İnsan gibi düşünen ve öğrenen bilgisayarlar geliyor.
Düğmeye bas anında açılsın, İnsan gibi öğrenip
konuştuğunuzu anlasın.



Açıldığı anda
çalışmaya başlayan ve insan beyni gibi öğrenip konuşulanı
anlayan bilgisayarların yolu açıldı. HP Labs’in devrenin
dördüncü elementini geliştirmesi sayesinde insan beyni
gibi analog çalışabilecek ve kendi kalıcı iç belleğine
sahip olduğu için anında açılıp kullanılabilecek
bilgisayarlara artık bir adım daha yaklaştık. Memristor adı verilen bu
yeni gelişme wired.com tarafından “2008’in devrim yaratan
on teknolojisi” listesine de dahil edildi.

Bilgisayarınızın
düğmesine bastıktan kaç dakika sonra çalışmaya
başlayabildiğinizi hiç hesapladınız mı? Kaç kere
bilgisayarın karşısında oturup “hadi artık açıl”
diye şikayet ettiniz? Ya da bilgisayarın karşısına geçip
‘Ah, keşke ne söylediğimi, ne istediğimi anlasan, beni
uğraştırmasan’ diye hayal kurduğunuz oldu mu? İşte HP Labs bilim
insanlarının geliştirdiği, devrenin dördüncü bileşeni
olan memristor sayesinde bu sorunlarınız da ortadan kalkıyor,
konuştuğunuzu anlayan bigisayar hayalleriniz de gerçekleşiyor.

Memristor
üzerinde çalışan HP Labs bilim insanları Flash bellekten
çok daha hızlı olan ve bilgisayarların bilgiyi insan beynine
benzer şekilde analog olarak işlemesine olanak tanıyan yeni bir
bilgisayar belleği türü geliştirme konusunda önemli bir
gelişme kaydettiler. Bu gelişmenin anlamı artık bilgiyi hatırlayan,
mevcut cihazlardan çok daha az güç tüketen ve
günün birinde geçmiş davranışlara dayanarak
öğrenebilecek entegre devreler içinde memristorların
tasarlanmasının mümkün olması. Memristor’un keşfi
bilgisayar kapatıldıktan sonra bile belleğindeki bilgiyi hatırlayan, bu
sayede açılması için hiç beklemek gerekmeyen
çok daha enerji tasarruflu bilgisayar sistemlerinin
geliştirilmesini olanaklı kılıyor.

Wired.com’un Ocak
ayında açıkladığı 2008’in devrim yaratan teknolojileri
listesinde de yer alan memristor için Wired.com “Bilgi
işlem şeklimizi baştan sonra değiştirme potansiyeline sahip temel bir
teknoloji devrimi çok sık karşımıza çıkmıyor. Bir dizi
matematik denklemlerinde tanımlandıktan neredeyse 37 yıl sonra HP
Labs’teki araştırmacılar elektronik devrenin
dördüncü temel elementinin gerçek olduğunu
kanıtladılar. ‘Memristor’ ya da bellek direnci yaygın
olarak bilinen kapasitör, direnç ve indüktörden
oluşan devreye dördüncü temel element olarak
katılıyor,” açıklamasını yapıyor.

Anında açılma sayesinde enerji tasarrufu
Memristor
sayesinde bilgisayarlar hem dijital hem de analog modda
çalışabilecek ve böylece farklı uygulamalara olanak
tanıyacak.

Dijital modda şu anda kullanılan solid-state
belleklerin (Flash) yerini çok daha hızlı ve çok daha
ucuz kalıcı bellekler alacak. Bu da örneğin fotoğraflar arasında
hiçbir gecikme ya da bekleme süresi olmayan dijital
fotoğraf makinelerinin üretilmesini sağlayacak. Aynı şekilde,
anında açılabildiği için gerekmediğinde düğmesinden
kapatılarak çok daha fazla enerji tasarrufu sağlayan
bilgisayarlarımız da olacak. Örneğin, tıpkı evimizdeki elektrik
lambalarının düğmeye basıldığı anda açılması gibi
bilgisayarlar aynı hızda açılacak, böylece mutfağa kahve
almaya giderken bile bilgisayarı düğmesinden kapayabilecek,
döndüğünüzde düğmesine basıp
açtığınızda anında kaldığınız yerden çalışmaya devam
edebileceksiniz; bu sayede de ev ve işyerlerinde ciddi oranda enerji
tasarrufu sağlayabileceksiniz.

