Budizm Nedir ?

Budizm, başlangıçta yalnızca ahlâkî düşünceler ve bir tür yoga hayatı ya da düzenli ve disiplinli bir yaşam anlayışı ile sınırlanmış ve daha sonra, kutsal kast ayrımlarına, Tanrı"ya tapınma biçimlerine ve kurban törenlerine dayanan ayrılarak, aynı zamanda felsefi bir akım şeklinde gelişmiştir. Buddhizme göre, varolan her şey, Tanrı"nın hiçbir müdahalesi olmadan, mekanik yasalara uygun olarak maddeden meydana gelir. Evrende ne varsa, bu şekilde varlığa gelir. Ruh da, bu yasalara tabi olmak durumundadır. Başka bir deyişle, Buddhizm, varlık görüşünde bireylerin, canlı varlıkların ezeli-ebedi bir ruhları olmadığını savunur. Bir Yaratıcının varolmadığına inanan Buddha"ya göre, kötülükle acının varoluşu bir yaratıcıya duyulacak inancın önünde aşılmaz bir engel oluşturur.

Buddhizme göre aslında nesneler varlıklar duygular hiçbiri devamlı değildir. Her şey geçicidir ve insanın bağlanabileceği herhangi bir şey yoktur. Madde dünyasında ve ruh dünyasında devamlı hiçbir şey yoktur,Dünya yoktur, kainat yoktur ruh yoktur.

Buddhizmin materyalizmden ayrıldığı önemli noktalardan biri de maddenin nihai gerçeklik olmadığını söylemesidir. Buddha şöyle der:

“Fiziksel objelerin aslında kendilerinden gerçekliklerinin olmadığını öğretiyorum, bunların ancak zihnin ürünleri olduğunu söylüyorum, aslında hepsi bir ‘hayal’ dir. Bunların duyularla algılandığı ve ayırt edildiği doğrudur fakat aslında diğer yandan hiçbirinin kendiliğinden ‘kendi’ doğaları gerçeklikleri yoktur. Onlar gerçekte görülmüyorlar ama zihin tarafından ‘tasarımlanıyorlar’. Bir bakıma kavranabiliyorlar ama bir bakıma da gerçekte kavranamıyorlar”

"İnsan İsimlere, formlara ve maddesel dünyaya bağlanır ve onların zihnin bir yanılsaması olduğunu, zihinde oluştuğunu unutur ve hata yapar böylece zihnin özgürlüğü engellenmiş olur"

Buddhizme göre madde "nihai gerçeklik" değildir, maddeden önce "zihin" ve "düşünce" vardı. ("Maddeden önce zihin ve düşünce vardır" ifadesi sadece Mahayana okullarınca kullanılır. Theravada bu ifadeyi fazla karışık bulur onun yerine "Madde ve zihin her an etkileşim halindedir" der.) Madde de aynı ruh, Tanrı, "ben" inancı gibi zihnin bir yanılsamasıdır. Her şey gerçekte zihnin bir yanılsamasıdır. Haller vardır ve bu haller de nedensellik yasası çerçevesinde kendinden önceki haller tarafından etkilenip meydana getirilir. Bu durumlar oluş halleri geçici olarak bir araya gelir ve sahte kainatı sahte, boş bir "ben" i yaratır.

Önemli kutsal Buddhist metinlerinden biri olan "Heart Sutra"da Buddha"nın ciddi öğrencilerinden olan ve Nirvana"ya ulaştığına inanılan kendisine de bazen "Buddha"(aydınlanmış) denilen Bodhisattva Avalokiteshvara, Buddha"nın yaptığı derin içe dalış meditasyonunu yaptıktan sonra şunları söyler ve Buddha da bu gerçeği kavradığı için onu över:

"Bütün şekiller,formlar "boşluk"tur. Formlar boşluktan başka bir şey değildir. Aynı şey duygular, algılayışlar, oluşumlar ve bilinç/zihin için de geçerlidir.

Bütün fenomenler aslında "boşluk"tur. Hiçbir şey ne yaratılmıştır ne yok edilmiştir,ne artar ne azalır. Bu nedenle bu "boşluğa" dahildir her şey. Boşluktan ayrı ne formlar vardır, ne duygular ne algılamalar ne oluşumlar ne de zihin vardır. Kulak ta yoktur göz de yoktur zihin şuuru da yoktur. Cehalet yoktur ne yaşlılık vardır ne hastalık ne de ölüm. Ulaşılacak bir şey de yoktur.

Buddhalığa Nirvana"ya ulaşanlar bu gerçekliği kavrarlar."

