Çocuk Hastalıkları

AKROMEGALİ: KONTROLSÜZ BÜYÜME HASTALIĞI



TANIM
Akromegali, hipofiz bezinin aşırı büyüme hormonu salgılaması sonucunda
oluşan bir hastalıktır. Ergenlik öncesinde ortaya çıkışı oldukça
nadirdir ve bu durumda hastalığa jigantizm (devlik) ismi verilir.
Çoğunlukla 30-60 yaş arasındaki erişkinlerde görülür. Hastalık
erkeklerde ve kadınlarda eşit oranda görülür. Büyüme hormonu aşırı
salgısı sonucu yüz görüntüsü değişir, kabalaşır, hastalar baş ağrısı,
terleme, el-ayaklarda büyüme ve yorgunluktan şikayet ederler. Fazla
salgılanan büyüme hormonu; kalp, solunum sistemi, hormonal sistem başta
olmak üzere pek çok organı etkiler ve ölüm riskini 2-4 kat arttırır.
AKROMEGALİ SEBEPLERİ:
Hastaların % 90'ında sebep hipofiz bezindeki tümördür. Hipofiz bezi
beyin tabanında bulunan, büyüme-gelişme, üreme ve metabolizma ile
ilgili hayati hormonların salındığı ufak bir bezdir. Büyüme hormonu da
hipofiz bezinden salınan ve isiminden de anlaşılacağı üzere büyümeyi
sağlayan bir hormondur. Akromegaliye sebep olan tümörler çevredeki
sağlam beyin dokusuna baskı yaparak baş ağrısı ve görme bozukluklarına
neden olurlar.

AKROMEGALİ TEŞHİSİ:
Akromegali bulgularının çok yavaş ilerlemesi nedeniyle tanı hastalık
başladıktan yıllar sonra konulmaktadır. Şüphenilen durumlarda; büyüme
hormonunun vücutta etkisini gerçekleştiren, insülin benzeri büyüme
faktörlerinin düzeyi, şeker yükleme sırasında büyüme hormonu, prolaktin
ve diğer hipofiz bezi hormonlarının tayini yapılır. Hastanın eski
fotoğraflarının yenileriyle karşılaştırılması da tanıyı
destekler.Akromegaliye sebep olan tümör çok yavaş büyüdüğü için
şikayetler uzun zaman içinde yavaş yavaş ortaya çıkar. Sık karşılaşılan
yakınmalar aşağıdaki gibidir:

- Ellerde ve ayaklarda büyüme, ayakkabı
numarasında artış,
- Yüzüklerin parmağa dar gelmesi
- Yüz hatlarında kabalaşma, çenenin uzaması
- Ciltte kalınlaşma ve / veya esmerleşme,Terlemede artma
- Seste kalınlaşma
- Dil, dudaklar, burunda büyüme
- Eklem ağrısı
- Genişlemiş kalp
- Diğer organların büyümesi
- Kollarda ve bacaklarda yorgunluk
- Horlama
- Yorgunluk ? halsizlik
- Baş ağrısı
- Görmede daralma
- Kadınlarda adet bozuklukları
- Kadınlara göğüsten süt gelmesi
- Erkeklerde iktidarsızlık


AKROMEGALİ TEDAVİSİ:
Tedavinin amacı artmış olan büyüme hormonu seviyelerini normale
indirmek, büyüyen tümörün sebep olduğu baskıyı ortadan kaldırmak,
normal hipofiz fonksiyonlarının devamının sağlanması ve hastanın
şikayetlerinin giderilmesidir. Tedavi seçenekleri cerrahi ile tümörün
çıkarılması, ilaç tedavisi ve radyoterapidir. Hastalık tedavisiz
bırakıldığında, diabetes mellitus, yüksek tansiyona sebep olmakta,
hastaların kardiovasküler hastalıklardan ve çeşitli kanserlerden
ölümleri, kendi yaş grupları ile karşılaştırıldığında artmaktadır.

ALDESTERON FAZLALIĞI.(HİPERALDESTORİZM, CONN SENDROMU)


TEMEL BİLGİLER
TANIMLAMA
Böbreküstü bezinde(Sürrenal) üretilen bir hormon olan Aldosteron
salgısının artması, Böbreklerde üretilen renin adı verilen maddenin
düşüklüğü , Potasyum düşüklüğü , sistemik tansiyon yükselmesi ile
karakterize olan nadir bir hastalıktır.

