz Sultan Selim Hanın
annesi Ayşe Hatun da, Dulkadiroğullarındandır.

Dulkadir Beyi Bozkurt Beyin kızı çok güzeldi. Şah
İsmâil isteyince inancı bozuk olduğu için ona vermedi. Şah
İsmâil Maraş’a geldi. Dulkadiroğullarının cesetlerini
çıkarıp kemiklerini yaktı. Bozkurt Beyin 1 oğlu ve 3 torununu
diri diri kızartıp askerlerine yedirtti. İran Şahı İsmâil
Safevî’nin Maraş’a yaptığı bu kanlı seferi
üzerine Yavuz Sultan SelimHan, ana tarafından dedesinin saltanat
sürdüğü Maraş’ı (Dulkadir Beyliğini)Osmanlı
Devletine bağladı ve Maraş, beylerbeylik (eyâlet) merkezi oldu.
Şam, Halep, Gaziantep, Hatay, Urfa, Maraş’a bağlıydı.

Mısır Vâlisi Kavalalı Mehmed Ali Paşa isyanında oğlu
İbrâhim Paşanın 19 ay işgali altında kalan Maraş’ı
1840’ta İbrâhim Paşa boşalttı. Tanzimâttan sonra
Maraş eyâlet merkezi durumunu kaybederek sancak merkezi oldu. Bir
ara yine eyâlet merkezi olduysa da bir müddet sonra Halep
vilayetinin üç sancağından biri oldu. Beş kazası vardı. On
dokuzuncu asır sonlarında asırlardır devam eden dokumacılık ve
dericilik sektörü çöktü. Birinci
Dünyâ Harbi öncesinde Maraş’ın nüfûsu
75 binden 33 bine düştü ve bunun çok az miktarı Ermeni
idi.

Birinci Dünyâ Harbinden sonra İngilizler Maraş’ı işgal
ettiler ve Fransızlara verdiler. Fransızlar Maraş’taki Ermenileri
ve Türkiye dışından, Avrupa’dan getirdikleri Ermenileri
silâhlandırarak Türklere büyük zulüm
yaptılar. Çocuk ve kadınlara kadar silâhlanan Maraşlılar,
Fransız ve Ermenilere karşı kahramanca savaş vererek son derece
üstün silâhlara sâhib olan düşmanı,
Türk vatanından kovdular. 11 Şubat 1920’de Maraş düşman
işgalinden kurtuldu.

İstiklâl Harbinde Kahramanmaraş’ın kahramanca
mücâdelesi: Anadolu Fâtihi Süleymân Şahın
1071 Malazgirt Zaferinden kısa bir müddet sonra fethettiği
Maraş’a Birinci Dünyâ Harbini müteakip Fransız
Yüzbaşı Juli kumandasındaki Fransız işgal birlikleri ve
beraberinde getirdikleri silâhlı Ermeni çeteleri girdiler.
Ermeniler aşırı derecede taşkınlıklar yaptılar. Bu işgal
hayâlî Ermeni devletinin kuruluş hamlesi idi.
Söylenenlere göre; Ermeni ileri gelenlerinden Hırlakyan
Agop’un konağında Guvernör Andre, bu Ermeninin torunu
Helana’ya dans teklif edince, bu Ermeni kız; “Kalede
Türk bayrağı dalgalandıkça teklifini kabul etmem.”
der. Ertesi sabah Türk Bayrağı indirilince halk galeyana gelerek
kaleye hücum eder. Fransız askerleri korkup kaçar. Halk
Türk Bayrağını yerine asar. İşgalden iki gün sonra işgalci
askerler, Uzunoluk semtinde hamamdan çıkan Türk kadınlarına
sarkıntılık ederek; “Burası artık Türklerin değil. Fransız
müstemlekesinde örtülü gezilmez!” diyerek
kadınların örtülerini almaya çalıştılar. Olayı
gören Sütçü İmâm; “Durun bre
dinsizler, durun bre köpek soyları, bugün nâmus
günüdür.” deyip düşmana ilk kurşunu
(tabancası ile) sıkarak mücâdeleyi başlattı. Bir Fransız
Ermenisi öldü, diğerleri kaçtılar. Doktor Mustafa Bey,
Avukat Kısakürek Mehmed Ali Bey, Şehid Evliyâ Muallim
Hayrulah Efendi, Türkoğlu Mustafa ve Yusuf Çavuş,
Sütçü İmam’a katıldılar.

Cumâ namazını kılmaya gelenlere Ulu Câmi İmâmı Rıdvan
Hoca; “Kalesinde bayrağı dalgalanmayan esir bir ülkede
Cumâ namazı kılmak câiz değil. Sizin damarlarınızdaki asil
Türk kanı o bayrağı yerine dikmeye hâizdir.” diyerek
direnişi başlattı. Böylece 21 Ocak 1920 Çarşamba
günü başlayan direniş, 11 Şubat 1920’ye kadar devam
etti. 22 gün geceli gündüzlü can vererek, kan
dökerek kazanılan 11 Şubat Zaferi, târihte rastlanan şehir
savaşlarından apayrı bir özellik ve değer taşır. Kurtuluş
Savaşında ilk destanı Kahramanmaraşlılar yazmıştır.

Târihte “Aslanlar Şehri” olarak bahsedilen
Kahramanmaraş, dışardan hiçbir askerî yardım almadan
düşman işgaline direnip kurtulduğu için 5 Nisan
1925’te TBMM, Kahramanmaraş’a “Kırmızı Şeritli
İstiklâl Madalyası” vermiştir.
Kahramanmaraş destanı ile ilgili olarak Gustov le Bon;
“Müslümanların bu harpte göstermiş oldukları
şecaat ve cesaret, bir filozof için ibret alınacak bir derstir.
Çünkü şimdiye kadar dünyâyı idâre
etmiş olan din kuvvetinin, bugün dahi idare etmekte olduğunun bir
delilidir.” demektedir.

[AsiRuH]

İlimiz 14.346 km²?lik yüzölçümü ile
Türkiye'nin 11. büyük vilâyeti durumundadır. 37-38
kuzey paralelleri ile 36-37 doğu meridyenleri arasında yer alır. Merkez
ilçe deniz seviyesinden 568 m. Yükseklikte olup, ilin kuzey
kesimleri oldukça dağlıktır. Yeryüzü şekilleri
genellikle Güneydoğu Torosların uzantıları olan dağlarla bunlar
arasında kalan çöküntü alanlarından oluşmaktadır.
Arazi yüksekliği 350 metreden 3000 metreye kadar çıkan
ilimizde geniş ovalar vardır. Bunlar; Gâvur, Maraş, Göksun,
Aşağı Göksun, Afşin, Elbistan, Andırın, Mizmilli, Narlı ve İnekli
Ovalarıdır.
İlimizin belli başlı dağları ise; Nurhak, Binboğa, Engizek, Uludaz ve
Ahırdağıdır. Ceyhan nehri ile Aksu, Bertiz, Erkenez, Göksu,
Göksun, Hurman, Körsulu, Sarsap ve Söğütlü
çayları ilimizin başlıca akarsularıdır.
Toprakların %59,7?sini dağlar, %24'ünü platolar ve %16,3?ünü de ovalar teşkil eder.

Dağlar
İl kapsamı içinde belli başlı dağlık alanlar genellikle
Güneydoğu Torosların uzantılarıdır. Bunlar Engizek dağı, Ahırdağı,
Amonos ( Nur) dağları, Nurhak dağları, Kandil dağları, Sarımsak dağı,
Düldül dağı ve Binboğa dağlarıdır. İl kapsamındaki dağlar
üçüncü zamanın Alp sistemi kıvrım
dağlarındandır.Bunlar çeşitli aşınmalarla düzleşmiş ve
Neojen sonunda yükselmiş kırıklı ve kıvrımlı dağ sıralarıdır.

Hidrografya
Hidrografik açıdan en önemli akarsu Ceyhan nehridir. İlk
kaynak yerleri Elbistan ovasını çevreleyen dağlardır.Uzunluğu
509 km. dir. Orta Toroslarda Nurhak dağından Söğütlü
deresi adı ile çıkar. Hurman ve Göksun çaylarının
birleşmesinden sonra Ceyhan adını alır. Engizek ve Ahır dağlarındaki
boğazlardan geçerek Çukurova?ya girer. Misis tepelerini
çevirdikteen sonra İskenderun körfezine
dökülür. Yol boyunca bir çok dereleri toplar.
Bunlardan Göksun çayı 115 km. lik uzantıya sahiptir.
Binboğa dağlarından inen Kömürsuyu ile başlar. Ceyhan
nehrinın bir diğer kolu ise Aksu çayıdır (150 km). Bu çay
havzanın güneyinde Engizek dağlarında yer alan Kaya dibi mevkiinde
, Küçükcerit köyünün doğusunda,
kuvvetli bir kaynaktan çıkar.Erince dağının güneybatisından
bir yarma boğaz vadi?den geçerek ve Sarayköyü
yakınında Gölbaşı deprasyonuna açılır. Gölbaşı
deprasyonunun taban sularınını da alan Aksu çayı İnekli
gölünden itibaren güneybatıya yönelerek Pazarcıkta
yer alan Kartalkaya Barajına dökülür. Aksu çayı
daha ileride yan derelerden gelen sularıda toplayarak Kahramanmaraşın
güneybatısında Sır Barajına dökülür. Kahramanmaraş
ilinde Ceyhan nehri ve Aksu çayı dışında kalan sular genellikle
Ceyhanın kolları olan küçük akarsulardır.İl?deki diğer
akarsular arasında merkez ilçe?deki Deliçay, Erkenez
çayı, Körsulu çayı, Peynir dere, Kerhan, Geben,
Nurhak, Söğütlü, Hurman, Üngüt, Mismilli,
Göksu ve Türkoğlunda yer alan Gökpınar gibi akarsular
sayılabilir.