Öğrenen bilgisayarlar
Analog
modundaki memristor ise uzun vadede bilgisayarların istediğiniz şeyi
“öğrenebilmesini” sağlayacak. Bugün bir
bilgisayarın gösterdiği her türlü öğrenim davranışı
yazılım sonucu olduğu halde yakın bir gelecekte bilgisayarın kendisinin
yani donanımın öğrenebilmesi mümkün olacak. Bunu da
mümkün kılan bilgisayarların memristor sayesinde analog
olarak çalışabilmesi olacak. Yani artık bilgisayar deyince akla
yalnızca ‘1’ ve ‘0’ gelmeyecek. Şu anda seri
dijital olarak ‘1’ ve ‘0’ yani açık ve
kapalı olarak çalışan devre anahtarları memristor sayesinde bu
iki değerin arasındaki bir değere de ayarlanabilecek, bu sayede insan
beyninin örüntüler yoluyla öğrenme yöntemi
olan analog öğrenme biçimine çok yakın bir hale
gelecek. Bilgisayarların analog paralel çalışabilmesi sayesinde
elde edeceği öğrenme yeteneği de özellikle yüz tanıma,
konuşmayı anlama türünden yapay zeka uygulamalarında son
derece önemli gelişmelere olanak tanıyacak.

Bu gelişmenin
pek çok uygulamada sayısız yararlar sağlayabileceğini belirten
HP Türkiye İş Kritik ve Yüksek Başarımlı Hesaplama Sunucuları
İş Geliştirme Müdürü Emre Bilgi, “Bilgisayarın
öğrenmesi ve belleğindeki bilgileri kalıcı olarak hatırlayabilmesi
ilaç endüstrisinde, çok daha hızlı ilaç
geliştirilmesini sağlayabilir. İnsan beynine benzer olarak
çalıştığı için farklı ilaçların farklı
virüslere nasıl yanıt verdiğini hatırlayan bilgisayarlar
sayesinde, önceki bilgilere dayalı olarak daha gelişmiş
ilaçlar oluşturulabilir. Şu anda her yeni ilaç
araştırmasında bütün çalışmalar sıfırdan başlanarak
programlanıyor, oysa bilgileri öğrenen ve hatırlayan bilgisayar
sistemleri sayesinde, ilaç araştırmaları çok hız
kazanabilir,” diye açıklıyor. Bilgi, “Bu gelişme
ayrıca HP’nin çok önem verdiği ‘Çevre
Dostu BT’ kapsamında enerji kaynaklarının çok daha verimli
kullanılmasını sağlaması açısından da çok büyük
fayda sağlıyor,” diyor.

Patentte nicelik mi yoksa nitelik mi?
HP
Bilgi ve Kuantum Sistemler Laboratuarı Yöneticisi R. Stanley
Williams “Son derece gelişmiş elektronik mühendisliği
alanında yeni ve bir o kadar da kökten bir şey bulmak
büyük bir sürpriz,” diyor ve bu gelişmenin HP
Labs’ın patentlerde niceliğin değil niteliğin önemli olduğu
görüşünün bir kanıtı olduğunu ifade ediyor. Aldığı
patent sayısından çok patentlerin içeriğinin, niteliğinin
ve yaşama katkısının önemli olduğu ilkesini savunan HP Labs bu
doğrultuda 2008 yılında yeniden yapılanmış ve çok daha
önemli gelişmelere yol açacak patentler üzerinde