Hz. ILYAS (a.s)
Kur'an-i
Kerîm'de ismi geçen peygamberlerden biri. Hz. Musa
(a.s)'dan sonra gelen nesebi Hz. Harun (a.s)'a dayandigi rivayet edilen
bir israilogullari Peygamberi.
Hz. Musa'dan
sonra israilogullarinin çesitli boylari. sam civarina
yerlesmistir. sam bölgesindeki "Bek" sehrine yerlesen ve zamanla
Allah'a isyan ederek haddi asan bir Benu israil kabilesine Hz. ilyas
(a.s)'in gönderildigi rivayet edilmektedir. ilyas (a.s) Kur'an-i
Kerîm'de iki degisik sûrede anilmistir. Bir yerde diger
Peygamberler ile birlikte ismi geçmistir: "(ibrahim'e) Zekeriya,
Yahya, isa ve ilyas'i da bagisladik. Hepsi salihlerdendi" (el-Enbiya,
21/85). Diger sûrede ise ilyas (a.s)'in kissasi özetle
anlatilmistir. Musa ve Harun (a.s)'dan bahsedilmis, onlarin Allah'in
salih kullari oldugu anlatildiktan sonra ilyas (a.s)'in kissasina
geçilmistir: "Muhakkak ilyas da peygamberlerdendi"
(es-Sâffat, 37/123). Bu ayet-i kerime ilyas (a.s)'in etrafinda
Yahudiler ve Hristiyanlar tarafindan olusturulmus olan efsanevî
kimligi aralamakta, onun Allah'in diger Peygamberleri gibi bir
peygamber oldugunu anlatmaktadir. Buhârî,
Kitâbu'l-Enbiyâ bölümünde ilyas (a.s)
için bir bab açmis ve onun kissasini anlatan
es-Sâffât suresindeki ayetleri bu babda zikretmistir. ibn
Mes'ûd ve ibn Abbas'in rivayetine göre Hz. ilyas ile idris
(a.s) ayni sahistir (Buhârî, Enbiyâ, 4). idris (a.s)
da Nuh (a.s)'in babasinin dedesidir (Buhâri, Enbiyâ, 5).
Ilyas
(a.s) Peygamber olarak gönderildigi insanlari dine davet etmistir:
"(Hz. ilyas) milletine: "Allah'a karsi gelmekten sakinmaz misiniz?
Yaratanlarin en iyisi olan, sizin de Rabbiniz önceki babalarinizin
da Rabbi bulunan Allah'i birakip da Ba'l putuna mi taparsiniz?" demisti
(es-Sâffât, 37/124-126).
Ayet-i
Kerime'de geçen "Ba'l" o kavmin tapindigi putun ismidir.
Oturdugu sehirlerinin ismi "Bek" olan bu halkin, tapindiklari puttan
dolayi sehirlerinin isminin "Ba'lebek" oldugu rivayet edilmektedir.
Rivayete
göre Hz. ilyas israilogullarina Hizkil (a.s)'dan sonra
gönderilmistir. insanlari Allah'a imana çagiran Hz. ilyas,
kavminin Ba'l putuna tapmamasini emretmistir. O bölgenin krali
önce iman etmesine ragmen daha sonra irtidat ederek Hz. ilyas
(a.s)'i öldürmeye kalkmistir. Hz. ilyas yedi sene kadar
daglarda bayirlarda dolasmis, insanlari Tevrat'in emirlerine davet
etmis, iman etmemeleri üzerine, o beldeye üç yil
hiç yagmur düsmemistir. Daha sonra Hz. ilyas'in duasiyla
yagmur yagmasina ragmen yine ilyas (a.s)'a iman etmemislerdir.
Kendisinden sonraki Benûisrail Peygamberlerinden Kur'an'da ismi
zikredilen Elyas'a (a.s)'i Hz. ilyas yetistirmistir. Rivayete göre
kavminin imansizligina kizan ilyas (a.s), Allahu Teâlâ'dan
kendisini gökyüzüne kaldirmasi için dua etmis,
bunun üzerine belirlenen bir yerde yaninda Elyas'a (a.s) da varken
gökten gelen ates gibi bir ata binip havalanmis,
nübüvvet simgesi olarak da asagida kalan Elyas'a hirkasini
atmis ve semâya refedilmistir.
Ancak
surasi unutulmamalidir ki bu rivayetler israilogullarinin Tevrat
kökenli rivayetleridir. isin dogrusunu en iyi Allah bilir (ibn
Kesîr, Tefsiru'l Kur'ani'l Azîm, VII, 31). Hz. ilyas
(a.s)'in, Hizir (a.s) ile yilda bir kez bulustuguna inanilir, halk
arasinda bu bulusma Hizir ilyas (Hidrellez*) seklinde simgelenmistir.