Göller
Kahramanmaraş ilinde doğal göl yoktur. Havzanın bataklık durumunda
olan Gavur Gölü ise D.S.İ. tarafından kurutulmuştur . İl
merkezinin kuzeyinde Ahır dağlarında ise mevsimlik olarak
tektono-karstik özellikte Karagöl ve Küçük
Göl bulunur.Ayrıca Kahramanmaraş ovasında Humaşır kaynağında
küçük bir göl ve etrafında sazlık?kamışlık yer
alır.

Baraj Gölleri
İl alanında Kartalkaya Barajı (Aksu çayı üzerinde,sulama
amaçlı ve taşkınların korunması amaçlı, bitmiş durumda),
Sır Barajı (Ceyhan nehri üzerinde, enerji üretim
amaçlı,bitmiş durumda), Ayvalı Barajı ( Erkenez çayı
üzerinde, içme ve sulama amaçlı, yapımı devam
etmekte ve Kılavuzlu Barajı (Ceyhan nehri üzerinde,enerji
üretimi amaçlı,yapımı devam etmekte), Menzelet Barajı
(Ceyhan Nehri üzerinde, enerji üretim amaçlı) Berke
Barajı (Ceyhan Nehri üzerinde, enerji üretim amaçlı)
yer alır

Ovalar
Ovalar il alanının % 16.3?lük bir bölümünü
kaplamaktadır.Ceyhan vadisi boyunca sıralanan bu ovaların başlıcaları
Elbistan ovası ,Göksun ovası ve Kahramanmaraş ovalarıdır.

a) Elbistan Ovası
Elbistan ovası Kahramanmaraş İlinin kuzeyinde Binboğa,Nurhak ,Engizek
ve Berit dağları arasında yer alan bir çöküntü
ovasıdır. Yükseltisi 1100m.-1150m. Dir. Uzunluğu 50km.
kuzey-güney doğrultusunda eni ise en çok 20 km. dir.Ova
karasal Kuaterner tortullar (alüvyonlar) ile kaplıdır.
Çevresi türlü yapıdaki Eosen flişleri,Kretase
tabakaları ve serpantin kütlelerinden oluşan dağlarla, doğusu ve
batısı Permo-Karbonifer katmanları, kristalin kalkerleri ve
mermerlerden oluşmuş dağlarla, güneyi ise serpantin
kütlelerinin geniş yer tutuğu yükseltiler ile
çevrilidir. Ova kuzeyden Hurman çayı ve
Söğütlü çayları ile beslenmektedir. Ovaya
güneyden ise bir çok gür kaynaklar iner.

b) Kahramanmaraş Ovası
Güneyde yer alan Kahramanmaraş ovası tektonik kökenli
alüvyal bir ovadır. Kahramanmaraş ovası, Afrika Göller
bölgesindebn başlıyarak Kızıl deniz Lut Gölü ve Amik
ovası boyunca uzanan Ürdün Graben sisteminin bir devamıdır.
Ova çevresindeki tepeler ve dağlar 4. zamanda oluşmuştur.
Kahramanmaraş ovasında 4. zaman yaşlı alüvyonlar yanında 3. zaman
yaşlı alüvyonlarda vardır. Kahramanmaraş ovasının yükseltisi
450m.- 500m. dir.Ahır dağı ve Çimen dağı arasında yer alan
Kahramanmaraş ovasının uzunluğu 40km., kuzey-güney doğrultusundaki
genişliği ise yaklaşık 20 km.dir.

c) Göksun Ovası
İlin kuzey batısında yer alır. Ceyhan ırmağının kolları ile ova
sulanmaktadır. Kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunda uzanım
gösterir. Yükseltisi 1000m.-1100m. dir. Ovanın uzunluğu
30km., kuzey-güney doğrultusundaki genişliği ise 20km. dir.Ova
Dibek, Binboğa, Delihöyük, Berit, ve Armutyücesi dağları
ile çevrilidir.

[AsiRuH]

İlimiz 14.346 km²?lik yüzölçümü ile
Türkiye'nin 11. büyük vilâyeti durumundadır. 37-38
kuzey paralelleri ile 36-37 doğu meridyenleri arasında yer alır. Merkez
ilçe deniz seviyesinden 568 m. Yükseklikte olup, ilin kuzey
kesimleri oldukça dağlıktır. Yeryüzü şekilleri
genellikle Güneydoğu Torosların uzantıları olan dağlarla bunlar
arasında kalan çöküntü alanlarından oluşmaktadır.
Arazi yüksekliği 350 metreden 3000 metreye kadar çıkan
ilimizde geniş ovalar vardır. Bunlar; Gâvur, Maraş, Göksun,
Aşağı Göksun, Afşin, Elbistan, Andırın, Mizmilli, Narlı ve İnekli
Ovalarıdır.
İlimizin belli başlı dağları ise; Nurhak, Binboğa, Engizek, Uludaz ve
Ahırdağıdır. Ceyhan nehri ile Aksu, Bertiz, Erkenez, Göksu,
Göksun, Hurman, Körsulu, Sarsap ve Söğütlü
çayları ilimizin başlıca akarsularıdır.
Toprakların %59,7?sini dağlar, %24'ünü platolar ve %16,3?ünü de ovalar teşkil eder.

Dağlar
İl kapsamı içinde belli başlı dağlık alanlar genellikle
Güneydoğu Torosların uzantılarıdır. Bunlar Engizek dağı, Ahırdağı,
Amonos ( Nur) dağları, Nurhak dağları, Kandil dağları, Sarımsak dağı,
Düldül dağı ve Binboğa dağlarıdır. İl kapsamındaki dağlar
üçüncü zamanın Alp sistemi kıvrım
dağlarındandır.Bunlar çeşitli aşınmalarla düzleşmiş ve
Neojen sonunda yükselmiş kırıklı ve kıvrımlı dağ sıralarıdır.

Hidrografya
Hidrografik açıdan en önemli akarsu Ceyhan nehridir. İlk
kaynak yerleri Elbistan ovasını çevreleyen dağlardır.Uzunluğu
509 km. dir. Orta Toroslarda Nurhak dağından Söğütlü
deresi adı ile çıkar. Hurman ve Göksun çaylarının
birleşmesinden sonra Ceyhan adını alır. Engizek ve Ahır dağlarındaki
boğazlardan geçerek Çukurova?ya girer. Misis tepelerini
çevirdikteen sonra İskenderun körfezine
dökülür. Yol boyunca bir çok dereleri toplar.
Bunlardan Göksun çayı 115 km. lik uzantıya sahiptir.
Binboğa dağlarından inen Kömürsuyu ile başlar. Ceyhan
nehrinın bir diğer kolu ise Aksu çayıdır (150 km). Bu çay
havzanın güneyinde Engizek dağlarında yer alan Kaya dibi mevkiinde
, Küçükcerit köyünün doğusunda,
kuvvetli bir kaynaktan çıkar.Erince dağının güneybatisından
bir yarma boğaz vadi?den geçerek ve Sarayköyü
yakınında Gölbaşı deprasyonuna açılır. Gölbaşı
deprasyonunun taban sularınını da alan Aksu çayı İnekli
gölünden itibaren güneybatıya yönelerek Pazarcıkta
yer alan Kartalkaya Barajına dökülür. Aksu çayı
daha ileride yan derelerden gelen sularıda toplayarak Kahramanmaraşın
güneybatısında Sır Barajına dökülür. Kahramanmaraş
ilinde Ceyhan nehri ve Aksu çayı dışında kalan sular genellikle
Ceyhanın kolları olan küçük akarsulardır.İl?deki diğer
akarsular arasında merkez ilçe?deki Deliçay, Erkenez
çayı, Körsulu çayı, Peynir dere, Kerhan, Geben,
Nurhak, Söğütlü, Hurman, Üngüt, Mismilli,
Göksu ve Türkoğlunda yer alan Gökpınar gibi akarsular
sayılabilir.

Göller
Kahramanmaraş ilinde doğal göl yoktur. Havzanın bataklık durumunda
olan Gavur Gölü ise D.S.İ. tarafından kurutulmuştur . İl
merkezinin kuzeyinde Ahır dağlarında ise mevsimlik olarak
tektono-karstik özellikte Karagöl ve Küçük
Göl bulunur.Ayrıca Kahramanmaraş ovasında Humaşır kaynağında
küçük bir göl ve etrafında sazlık?kamışlık yer
alır.