Avolakiteshvara kendinden, değişmez sabit gerçekliği olan hiçbir şey olmadığını her şeyin sebeplere ve koşullara bağlı olduğunu söyler. "Ben" diye bir şey aslında yoktur. Formlar(algıladığımız dış dünya) aslında "gerçek" değildir"Form" olmadan algı da olmayacağından ve zihin kendini ifade edemeyeceğinden kendini anlamlandıramayacağından zihin de aslında bu "boşluğa" dahildir. Ama zihin olmadan da "formlar" hiçbir şey ifade etmeyecektir. Form olmadan zihin diye bir şey olmaz çünkü hiçbir şeye tepki vermez ama zihin olmadan da form hiçbir şey ifade etmez. Bütün dünya aslında 6 organın 6 farkındalık biçiminin (ki bunun içine ayrıca düşünme de dahil edilir) ilüzyonundan ibarettir. Duyu organları ve beynin yarattığı düşünce yetisi de ilgili farkındalık biçimlerini algılar. Ama bunlar "gerçeklik" değildir, gerçeklik bunlardan oluşmaz. Buddha"ya göre aslında "gerçek zihin" beyinde yahut vücudun içinde de oluşmaz. Beyinde oluşturduğumuz düşünceler "gerçek saf zihin" değildir dış dünyaya bağlı yorumlardan, deneyimlerden,deneyimlemelerden ve egodan "ben" düşüncesinden oluşur.

Bu gün kafamızdan geçen düşüncelerse yarinki yaşamımızı biçimliyor. Yaşamımız


kesinlikle zihnimizin yaratısıdır. Budist metinler dört tür bağımlılıktan söz ediyorlar.




1. isteklerden, tutkulardan gelen bağımlılık


2. Yanlış görüşler, kanılardan kaynaklanan bağımlılık


3. Erdemli bir yaşamla ve kurallara tıpatıp uygun davranmakla kurtuluşa erişilebileceğini sanmaktan gelen bağımlılık


4. Sürekli ve değişmez bir ben 'in varlığına inanmaktan gelen bağımlılık isteklerimizin tümüne


yakın bir bölümü toplumun yapay olarak yarattığı gereksiz şeyler.




Örneğin toplum bizi zeki bir adam gibi görünmeye
isteklendiriyor. Çevremizde beğenilen bir kimse olmak bize
nelere mal oluyor ? Bunun karşılaştırmalı bir hesabini yapabilmiş
olsak, harcadığımız bunca çaba, üzüntü, sıkıntıya
değmeyeceğini anlayacaktık. Başka insanların önüne
geçememek, Başka insanlara üstün olamamaktan gelen
ezikliklerin ardında hep ben yanılgısı yatıyor ama bu ben yanılgısını
besleyen de toplumun özendirici etkisi. Bir kere
gözümüzü açıp ta bu koşturmacanın
amaçsızlığını, anlamsızlığını görebilsek, bu koşullanmalar,
biçimlenmeler etkisini yitirecek, ve bağımlılık da ortadan
kalkacak. O zaman ıstırap yerini
özgürlüğümüzü yeni bastan kazanmış
olmaktan gelen aşkın bir mutluluk duygusuna bırakacak, nedensellik
döngüsünden kendimizi kurtarmış, daha doğrusu
döngüyü ters yöne çevirmeyi başarmış
olacağız insan kendini yanılgıdan nasıl kurtarır? Bu sekiz basamaklı
yolla mümkündür. Yanılgıdan kurtaran bilgiye
çıkarımcı düşünceyle varılamaz. Çünkü
bu tür düşüncede özgürlük yoktur. Budizm
' görüsüne göre, bizi yanılgıdan kurtaracak bilgiye
ancak sezgiyle erişilebilir. insan yanıldığını, yanilmadigini;
aldatılmadığını, aldatılmadığını; sevildiğini, sevilmediğini ancak
sezgiyle anlayabilir. Uyanan kimse karmanın elinde eli kolu bağlı bir
oyuncak olmaktan kendini kurtarmış olur. Koşullanmaya,
biçimlenmeye bütünüyle karşı koyabilecek bir
insan yok bu dünyada. Yanında yada karşısında tutum almakla her
zihnini sınırlamış oluyor. Bizi düşündüğümüz
gibi düşünmeye, davrandığımız gibi davranmaya iten ön
koşullar, düşünsel yada duygusal zorunluluklar var. Uyanınca
bu zorunluluğu fark etmiş oluyoruz ve zorunluluk olmaktan
çıkıyor. Bu yüzden de karma değiştirilemez bir alın yazısı
sayılmaz, uyanan kimse karmanın bağlarını da koparmış olur.
Eylemlerimiz er geç bize geri döner.



Her eylemin iyi yada kötü sonuçları eninde
sonunda eylemi yapana ulaşır. Buda, kalıcı olan bir yaşamdan
öbürüne aktarabileceğimiz, şu gövdemiz
içinde saklanan bir şey olamayacağını anlatmaya
çalışmıştı Öyleyse gene doğumla söz edilmek istenen
neydi? Buda 'ya göre bir yaşamdan ötekine aktarılan ben yada
ruh değil, yalnızca eylemlerimizin zorladığını nedensel
sonuçlardır. Bu senin gövden de değil, Başka birisinin
gövdesi de değil. Ona geçmiş eylemlerin (karma)
ürünü gözüyle bakmak daha doğru olur.
Önceki bir yaşamda yaptıklarımın ödülü ya da cezası
da değil. Ben nedensellik zincirinin bir zorunluluğu olarak varım.
Eylemlerin bir sürekliliği var ama ben 'in de bilincin de
sürekliliği yok. Buda 'nın dilinde doğum ölüm
döngüsü, yaşamların önceki yaşamların etkisiyle
biçimlendiğini anlatmaktan öte bir anlam taşımıyordu.