Baraj Gölleri
İl alanında Kartalkaya Barajı (Aksu çayı üzerinde,sulama
amaçlı ve taşkınların korunması amaçlı, bitmiş durumda),
Sır Barajı (Ceyhan nehri üzerinde, enerji üretim
amaçlı,bitmiş durumda), Ayvalı Barajı ( Erkenez çayı
üzerinde, içme ve sulama amaçlı, yapımı devam
etmekte ve Kılavuzlu Barajı (Ceyhan nehri üzerinde,enerji
üretimi amaçlı,yapımı devam etmekte), Menzelet Barajı
(Ceyhan Nehri üzerinde, enerji üretim amaçlı) Berke
Barajı (Ceyhan Nehri üzerinde, enerji üretim amaçlı)
yer alır

Ovalar
Ovalar il alanının % 16.3?lük bir bölümünü
kaplamaktadır.Ceyhan vadisi boyunca sıralanan bu ovaların başlıcaları
Elbistan ovası ,Göksun ovası ve Kahramanmaraş ovalarıdır.

a) Elbistan Ovası
Elbistan ovası Kahramanmaraş İlinin kuzeyinde Binboğa,Nurhak ,Engizek
ve Berit dağları arasında yer alan bir çöküntü
ovasıdır. Yükseltisi 1100m.-1150m. Dir. Uzunluğu 50km.
kuzey-güney doğrultusunda eni ise en çok 20 km. dir.Ova
karasal Kuaterner tortullar (alüvyonlar) ile kaplıdır.
Çevresi türlü yapıdaki Eosen flişleri,Kretase
tabakaları ve serpantin kütlelerinden oluşan dağlarla, doğusu ve
batısı Permo-Karbonifer katmanları, kristalin kalkerleri ve
mermerlerden oluşmuş dağlarla, güneyi ise serpantin
kütlelerinin geniş yer tutuğu yükseltiler ile
çevrilidir. Ova kuzeyden Hurman çayı ve
Söğütlü çayları ile beslenmektedir. Ovaya
güneyden ise bir çok gür kaynaklar iner.

b) Kahramanmaraş Ovası
Güneyde yer alan Kahramanmaraş ovası tektonik kökenli
alüvyal bir ovadır. Kahramanmaraş ovası, Afrika Göller
bölgesindebn başlıyarak Kızıl deniz Lut Gölü ve Amik
ovası boyunca uzanan Ürdün Graben sisteminin bir devamıdır.
Ova çevresindeki tepeler ve dağlar 4. zamanda oluşmuştur.
Kahramanmaraş ovasında 4. zaman yaşlı alüvyonlar yanında 3. zaman
yaşlı alüvyonlarda vardır. Kahramanmaraş ovasının yükseltisi
450m.- 500m. dir.Ahır dağı ve Çimen dağı arasında yer alan
Kahramanmaraş ovasının uzunluğu 40km., kuzey-güney doğrultusundaki
genişliği ise yaklaşık 20 km.dir.

c) Göksun Ovası
İlin kuzey batısında yer alır. Ceyhan ırmağının kolları ile ova
sulanmaktadır. Kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunda uzanım
gösterir. Yükseltisi 1000m.-1100m. dir. Ovanın uzunluğu
30km., kuzey-güney doğrultusundaki genişliği ise 20km. dir.Ova
Dibek, Binboğa, Delihöyük, Berit, ve Armutyücesi dağları
ile çevrilidir.

[AsiRuH]

Barajlar
Toplam
uzunluğu 425 km olan Ceyhan Nehrinin 190 km'lik kısmının il sınırları
içerisinde bulunması ve bu nehrin dar ve derin vadiler
içinde akıyor olması hidroelektrik santrali yapımı için
çok elverişli bir durum yaratmıştır. Bu su kaynağımız
değerlendirilmiş ve il sınırları içerisinde bu nehir
üzerinde 3 adet hidroelektrik santrali kurulmuştur. Bu
santrallerin en büyüğü olan Menzelet, 1992 yılında
tamamlanarak enerji üretimine başlamıştır. 1991 yılında
üretime başlayan Sır Barajı ve HES, Çukurova Elektrik A.Ş
tarafından özel sektör eliyle işletilmektedir. 1958 yılında
elektrik üretimine başlayan Ceyhan Hidroelektrik Santrali,
ilimizin en eski hidroelektrik santralidir.

Ayrıca Sır ve Menzelet Barajları arasında, il merkezinin 18 km
kuzeybatısında Kılavuzlu Barajı ve HES inşa edilmektedir.
Tamamlandığında Hatay İl Merkezine kadar uzanan 107.650 hektar tarım
arazisinin sulanması ve yıllık 144 Milyon kwh enerji üretimi
amaçlanmaktadır. 1994 yılında yer teslimi yapılarak inşaatına
başlanmıştır.

Sır Barajı: Kahramanmaraş İlinin 33 km batısında Ceyhan Nehri
üzerinde inşa edilen Sır Barajı, yılda 725 GWh (Giciwatt) enerji
üretmektedir. Yıllık ortalama enerji üretimi 725 milyon
Kilowattsaattır. Sır Barajı ve HES tesisleri Çukurova Elektrik
A.Ş. tarafından 1991 yılından itibaren işletilmektedir.

Menzelet Barajı: Kahramanmaraş İlinin 26 km kuzey batısında Ceyhan
Nehri ile Güredi Çayının birleştiği yerin 2,5 km mansabında
inşa edilen Menzelet Barajı yılda 515 GWh (Giciwatt) enerji üretim
kapasitesine sahiptir. Toplam göl hacmi 2.088 hm3, kurulu
güç 124 MW. olan baraj faaliyettedir. Yıllık ortalama
enerji üretimi 575 Milyon kilowattsaat.

Kartalkaya Barajı: Kahramanmaraş İli Pazarcık İlçesinin 5 km
kuzeybatısında Aksu çayı üzerinde inşa edilen ve 1971
yılında işletmeye açılan Kartalkaya Barajı ile Narlı ve
Kahramanmaraş Ovalarında toplam 22.810 hektar alan sulanmaktadır.
Ayrıca Gaziantep İlinin içme, kullanma ve endüstri suyu
için yılda 47 hm³ su verilmektedir.

Ayvalı Barajı : İl Merkezinin 23 km kuzeydoğusunda, Erkenez çayı
üzerinde inşa edilmekte olan Ayvalı barajı ile, Kahramanmaraş?a
içme, kullanma ve endüstri suyu olarak yılda 52 hm³ su
verilecek, brüt 1.680 ha. arazinin sulanması sağlanacak ve taşkın
zararları önlenecektir. Toplam göl hacmi 80 hm3 olan baraj
tamamlandığında İl Merkezinin 2025 yılına kadar içme suyu
karşılanacaktır. Ayvalı Barajı 02 Aralık 1992 tarihinde ihale edilmiş
ve 14.01.1993 tarihinde işe başlanmıştır.

Proje kapsamında 3 km uzunluğunda ENH Rölekasyonu, Ayvalı Barajı
Yukarı Havza Islahı, müteferrik işler, 10.100 m. uzunluğunda ve
1.400 mm. çapında isale hattı, 210 m3/gün su arıtma tesisi
yapımı da vardır. İsale hattı ve depoları ihale kapsamına dahil
edilmiştir. Arıtma tesisleri henüz ihale edilmemiştir.

Bu güne kadar toplam 2.851.122 m3 kazı, 3.703.485 m3 dolgu ve
63.580 m3 beton imalat yapılmıştır. Ayrıca 133 ton daimi
teçhizat ve 33.056 m. enjeksiyon yapılmıştır. Son altı ay
içerisinde isale hattı inşaatına başlanılmış ve 168.000 m3 kazı,
522.000 m3 dolgu ve 80 m3 beton imalatı yapılarak isale hattının 2500
m.lik kısmı tamamlanmıştır. Depoları ile arıtma tesisleri işinde
herhangi bir faaliyet olmamıştır.

Proje için 2002 yılı yatırım programında 9.163.428.000.000 TL.
ödenek öngörülmüştür. 2002 yılı sonu
itibariyle 8.997.335.000.000 TL. harcama yapılarak, %24 fiziki
gerçekleşme sağlanmıştır.

Kılavuzlu Barajı ve HES : Kahramanmaraş İlinin 18 km kuzeybatısında
Ceyhan nehri üzerinde inşa edilmektedir. Tamamlandığında Hatay İl
Merkezine kadar uzanan 96.963 ha. tarım arazisinin sulanması ve 54 MW
kurulu gücü ile yıllık 100 Milyon kwh enerji üretimi
amaçlanmaktadır. Sulamanın 27.818 hektarı İlimiz sınırları
içerisindedir. 12.08.1993 tarihinde ihale edilmiş olup,
05.01.1994 tarihinde yer teslimi yapılmıştır.

2002 yılı ilk altı ay itibariyle 15.233 m3 stabilize, 15.000 m3 kil
dolgu, 5.000 m3 kum ve çakıl, filtre dolu savakta 30.651 m3
beton, 40 ton kapak kaldırma tertibatı, su alma yapısında 93.000 m3
kazı ile dolu savak ve gövde inşaatı tamamlanmıştır.

Kılavuzlu Sulaması I. Kısım İnşaatında 2001 yılı sonuna kadar 919.790
m3 kazı, 5 adet ASG, 125 m3 dolgu, 4.019 m3 beton imalat yapılmıştır.
Ayrıca Kılavuzlu Köprüsünün
kanat betonu yapıldı. Km 4+800?e kadar ana kanal kazısı tamamlandı.
Kamulaştırma ve tatbikat proje çalışmaları devam etmektedir.
2002 yılı ilk altı ay içerisinde 130.730 m3 kazı ve 23.000 m3
dolgu yapılmıştır.

209.913.549.000.000 TL. keşif bedelli proje için 2002 yılı
yatırım programında 18.618.000.000.000 TL. ödenek
öngörülmüştür. 2002 yılı sonu itibariyle
18.511.324.000.000 TL. harcama yapılarak %21 fiziki gerçekleşme
sağlanmıştır.

Adatepe Barajı : Kahramanmaraş İli Göksun İlçesinin 20 km.
kuzeydoğusunda Göksun Çayı üzerinde inşaa
edilmektedir. Barajın 04.11.1994 tarihinde ihalesi yapılarak işe
başlanmıştır. Baraj ve sulama tesisleri tamamlandığında Afşin-Elbistan
Ovalarında 44.030 ha. arazi sulanacaktır.

Bugüne kadar baraj gövdesinde 825.930 m3 kazı ve 1.251 m.
kotuna kadar toplam 1.096.915 m3 dolgu yapılmıştır. Derivasyon
tünelinde 26.656 m3 kazı, 8.531 m3 beton imalat yapılarak
tünel tamamlanmış ve tünele su çevrilmiştir.
Dolusavakta 724.541 m3 kazı yapılmıştır. Dolusavak sağ, orta ve sol
ayakları tamamlanmıştır. 2001 yılında 2.664 m3 beton imalatı
yapılmıştır. Toplam uzunluğu 1.168 m. olan sulama tünelinde 98.048
m3 açık kazı yapılmıştır.

İşin muhtevasında bulunan karakol binası ve 10 daireli lojman inşaatı
bitirilerek teslim edilmiştir. Proje kapsamında ayrıca ENH
rölekasyonu (3 km. uzunluğunda ana hat ve 2 km. uzunluğunda
köy ENH rölekasyonu), PTT hattı rölekasyonu (3 km.) ve
müteferrik işler yapılmaktadır.

268.650.900.000.000 TL. keşif bedelli proje için 2002 Yılı
Yatırım Programında 6.041.270.000.000 TL ödenek
öngörülmüştür. 2002 yılı içerisinde
6.020.665.000.000 TL. harcanarak %6 fiziki gerçekleşme
sağlanmıştır.

[AsiRuH]

İklim Ve Bitki Örtüsü

Kahramanmaraş üç ayrı coğrafi bölgenin (Akdeniz Bölgesi ,Doğu Anadolu Bölgesi, Güneydoğu Anadolu Bölgesi ) birbirine en çok yaklaştığı alanda yer alır . Coğrafi konumu ve diğer faktörlerinde etkisi ile üç farklı iklim tipi arasında ?Bozulmuş Akdeniz İklimi??ne daha yakın bir iklim özelliği gösterir. Kahramanmaraş merkezde görülen iklimin aksine kuzeye doğru gidildikçe yükseltiye bağlı olarak tamamen karasal iklim özellikleri görülür.
Kahramanmaraş?ın iklim özelliklerini ortaya koyabilmek için meteoroloji istasyonu bulunan yada DSİ tarafından kısa süreli rasatlar yapılan ilçelerin iklim değerleri karşılaştırmalı olarak incelenmelidir

Kahramanmaraş?ın yıllık ortalama sıcaklık değeri 16,5 °C,Pazarcık?ta 14,8°C Andırın da 13 C° iken Elbistan da bu değer 10,3 °C ye düşer.Yıllık ortalama sıcaklıklar güneyden-kuzeye, batıdan doğuya doğru yükseltiye bağlı olarak karasallığında etkisiyle bariz bir şekilde azalma göstermektedir.

Aylık ortalama sıcaklıların yıl içinde dağılışı ise ,Kahramanmaraş?ta 4,5°C Pazarcıkta 4,2 °CAndırında 3,2 °C, Elbistan da -3,7°C en soğuk ay ocaktır.

Aylık ortalama sıcaklıkların en yüksek olduğu ay Kahramanmaraş? ta 28 °C,Pazarcık?ta 27,6°C ,Andırında 22,9 °C ile Ağustos,Elbistan?da 23 °C ile Haziran ayıdır.Aylık ortalama sıcaklıklar Ocak ayından Ağustos ayına kadar artmakta,daha sonraki dönemde Ocak ayına kadar düşmektedir. Kahramanmaraş?ta yılın dört ayında sıcaklık ortalamaları 23 °C nin üzerindedir.Bu özelliği ile merkez ?Akdeniz termik rejim tipi?? nin etkisi altındadır. Kuzey ve kuzeydoğusu ise ?Karasal termik rejim tipi?? özelliğine sahiptir.Bu durum kış mevsimi ılık yaz mevsimi ise sıcak olan Merkez ilçeyi ?Denizel Akdeniz Termik Rejimi?? n den ?Karasal Akdeniz Termik Rejimi??ne yaklaştırır.

Bitki Örtüsü

Kahramanmaraş, Akdeniz ile İran?Turan Fito Coğrafya Bölgelerinin geçiş kuşağında bulunur.Buna karşılık Kahraman Maraş?ın bazı bölgelerinde Avrupa-Sibirya Fito Coğrafya Bölgesine ait relik tarzda bitkileri de görebiliriz.

Kahramanmaraş?ta yükseltiye bağlı olarak bitki örtüsü de değişmektedir.Çalı Formasyonu,Orman Formasyonu ve Alpin Formasyonu olarak üç çeşit bitki formasyonu görülmektedir.Bunlardan Çalı Formasyonu 500-1200 metreler arasında yer almaktadır. Karışık çalılardan meydana gelen bu bitki örtüsüne Maki Formasyonu denir.Maki Formasyonu içinde , Kermes meşesi, (Quercus coccifefa) Mazı meşesi (Q. İnfectoria), Laden (Ciftus salvifolius), Sandal (Arbutus andrachne), Zeytin (Olea europa), Diş budak (Fraxinus ornus), Sumak (Rhus coriaria), Akça Kesme (Phillyrea latifolia), Karaçalı (Paliurus spinachristi), Erguvan (Cercis siliquatrum) gibi bitki türlerine rastlanır. Kızılçam ormanlarının tahripleri sonucunda ortaya çıkan Kermes meşeleri daha çok plato alanlarında görülen Maki Formasyonunun önemli bir üyesidir.

900 ile 2000 metrelere kadar olan kısımlarda kuru ve yarı nemli olarak ayıra bileceğimiz Orman Formasyonu vardır.Burada iğne yapraklı ağaçlardan Kızılçamlar bol miktarda bulunmaktadır.Kızılçamların arasında kışın yaprağını döken ağaçlara da rastlanmaktadır.1400-2000 metreler arasında Karaçam (P.N igra), Göknar (Abief cilicica), Sedir (Cedrus libani), Ardıç türleri Meşe türleri , kızılçamların arasında karışık halde bulunmaktadır.

2000 metrelerin üzerinde ise Alpin Ot Formasyonunu görebiliriz. Geven(Astragalus) ,Burçak(Coronilla.sp), Menekşe(Viola.sp), Gelincik(Papaver.sp) ,Yumak(Festuca.sp) ,Çoban Yastığı(Acanthalimon.sp) gibi türlerin hakim olduğu bu formasyon Ahır ve Çimen dağının yüksek kısımlarında görülür.Kahramanmaraş da halen görebildiğimiz relik bitkilerden de anlaşılacağı gibi doğal bitki örtüsü ülkemizin her yerinde yüzyıllardır süren insan tahribiyle yok edilmiştir.Oysa bilinçli insanlar tarafından bilinçli bir şekilde korunsa gelecek için şimdiden iyi bir yatırım yapmış oluruz.

[AsiRuH]

Nüfus ve Sosyal Hayat

Nüfûsu: 1990 sayımına göre toplam nüfûsu 892.952 olup, 407.215’i il ve ilçe merkezlerinde, 485.737’si köylerde yaşamaktadır. Yüzölçümü 14.327 km2 olup, nüfus yoğunluğu 62’dir.

Örf ve âdetleri: Kahramanmaraş’ın târihi Anadolu’da ilk siyâsî birliği kuran Hititlerden başlar. Hititlerden bu yana bölgeye birçok millet ve medeniyet hâkim olmuştur. 637’de İslâm Orduları ve 1071’den sonra Türkler tarafından fethedilen bu şehir, pekçok defa el değiştirmesine rağmen Türk-İslâm kültürü ile yoğrulmuştur. 1297’den sonra Hıristiyanların hâkimiyeti tamâmen sona eren ve Yavuz Sultan Selim Han tarafından kesin olarak Osmanlı Devletine katılan Kahramanmaraş’ta Türk-İslâm kültürü, örf ve âdetler ve her çeşit sosyal müesseselerde hâkim olmuş diğer kültürler unutulmuştur.

Halk edebiyâtı: Kahramanmaraş halk edebiyâtı bakımından zengin bir ilimizdir. Çok sayıda halk şâiri yetişmiştir. Hezârî, Şirâzî, Şâzî ve Derdî çok meşhurlarıdır. Kahramanmaraş atasözleri, manileri, tekerlemeleri ve bilmeceleri bakımından da zengindir.

El sanatları: Kahramanmaraş’ta bakırcılık, ahşap oymacılığı, ayakkabı îmâlâtı, kilim dokumacılığı, mobilyacılık, dericilik, köşkerlik (yemeni tamirciliği), sim, sırma, kuyumculuk ve genç kızların “dival” nakışı meşhurdur.