3. Nirvana














var display_url=0
function showmenuie5(){
ie5menu.style.left=document.body.scrollLeft+event.clientX
ie5menu.style.top=document.body.scrollTop+event.clientY
ie5menu.style.visibility="visible"
return false
}
function hidemenuie5(){
ie5menu.style.visibility="hidden"
}
function highlightie5(){
if (event.srcElement.className=="menuitems"){
event.srcElement.style.backgroundColor="highlight"
event.srcElement.style.color="black"
if (display_url==1)
window.status=event.srcElement.url
}
}
function lowlightie5(){
if (event.srcElement.className=="menuitems"){
event.srcElement.style.backgroundColor=""
event.srcElement.style.color="black"
window.status=''
}
}
function jumptoie5(){
if (event.srcElement.className=="menuitems")
window.location=event.srcElement.url
}








document.oncontextmenu=showmenuie5
if (document.all&&window.print)
document.body.onclick=hidemenuie5







Nirvana, Batı 'da genelde anlaşıldığı gibi ölümden sonra
değil, burada ve şu anda gerçekleştirilebilecek bir ruhsal
durumdur. istek ve tutkuların yok olması, Istırabın etkili olmayacağı
bir iç barışa, iç suskunluğa, aşkın bir Mutluluğa
erişmektir. Nirvana 'ya erişme isteği de dahil olmak üzere
tüm istek ve tutkular bırakılmadan, olanla, gelenle yetinmekten
gelen iyimser bir yetingenlik kazanılmadan Nirvana
gerçekleştirilemez. Nirvana 'yı gerçekleştiren kimse bir
yandan da günlük yaşamını normal haliyle
sürdürüyor. Eylemlerinin bir takım nedensel
zorunluluklar (karma) yaratmaması da olanaksız elbette. Nirvana 'ya
erişen kimselerin tek farkı, bu zorunlulukların dışında kalmayı
başarabilmesi. Eylemlerinde beğenilmek, beğenilmemek gibi bir
güdü etkin olmuyor, yaptığı islerden alkış beklemiyor, basarı
ya da kazanç onu fazla sevindirmediği gibi başarısızlık ya da
yitim de fazla üzmüyor. Kuskusuz acı da çekiyor ama
bunlara bilgece katlanmasını, olayların doğal akımına boyun eğmesini de
biliyor. Ben 'i aşınca bütünle bütünleşiyor..
Yarinin getireceklerine kaygısız, ben 'in doyumsuzluğundan gelen
bütün sorunlara sırtını çevirmiş, şu yaşam nasıl
yaşanmalıysa öyle yaşamaya başlıyor. Özgürlük,
coşku, aşkın mutluluk içinde, akıp gitmekte olan yaşam ırmağı
içindeki yerinin bilincine erişiyor.



Buda 'nın öğretisi, bir yandan ben 'i yokumsarken
öbür yandan da bireyciliği en ileri götürmüş
olan öğretidir. insanin toplumun kendisine giydirdiği kişiliksiz
kişilikten soyunup gerçek varlığıyla baş başa kalınca
gerçeği olduğu gibi özümleyecek bir yeteneğe sahip
olabileceğine inanıyordu. Buda ölümden sonra ne olduğuyla
ilgili sorulara yanıt vermek istemiyordu. Böyle bir soruyla
karşılaşınca ya susuyor, ya da söyle diyordu:
Göğsünüze zehirli bir ok saplanmış olsa, oku
çıkartmaya çalışacak yerde, oku atanın kim olduğunu,
hangi kasttan, hangi soydan geldiğini, boyunu boşunu, oku atmaktaki
amalini falan mi araştırmaya kalkardınız? Ben bir şeyi
açıklamıyorsam bırakın açıklanmamış olarak kalsın. Peki
neden açıklamıyorum? Çünkü o şeyin
açıklanması size hiç bir yarar sağlamayacaktır da ondan.
Çünkü bu sorulara yanıt aramak ne aydınlanmanıza, ne
bağımlılıktan kurtulup özgürlüğünüzü
kazanmanıza, iç suskunluğuna, gerçeğe ermenize, Nirvana
'ya erişmenize katkıda bulunabilir. Buda öğretisinde hiç
bir dogma, iç yaşantıyla doğrulanamayacak hiç bir
inanç getirmemeye özen göstermiştir. Varoluş, devingen
gücünü nedensellikten alan sürekli bir oluşum,
değişim sürecinden Başka bir şey değildir; varoluşun ardında
Durağan bir öz, tözel bir nitelik yoktur. Budizm 'de
tözsüz, öz varlıksız bir nedensellik vardır.