Kıyâfet: Kadınlar başa oyalı yazma veya poşu takarlar, fistan, üç etekli zıbın ve üzerine “sermare” denilen cepken, aba giyilir. Bele ise “belek” denilen kuşak sarılır. Ayağa topuklu ayakkabı giyilir. Erkekler de başa açık renkli keçe külâh giyerler ve üzerine poşu takarlar. Sırtta beyaz mintan, simle işlemeli cepken, aba, şalvar, şalvarın yan taraflarında sırmalı Maraş işi bulunur. Bele poşu, poşu üzerinde deri üzerine sırma ile motifler işlenmiş kuşak takılır. Ayağa yün çorap ve yemeni giyilir.

Halk oyunları ve müziği: Doğu Anadolu’nun oyun ve müziği hâkimdir. Halay havaları, cengi, Köroğlu oyunları oynanır. Türküleri oldukça fazladır. Ağıtlar, kına havaları, güzelleme ve öğütleri çoktur. Başlıca oyunları Maraş Üçayağı, Demircioğlu, Bir Evde İki Gelin, Maraş Ağzı, Pekmez Oyunu, Ağır Hava, Comulu, Çamdan Sakız Akıyor, Çoban,Türkmen Halayı, Çelebi Halayı, Zayak ve Kelek’tir.

Mahallî yemekleri: Tirşik çorbası, Tarhana çorbası, ekşili çorba, mercimek çorbası, pıtpıt lapası, bulamaç, simit köftesi, kısır, içli köfte, patlıcan musakka, yoğurtlu kebab, havuçlu Maraş pilavı, peynirli börek, peynir helvası, un helvası, ballı börek, harmanda baklavası.
Maraş dondurması Türkiye ve Türkiye dışında meşhurdur. Dondurma yapımında kullanılan sahlep özel olarak toplanıp öğütülür. Dondurma dibekte döğülerek yapılır. Sütten yapılan kaymaklı dondurma sakız gibidir. Çiğ köfte Güneydoğu Anadolu’nun ortak zevkidir. Kahramanmaraş çiğ köftesi farklıdır. Tâze siyah et, tâze çekilmiş bulgur, bol baharat ve kırmızı biber ile usta bir yoğurucu tarafından yapılır.


Spor: Ata sporu güreşimize yıllardır eleman yetiştiren illerimizin başında Kahramanmaraş gelir. Haydar Pehlivan, Kasap Kara Ali ve Mağralı Ökkeş meşhurdur. Unutulan şalvar güreşi ile karakucak güreşinin yeniden gelişmesi için çalışmalar yapılmaktadır. Karakucak Güreş Festivali bu çalışmalardan biridir.
Eğitim: Kahramanmaraş’ta okulsuz köy yoktur. Okuma-yazma oranı % 80’e ulaşmıştır. İlde 25 anaokulu, 965 ilkokul, 85 ortaokul, 8 meslekî ve teknik ortaokul, 26 lise, 13 meslekî ve teknik lise vardır. 1993’te öğretime başlayan Sütçü İmâm Üniversitesinde Fen-Edebiyat, Zirâat, Orman, Tıp, Tekstil fakülteleri vardır. Ayrıca Elbistan ilçesinde Malatya İnönü Üniversitesine bağlı bir Meslek Yüksek Okulu bulunmaktadır.

[AsiRuH]

Ekonomisi

Kahramanmaraş ekonomisi tarıma ve tarıma dayalı imalât sanâyii ile ticârete dayanır. Faal nüfûsun % 80’i tarım, ormancılık, hayvancılık ve avcılıkla uğraşır. Gayri sâfi hâsılanın yarısı tarımdan elde edilir.

Tarım: İl topraklarında çeşitli tarım ürünleri yetişir. Başlıca tarım ürünleri; buğday, arpa, pirinç çavdar, mahlut, nohut, fasülye, şekerpancarı ve pamuktur.

Başta üzüm olmak üzere pekçok meyve yetişir. Üzümü meşhurdur. Yetişen diğer meyveler ise çilek, elma, kayısı, armut, zeytin, dut, antepfıstığı, fındık, yerfıstığı ve çamfıstığıdır.

İlde sebzeler arasında en çok domates, biber, lahana, soğan, kabak ve hıyar yetiştirilir. Kahramanmaraş’ın kırmızı biberi meşhurdur. İlde modern tarım araçları, sulama ve gübreleme yaygınlaşmıştır. Türkiye’nin biber tarlası ve çeltik deposudur.

Hayvancılık:Kahramanmaraş çayır, mer’a ve yayla bakımından zengindir. İl sınırları içinde koyun, sığır ve kıl keçisi beslenir.Kümes hayvancılığı gelişmektedir. 30 bin civârında arı kovanı bulunmaktadır. Menzelet, Kartalkaya, Sır Baraj göllerinde ve Tekirsuyu’nda alabalık, aynalı sazan, yayın ve kefal balıkları avlanır.

Ormancılık: Kahramanmaraş orman bakımından zengin sayılır. 470 bin hektar orman ve 130 bin hektar fundalık olarak 600 bin hektar orman varlığı vardır.Senede yaklaşık 200 bin m3 sanâyi odunu ile 50 bin ster yakacak odun ve 500 ton reçine elde edilir.

Mâdenleri: Kahramanmaraş mâden bakımından çok zengindir. Barit, Türkoğlu ilçesinde çıkarılmaktadır. Elbistan’ın Bıçakçılar, Murata ve Nargele köylerinde demir yatakları vardır. Afşin-Elbistan arasında 100 km2lik bir sahada düşük kalorili linyit yatakları mevcuttur. Çıkarılan linyit kömürü Türkiye’nin en büyük kamu yatırımlarından olan Afşin-Elbistan Termik Santralinin 1984’te devreye giren ünitelerinde kullanılmaktadır. Linyit rezervi 3,5 miyar tondur. Ülkenin en zengin linyit havzasıdır. Göksun ilçesinde zengin mermer yatakları bulunur. Türkiye’nin en zengin çimento toprağı bu bölgededir.

Kahramanmaraş’ta ayrıca krom, mâden kömürü, çinko, bakır, mangenez, manyezit, talk, oniks, kurşun, grafit, amyant ve pirit mâdenleri de çıkarılır.

Sanâyi: Kahramanmaraş sanâyii yeni yeni gelişmektedir. 1986’da kalkınmada öncelikli bölgeler içine dâhil edilmesiyle fabrikaların sayısı hızla arttı. Sanâyi tarıma dayalıdır. Afşin-Elbistan Termik Santralı ile ilde sanâyi gelişmektedir. 10 kişiden az işçi çalıştıran sanâyi iş yeri 1200 ve 10 kişiden fazla çalıştıran iş yeri 100’e yakındır. Başlıca sanâyi kuruluşlarıSümerbankPamuklu Dokuma Sanâyii, iplik fabrikaları, penye dokuma fabrikaları, çelik tencere ve çaydanlık fabrikaları, SEK’in peynir ve tereyağ fabrikası, kiremit-tuğla fabrikaları, un yem, yağ, dokuma, iplik, pres ve çırçır fabrikaları, alüminyum ve bakır, mermer, kırmızı biber, sunta, plâstik ve çimento fabrikalarıdır.

Bir milyon m2lik bir sahaya 1973’te temeli atılan sanâyi sitesinde 600 iş yeri tamamlanmıştır. Afşin-Elbistan Termik Santralı tam kapasiteyle çalışmaya başladığında senede 8,1 milyar kwh elektrik üretecektir.

Ulaşım: Kahramanmaraş karayolu ve demiryolu bakından önemli bir kavşak noktasıdır. Karayolu ile Antakya, Gaziantep, Urfa, Mersin, Adıyaman, Diyarbakır, Siirt, Malatya, Elazığ, Kayseri ve Ankara illerine bağlanmaktadır. 390 km’lik devlet ve 425 km’lik il yolu vardır. Andırın ve Çağlayancerit hâriç bütün ilçeler il merkezine asfalt yolla bağlıdır.
Demiryolu: 1948’de Maraş Garı Köprüağzından ayrılan 28 km’lik bir hat ile Haydarpaşa-Kurtalan hattına bağlanır. İl sınırları içinde Narlı yakınlarından ikiye ayrılan demiryolunun bir kolu Gaziantep’e diğeri ise Malatya’ya uzanır.

[AsiRuH]

Kahramanmaraş Adının Kaynağı

Maraş adının nereden geldiği ve anlamının ne olduğuna dair birkaç görüş ileri sürülmektedir. Ünlü tarihçi Herodot, Maraş şehrini Hitit komutanlarından Maraj adlı birisinin kurmasından dolayı şehre Maraj adı verildiğini belirtmektedir. Hitit İmparatorluğu ( M.Ö. 2000 - 1200 ) zamanında bu devletin önemli merkezlerinden biri olan şehrin adı, Hititlerden kalan yazıtlarda Maraj ve Markasi şeklinde geçmektedir. Maraş'ın adının Hititlerden geldiğini doğrulayan Asur kaynaklarında bu şehrin adı Markaji şeklinde geçer. Asur krallarından Sargon'un zamanından kalan Boğazköy yazıtlarında Maraş'ın adı geçmektedir.Hitit Devleti'nin merkezlerinden biri olan Maraş'ın adı bu dönemde Gurgum şeklinde belirtilmektedir.

M.S. I. yüzyılda Roma İmparatorluğu bölgeyi ele geçirince Maraş'ın adı Germanicia olmuştur. Roma ve Bizans İmparatorluğu döneminde bu adla anılan şehir Müslümanlar tarafından fethedilince ilk şekli ile kullanılmaya başlanmıştır. Arap alfabesinde "j" harfi olmadığından Mer'aş şekline dönüşmüştür. Bunların yanında Maraş adının Arapça "zelzele - titreme" anlamına gelen "Re'aşa" fiilinden türeyerek "Mer'aş" olduğunu da iddia edenler bulunmaktadır. Osmanlılar döneminde şehrin adı bölgede Dulkadiroğulları Beyliği'nin kurulmasından dolayı Zülkadir şeklinde de ifade edilmektedir.

[AsiRuH]

Kahramanmaraş'ın Yeri

Maraş'ın bugünkü yerine taşınmadan önce iki kez yer değiştirdiği rivayet edilmektedir. Bunlardan birine göre ilk Maraş'ın bugünkü şehrin 20 km. güneyinde Erkenez Çayı kenarında Elmalar Köyü'ne yakın Himli Höyük civarında kurulduğu zannedilmektedir. Asuriler tarafından M.Ö.2500 yıllarında Maraş'ın burada kurulduğu iddia edilse de bunun böyle olmadığı, buradaki kalıntıları büyük bir şehir merkezinin harabelerinin olamayacağı ve muhtemel bir Asur ticarî koloni kasabasının Himli Höyük civarında olduğu tahmin edilmektedir. Maraş'ın ikinci yerinin bugünkü Karamaraş denilen ve Namık Kemal Mahallesi'nin bulunduğu yer olduğu söylenilmektedir. Maraş'ın, buraya Hamdanoğulları Hükümdarı Seyfüddevle tarafından (M.S. 944-967) taşındığı belirtilir. Şehrin şimdiki kale ve çevresine ise Dulkadiroğlu Alaüddevle tarafından taşındığı tahmin edilmektedir. Yukarda bahsedilen görüşlerin doğruluğu tartışılmaktadır. Maraş'ın bugünkü olduğu yerde ve bilhassa da Mağaralı Mahallesi'nin bulunduğu mevkide kurulduğunu öne süren araştırmacılar da bulunmaktadır.

Mağaralı Mahallesi civarında bulunan arkeolojik bulgular da buranın çok eski dönemlerden beri yerleşim merkezi olduğunu ispatlamıştır. Ayrıca, kalenin de tarihi Hititlere kadar dayanmaktadır. Maraş'ı ilk fetheden Müslüman Arapların, fetihlerini belirten kaynaklar, Maraş'ın ortasında büyük bir kale olduğunu ve etrafının hendeklerle çevrilmiş bulunduğunu (hendeklerden kastedilen kalenin iki tarafındaki dere) açıklamaktadır. Ayrıca Maraş'ı kuran Hititlerin, Anadolu'ya Asurlar'dan önce sahip oldukları görülmektedir. Hitit tarihinin Anadolu'daki başlangıcı belli değildir. Ancak M.Ö.2000'li yıllarda yazılı belgeler sayesinde Hitit tarihi bilinmektedir.

Maraş'ın yerinin, birkaç defa yer değiştirdiği görüşlerinin ortaya çıkmasının sebebi bilhassa Arap kaynaklarında buraların tarihi anlatılırken, Maraş'ı fetheden Müslüman komutanların şehri ele geçirdiklerinde "şehri yeniden bina etti" ifadesinin kullanılmasıdır. Bu ifade şehri tamir etti, onardı, yeniden inşa etti anlamlarına gelmektedir.

[AsiRuH]

Tarih öncesi devirlerde k.maraş

Maraş ve çevresinin tarih öncesi devirleri tam olarak aydınlatılamamıştır. Çünkü bölgede bulunan birçok höyükte kazı çalışmaları yapılamamıştır. Sadece Maraş'ın 35 km. güneydoğusunda bulunan Domuztepe Höyüğü'nde şu anda hâlâ devam eden kazı çalışmalarında bölgenin M.Ö. 5000 yılına kadar giden tarih öncesi devrine ait arkeolojik buluntulara rastlanılmıştır. Yaklaşık 20 hektarlık bir alana yayılan Domuztepe Höyüğü'nün bu genişliğe ulaşması ilginçtir. 7000 yıl önce burada bu kadar büyüklükte bir yerleşim merkezinin bulunması, buranın ticarî bir koloni olduğunu göstermektedir. Buranın Irak, Kuzey Suriye, Anadolu ve Akdeniz'i birbirine bağlayan ticaret yolunun kesiştiği bir nokta olduğu anlaşılmaktadır. Kuzey Suriye'de Tell Halaf Höyüğü'nde çıkan arkeolojik bulgularla Domuztepe Höyüğü'ndeki bulguların birbirine benzerliğinden dolayı Halaf Çağı olarak adlandırılan bir medeniyetin bölgede yaşandığı anlaşılmaktadır.

Domuztepe Höyüğü'ndeki kazıda tarih öncesi döneme ait seramikler, mühürler vs. eşyalar üzerinde resimlere rastlanmıştır. Bu çizimler arasında bitkiler, hayvanlar ve insan sembolleri bulunmaktadır. Açılan bir mezarda bir çok insan iskeleti görülmüştür. Bu örneklerle insanların ölü gömme törenleri hakkında bilgi sahibi olunmaktadır.

Domuztepe Höyüğü kazısı ve daha sonra yapılacak kazılarla Maraş bölgesinin yazı öncesi tarihi hakkında daha ayrıntılı bilgilere ulaşılması mümkün olabilecektir.

Domuztepe Höyüğü'nden başka Prof. Kılıç ÖKTEN'in Pazarcık çevresindeki Gani ve Bozdağlarının (Sarıl ve Ardıl köylerinin bulunduğu yer) güney yamaçları ile Maraş-Göksun yolunun sağına rastlayan Delihübek Dağı'nın eteğindeki Döngel Mağaralarında tarih öncesi devirlere ait bulguları ele geçirmesi, insanların binlerce yıldan beri buralara gelip yerleştiklerini göstermektedir. Maraş'ın Orta Tunç Çağı'nda önemli bir konumda Mezopotamya ve Kuzey Suriye'yi Orta Anadolu'ya bağlayan yol güzergâhında olduğu görülmektedir. Mezopotamya'dan yola çıkan tüccarlar Birecik'ten Fırat'ı geçtikten sonra Maraş-Göksun yoluyla Kaniş'e gitmekteydiler.

[AsiRuH]

Tarihi Eserler

Kahramanmaraş tabiî güzellikleri ve târihî eserleri çok olan bir ilimizdir. Fakat târihî eserlerden çok az bir kısmı kullanılır vaziyettedir.

Ulu Câmi: Dulkadiroğullarından Alâüddevle bin Süleymân tarafından 1496’da yaptırılmıştır. Ekmekçi Mahallesindedir. Câminin ahşap işleri ve süslemeleri çok güzeldir.Mihrabı bitki ve geometrik motiflerle süslüdür. Minâre renkli taş süslemeli ve Memlûklü tarzındadır.

Hâtuniye Câmii: Yavuz Sultan Selim’in büyükannesi ve Alâüddevle’nin hanımı Şemsi Sultan tarafından yaptırılmıştır. Pencere demirleri dövme demirden yapılmış olup, büyük bir sanat eseridir. Son cemâat yerinin solunda bir türbe bulunmaktadır.

İklime Hâtun Mescidi: Alâüddevle’nin kızı İklime Hâtun adına 1549’da yaptırılmıştır. Yanında bir türbe vardır. Kare plânlı mescidin kubbesi yıkılmıştır.

Ulu Câmi: Elbistan ilçesindedir. On altıncı asırda Osmanlılar devrinde yapılmıştır. Minâresi kesizgen tabanlı ve silindirik gövdelidir.

Taş Mescid ve Medrese: Alâüddevle’nin kızı adına yapıldığı tahmin edilen yapının kitâbesi yoktur. Medrese dörtgen plânlı açık avlu çevresinde sıralanmış bölümlerden meydana gelmektedir. Yanında mescid ve türbe olup, türbede dört kabir vardır. Medrese Hâfız Ali Efendi İlmî Eserler Kütüphânesi ve mescid olarak kullanılmaktadır.

Eshâb-ı Kehf Külliyesi:Afşin ilçesine 7 km uzaklıkta câmi, ribat ve kervansaraydan meydana gelen bu külliye Eshâb-ı Kehf’in makamları olarak kabûl edilir.

Ceyhan Köprüsü: Eski Kahramanmaraş-Göksun yolunda Ceyhan Nehri üzerinde kurulmuştur. On dört veya on altıncı asırda yapıldığı tahmin edilmektedir. 150,60 m uzunluğunda altı gözlü bir köprüdür. Çeşitli devirlerde yapılan tâmirler yüzünden orijinal yapısı kaybolmuştur.

Maraş Kalesi: Şehrin ortasındadır. Hititler zamânında yapılan yığma tepe (Höyük) üzerine M.Ö. 8. asırda yapılmıştır. Yıkık kalenin duvarları onarılmıştır. Eskiden Maraş Müzesi bu kaleydi.Hitit, Roma ve Osmanlı devirlerine âit eserler sergilenmektedir.Selçuklular tarafından tâmir ettirilmiş olan kaleye Kânûnî Sultan SüleymânHan câmi yaptırmış ve kaleyi onartmıştır. Kânûnî devrinde kalede 10 adet ev bulunuyordu. İstanbul Arkeoloji Müzesinde bulunan Hitit “Maraş Arslanı” heykeli bu kaleden alınmıştır. Kalede dört arslan bulunuyordu. Üçü kayıptır.Kale 128 x 60 = 7680 m2 sahayı kaplar ve duvar kalınlığı 160 santimetredir. Kalede bugün park vardır.Kale ile Çukurhamam arasında tünel yer alır.

Sütçü İmam Anıtı: Kurtuluş Savaşı sırasında Türk kadınlarına sarkıntılık yapan Fransız askerini öldüren ve böylece düşmana karşı direnişi başlatan Sütçü İmam hâtırasına şehit edildiği yere 1936’da dikilmiştir. Kitâbesinde; “31 Teşrin 1920’de Sütçü İmam, Türk nâmusunu burada silâhıyla korudu, 1936” yazılıdır.

Meryem Çil Kalesi: Andırın’dadır. Efsânelere konu olmuştur.

Köroğlu Kalesi: Pazarcık’ta ve Aksu Vâdisi üzerinde, Abbâsîler tarafından Toroslardan gelecek Bizans saldırılarına karşı sekizinci asırda yapılmıştır.

Hurman Kalesi: Afşin yakınlarındadır. Romalılar devrinden kalmıştır.

Kız Kulesi:Elbistan ilçesinin Kale köyünde bir tepe üzerindedir. Kaleden günümüze sâdece burç kalıntıları ulaşmıştır. Ortaçağlara âittir. Hitit Mezarları: Ahırdağ eteklerindedir. Karahöyük: Elbistan’da olup Hititlere âit yerleşme merkezidir. Mamut İskeleti: Gâvur Gölü kurutulurken, taşlaşmış çok eskiden yaşayan “mamut” iskeleti bulunmuştur. Kırk Mağaralar: Pazarcık’tadır. Yılanlı Mağara: Pazarcık-Ufacıklı köyü yakınındadır. Göksun Kalıntıları: İlçeye bağlı 5 km uzaklıktadır. Taban mozaikleri, kilise kalıntıları ve kral mezarları vardır. Çamurlu ve Değirmendere köylerinde ise çok miktarda Oyma Taş Mağaraları çeşitli devirlere âit kale kalıntıları ve antik çağa âit eserler bulunur.

Mesîre yerleri: Kahramanmaraş’ta tabiî güzellikler çoktur. Başlıcaları şunlardır:

Güvercinlik:Maraş-Kayseri karayolu üzerinde il merkezine 15 km uzaklıktaki güzel bir mesîre yeridir. Güvercinlik Barajının yakınında yerden kaynayan suları vardır.

Ali Kayası: Maraş-Kayseri karayolu üzerinde il merkezine 25 km mesâfede, görünüşü çok heybetli 150 m yükseklikte dimdik bir kara taş kütlesidir. Menzelet Barajının dolmasıyla yarısı sular altında kaldı.

Fırnız: Etrâfı ormanlarla kaplı bir vâdidir. Vâdiden akan suyun etrafı güzel bir dinlenme yeridir. Suda tatlı alabalık bulunur.

Tekir: Çam ve ardıç ormanları ve bol akarsuları ile güzel bir mesîre yeridir. Ardıç, ismi verilen pınarın suyu meşhurdur. Yakınında bulunan Delihübek Dağının balı ile Tekir Çayının alabalığı meşhurdur.

Çınar Geçidi:Andırın ilçesine 4 km uzaklıkta orman içi dinlenme yeridir. Soğuk suları meşhurdur.

Döngele Mağaraları: Maraş-Kayseri yolu üzerinde, il merkezine 35 km uzaklıktadır.Mağaralarda eski devirlere âit kalıntılar ile soğuk kaynak suları vardır.Kaynak suları mağara eteğinde Tekir Çayını meydana getirir.Türkiye’nin en nefis alabalıkları bu çayda bulunur. Çevrede turistik tesisler vardır.

Kumaşır Gölü: Maraş-Adana yolu üzerinde il merkezine 9 km uzaklıktadır. Suyu pırıl pırıl, balığı bol, etrafı yemyeşildir.

Kaplıca ve Ilıcaları: Kahramanmaraş’ta bulunan şifâlı sulardan yeterince faydalanılmamaktadır.

Ekinözü (Cela) İçmeleri: Elbistan’a 25 km uzaklıkta Ekinözü ilçesindedir. Tesisleri mevcut olan kaplıcanın suları metabolizma hastalıklarına, şişmanlık ve gut hastalığına, safra kesesi, karaciğer, mîde ve barsak hastalıklarına iyi gelmektedir. Böbrek taşlarını düşürmekte de faydalanılır.

Hopur İçmesi: Kahramanmaraş’ın Merkeze bağlı Şerefoğlu köyü yakınlarındadır. Suyu ve çamuru deri hastalıklarına, böbrek taşlarını düşürmeye ve iç hastalıklarına iyi gelmektedir.

Zeytin Kaplıcası: Süleymanlı bucağına bağlı Ilıcaköy kasabasında bulunan kaplıcanın suyu romatizma ve deri hastalıklarına faydalı olmaktadır.
DöngelKaplıcası: Döngel köyüne 2 km uzaklıkta yer alan kaplıcanın suyu romatizmal hastalıklara ve çeşitli deri hastalıklarına iyi gelmekteydi. 1990 senesinde Sır Barajında su toplanması ile kaplıca sular altında kaldı.

[AsiRuH]

K.Maraş'ın İlçeleri

Kahramanmaraş’ın biri merkez olmak üzere on ilçesi vardır.

Merkez: 1990 sayımına göre toplam nüfûsu 360,481 olup, 228.129’u ilçe merkezinde, 132.352’si köylerde yaşamaktadır. Merkez bucağına bağlı 77, Süleymanlı bucağına bağlı 10, Yeniköy bucağına bağlı 13 köyü vardır. İlçe toprakları dalgalı düzlüklerden meydana gelir. Kuzeybatısında Ahır Dağı yer alır. Başlıca akarsuları Ceyhan Nehri ve Aksu Çayıdır.

Ekonomisi tarıma dayalıdır. Başlıca tarım ürünleri, pamuk, kırmızı biber, buğday, arpa ve sebzedir. İplik dokuma, un, yağ, çırçır, çelik tencere, konfeksiyon fabrikaları, çeltik ve biber işleme atölyeleri başlıca sanâyi kuruluşlarıdır.

İlçe merkezi, Maraş Ovasının kuzeyinde Ahır Dağının güney eteklerinde meyilli bir arâzide kurulmuştur. En alçak yeri denizden 580 m yükseklikte olup en yüksek yeri ise 660 metredir. Kayseri-Gaziantep karayolu ve Adana-Elazığ demiryolu ilçeden geçer.

Afşin: 1990 sayımına göre toplam nüfûsu 99.321 olup, 28.524’ü ilçe merkezinde 70.797’si köylerde yaşamaktadır. Merkez bucağa bağlı 35, Tandır bucağına bağlı 20 köyü vardır. Yüzölçümü 1387 km2 olup, nüfus yoğunluğu 72’dir. İlçe toprakları Elbistan Ovası ve batısında yer alan Binboğa Dağlarından meydana gelir. Güneydoğu Torosların kuzeye uzanan kollarında platolar görülür. Güneydoğusunu Afşin Ovası kaplar, ovayı Ceyhan Irmağı ve kolları sular.

Ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanır. Başlıca tarım ürünleri nohut, şekerpancarı, ayçiçeği, patates ve meyvedir. Sulanabilen yerlerde fasulye yetiştirilir. En çok koyun ve sığır beslenir.

İlçe merkezi Binboğa Dağlarının güney eteklerinde kurulmuştur. Denizden yüksekliği 1180 metredir. Târihî eserler bakımından zengindir. Elbistan’a bağlı bucakken 1944’te ilçe oldu. Eski isimleri Efsus ve Yarpuz’dur. İl merkezine 145 km mesâfededir.

Andırın: 1990 sayımına göre toplam nüfûsu 44.337 olup, 7506’sı ilçe merkezinde, 36.831’i köylerde yaşamaktadır. Merkez bucağına bağlı 43, Çokak bucağına bağlı 6 köyü vardır. Yüzölçümü 1178 km2 olup, nüfus yoğunluğu 38’dir. İlçe toprakları dağlıktır. Kuzeybatısında Nur ve Gâvur Dağları adlarıyla da bilinen Amanos Dağları yer alır. Amanos Dağlarında platolar vardır. Başlıca akarsuları Andırın ve Keşiş çaylarıdır. Geben Ovası hâriç düz arâzi yok denecek kadar azdır.

Ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Başlıca tarım ürünleri buğday, nohut, pamuk, karpuz, yerfıstığı, çilek, fındık ve ayçiçeğidir. Meyvecilik ve sebzecilik yaygın olarak yapılır. Yüksek kesimlerde yaylacılık yoluyla küçükbaş hayvan beslenir. Ormancılık son zamanlarda gelişmektedir.

İlçe merkezi, Andırın Suyu Vâdisinde kurulmuştur. Denizden 1050 m yüksekliktedir. İlçe halkı İstiklâl Harbinde Hâfız Efendinin teşvikiyle öküzlerini satıp silâh alarak Maraş’ın kurtuluş mücâdelesine katılmışlardır. 1863’te ilçe olan Andırın’ın belediyesi 1953’te kurulmuştur.

Çağlayancerit: 1990 sayımına göre toplam nüfûsu 26.914 olup 10.435’i ilçe merkezinde, 16.479’u köylerde yaşamaktadır. Merkez bucağına bağlı 14 köyü vardır. İlçe toprakları dalgalı düzlüklerden meydana gelir. Güneybatısında Ahır Dağı yer alır.

Ekonomisi tarıma dayalıdır. Başlıca tarım ürünleri fasulye, buğday, arpa, mercimek ve nohuttur. Meyvecilik gelişmiştir. Elma, bâdem, ceviz, kiraz, kayısı, şeftali ve vişne en çok yetiştirilen meyvelerdir. İlçe merkezi Ahır Dağının kuzeydoğu eteklerinde kurulmuştur. Merkez ilçeye bağlı belediyelik bir köyken 19 Haziran 1987’de 3392 sayılı kânunla ilçe oldu.

Ekinözü: 1990 sayımına göre toplam nüfusu 21.633 olup 8184’ü ilçe merkezinde 13.449’u köylerde yaşamaktadır. İlçe toprakları orta yükseklikteki dalgalı düzlüklerden meydana gelir. Güneydoğusunda Salavan Dağı, batısında Berit Dağı, güneyinde Engizek Dağı yer alır.

Ekonomisi, tarıma dayalıdır. Başlıca tarım ürünleri buğday, arpa, şekerpancarı, ayçiçeği, nohut, fasulye, sebze ve meyvedir. Yüksek kesimlerde küçükbaş hayvan besiciliği yapılır. İlçede bulunan içmeler önemli gelir kaynağıdır. İlçe merkezi Savan Dağının kuzeybatı eteklerinde bir dere vâdisinde kurulmuştur. Elbistan’a bağlı belediyelik köy iken 9 Mayıs 1990’da 3644 sayılı kânunla ilçe oldu.

Elbistan: 1990 sayımına göre toplam nüfûsu 112.024 olup, 54.741’i ilçe merkezinde, 57.283’ü köylerde yaşamaktadır. İlçe toprakları akarsularla parçalanmış bir düzlük ve bunun etrâfında yer alan dağlardan meydana gelir. Doğusunda Nurhak, güneyinde Engizek ve Berit, kuzeyinde Hezanlı Dağı, orta kesimde Elbistan Ovası yer alır. Ova ile dağlar arasında platolar vardır. Başlıca akarsuyu olan Ceyhan Nehri ilçe yakınlarındaki Pınarbaşı’ndan doğar.

Ekonomisi tarıma ve sanâyiye dayalıdır. Başlıca tarım ürünleri buğday, lahana arpa, şekerpancarı, ayçiçeği, nohut, fasülye, sebze ve meyvedir. Antepfıstığı yetiştiriciliği gelişmektedir. Yüksek kesimlerde hayvancılık yapılır. En çok koyun beslenir. Dağlık kesimlerde daha çok kıl keçisi, ovada ise sığır besiciliği yaygındır. İlçe merkezinde şeker ve tuğla fabrikası bulunur. Elbistan ile Afşin arasında düşük kaliteli linyit yatakları vardır. Türkiye’nin en büyük termik santralı olan Afşin-Elbistan Termik Santrali bölgeden çıkarılan linyit ile çalıştırılır.

İlçe merkezi ovanın güneyinde, Şar Dağı eteğinde, kurulmuştur. Denizden yüksekliği 1115 metredir. Dulkadiroğulları Beyliğine başkentlik yapmıştır. Memluk İmparatoru Sultan Baybars İlhanlıları burada yenmiştir. 1507’de Şah İsmâil ilçede korkunç tahribât ve katliam yapmıştır. Afşin-Elbistan Termik Santrali ilçenin gelişmesinde büyük rol oynamıştır. İlçe belediyesi 1885’te kurulmuştur. İl merkezine uzaklığı 163 kilometredir.

Göksun: 1990 sayımına göre toplam nüfûsu 70.616 olup, 22.847’si ilçe merkezinde 47.769’u köylerde yaşamaktadır.Merkez bucağına bağlı 43, Çardak bucağına bağlı 8 köyü vardır. Yüzölçümü 1920 km2 olup nüfus yoğunluğu 37’dir. İlçe toprakları genelde dağlıktır. Batısında Dibek Dağı, kuzeyinde Binboğa Dağları, Binboğa Dağlarının doğu kısmında ise platoluk alan yer alır. Başlıca akarsuyu Göksun Irmağıdır.

Ekonomisi tarıma bağlıdır. Başlıca tarım ürünleri buğday, şekerpancarı, fasülye, nohut, elma ve üzüm olup, ayrıca az miktarda arpa, mercimek, antep fıstığı ve kayısı yetiştirilir.Hayvancılık ekonomik açıdan ikinci derecede yapılır. En çok kıl keçisi ve koyun beslenir. İlçe topraklarında alüminyum, mermer yatakları ve demir yatakları vardır. Orman bölgesinde olduğundan kereste fabrikaları mevcuttur.

İlçe merkezi Göksun Ovasında Terbüzek Çayı kenarında kurulmuştur. Kahramanmaraş-Kayseri karayolu ilçeden geçer. İl merkezine 94 km mesâfededir. Denizden yüksekliği 1240 metredir. İlçe belediyesi 1908’de kurulmuştur.

Nurhak: 1990 sayımına göre toplam nüfûsu 14.990 olup, 7087’si ilçe merkezinde, 7903’ü köylerde yaşamaktadır. İlçe toprakları orta yükseklikte dalgalı düzlüklerden meydana gelir. Kuzeyinde Nurhak Dağları yer alır.

Ekonomisi tarıma dayalıdır. Başlıca tarım ürünleri buğday, arpa, şekerpancarı, ayçiçeği, sebze ve meyvedir. Yüksek kesimlerde küçükbaş hayvancılık yapılır. En çok koyun ve kıl keçisi beslenir. Ovalarda sığır besiciliği yapılır. İlçe merkezi, NurhakDağlarının güney eteklerinde kurulmuştur. Elbistan’a bağlı bir bucakken 9 Mayıs 1990’da 3644 sayılı kânunla ilçe oldu.

Pazarcık: 1990 sayımına göre toplam nüfûsu 81.644 olup, 25.154’ü ilçe merkezinde 56.490’ı köylerde yaşamaktadır.Merkez bucağına bağlı 57, Nazlı bucağına bağlı 34 köyü vardır. Yüzölçümü 1938 km2 olup, nüfus yoğunluğu 42’dir. İlçe toprakları yüksek olmayan dalgalı düzlüklerden meydana gelmiştir. Kuzeyinde Ahır Dağı yer alır. Başlıca akarsuları Aksu ve Karasu Çayıdır. Aksu Çayı üzerinde sulama gâyeli bir baraj vardır.

Ekonomisi tarıma dayalıdır. Başlıca tarım ürünleri buğday, üzüm, pamuk, şekerpancarı, antepfıstığı ve arpa olup ayrıca az miktarda elma, kayısı ve baklagiller yetiştirilir. İlçe topraklarında Mangenez ve tuğla-kiremit hammaddesi ihtivâ eden mâden yatakları vardır.

İlçe merkezi Aksu Vâdisinde Gani Dağları eteklerinde Kartalkaya Baraj Gölü kıyısında kurulmuştur. Adana-Malatya demiryolu ile Adayıman-Malatya karayolu ilçeden geçer. İl merkezine 48 km mesâfededir. Belediyesi cumhûriyetten önce kurulmuştur.

Türkoğlu: 1990 sayımına göre toplam nüfûsu 60.992 olup, 14.608’i ilçe merkezinde, 46.384’ü köylerde yaşamaktadır.Merkez bucağına bağlı 34 köyü vardır. Yüzölçümü 688 km2 olup, nüfus yoğunluğu 89’dur. İlçe toprakları dalgalı düzlüklerden meydana gelir. Batısında Amanos ve Gâvur dağları yer alır. Başlıca akarsuyu Aksu Çayıdır. Dağlık bölgeler ardıç, köknar, kızılçam ve sedir ormanları ile kaplıdır.

Ekonomisi tarıma dayalıdır. Başlıca tarım ürünleri buğday, üzüm, pamuk, şekerpancarı, antepfıstığı, çamfıstığı, arpa, kırmızı biber ve soya olup, ayrıca az miktarda zeytin, elma, nohut, mercimek ve kayısı yetiştirilir. Hayvancılık gelişmiş olup, daha çok büyükbaş hayvan besiciliği yapılır. İlçe topraklarında barit ve tuğla kiremit hammaddesini ihtivâ eden mâden yatakları vardır. İlçede tuğla, yağ, çırçır, demir çekme fabrikaları mevcuttur.
İlçe merkezi Adana-Kahramanmaraş karayolu ve Adana-Malatya demiryolu üzerinde yer alır. İl merkezine 20 km mesâfededir. Denizden yüksekliği 475 metredir. Eski ismi Eloğlu’dur. İlçe belediyesi 1960’da kurulmuştur.

[AsiRuH]

[AsiRuH]

..............