NEDENLERİ
• En sık görülen (% 60) neden tek taraflı böbrek üstü bezin tümörleri
olup,Tek taraflı böbrek üstü bezinin çıkarılması ile tedavi sağlanır.
• Sebebi bilinmeyen aldesteron fazlalığı (IHA).% 35 oranında görülür.
Bu hastalar Cerrahi tedaviden fayda görmezler .Bazen hayat boyu devam
eden ilaçla tedavi yapılması gerekebilir.

Yaş:
Genellikle 30 ve 60 yaş arasında görülür.

Cinsiyet:
kadınlarda erkeklere göre % 40 daha fazladır

BELİRTİ VE BULGULAR
• Hastaların çoğunda herhangi bir şikayet olmaz.
• Potasyum düşüklüğüne bağlı kas güçsüzlüğü, kramplar,baş dönmesi,görme
bozuklukları,baş ağrısı,bazen bulantı ve kusma,çarpıntı, çok su içme ,
çok idrara gitme olur.
• Ayaklarda şişme ( Ödem)
• Tansiyon yükselmesi
• Kan şeker seviyelerinde yükselme
• Ultrasonda böbrekde görülen basit kistler, Conn hastalarında daha fazla görülür.


GÖRÜNTÜLEME
•Böbreküstü bezinin bilgisayarlı Tomografisi ve MR 5 mm'lik kesitlerle taranarak tömörün varlığı gösterilmeye çalışılır.

TEDAVİ

GENEL ÖNLEMLER
• Tek taralı böbreküstü bezinin selim tümörüne bağlı tablolarda tedavi kesinlikle cerrahidir.
• Düşük sodyum diyeti verilir(Tuz kısıtlaması)
• Hasta İdeal vücut ağırlığına indirilir.
• Sigara yasaklanır.
• Potasyum kısıtlanır.
• Tansiyon düşürücü ajanlar kullanılır.

KAYNAKLAR
• Young, W.F., Jr Hogan M.J: Renin-independent hypermineraiocoicoidism Trends endorcrinol Metab., 5:97; 1994
• VVeinberger, M.H.,et al.: Primary aldosteronism in diagnosis, localization and treatment Ann intem Med. 90:386,1979
Yazar Dr. W.F. Young

ANAFLAKSİ: ALLERJİK ŞOK


TANIM:
Alerjinin en korkulan, en ağır ve tehlikeli şekli olan anaflaksi,
vücudun tümünü ilgilendiren yaygın alerjik reaksiyonlara bağlı olarak
gelişir. Anaflaksi, alerjik şok ismiyle de bilinir; erken tanınıp acil
olarak tedavi edilmediğinde kişiyi şok ya da ölüme kadar götürebilir.
Gazetelerde okuduğumuz ‘Penisilin iğnesi yapıldı, yaşamını yitirdi’
veya ‘Arı sokmasından öldü...’ gibi olayların nedeni hep anaflaksidir.
Ülkemizde her yıl ortalama olarak 100 kişinin anaflaksiden dolayı
yaşamlarını yitirdikleri söylenebilir.

ANAFLAKSİNİN SEBEPLERİ:
Anaflaksiye sebep olabilen pek çok madde vardır:

İlaçlar (penisilin, sefalosporin ve diğer antibiyotikler; aspirin, ağrı
kesici ve romatizma ilaçları, lokal anestezikler, röntgen çekilirken
kullanılan kontrast maddeler...)

Serumlar ve aşılar

Kan ve kan ürünleri

Yiyecekler (Yumurta, süt, domates, fıstık, deniz ürünleri...)

Yiyeceklere konan katkı maddeleri

Bozulmayı önleyici maddeler (Sülfitler)

Renklendiriciler (Tartrazin)

Tat vericiler (Glutamat)

Fiziksel etkenler: Egzersiz, soğuk

Çeşitli maddeler: Lateks, sperm


ANAFLAKSİNİN BELİRTİLERİ:
Anaflaksi, kişinin duyarlılığına ve alınan alerjenin miktarına göre
değişik tablolara neden olur. Başta deri, alt ve üst solunum yolları,
dolaşım ve sindirim sistemi olmak üzere pek çok organ sistemine ait
belirtiler ortaya çıkar.
Anaflaksi, çok ani olarak ortaya çıkan bir durum olduğu için sadece
doktorlar tarafından değil, herkesçe bilinmesi, tanınması ve ilk acil
müdahalenin hemen yapılması, hastanın yaşamının kurtarılması bakımından
çok önemlidir. Alerjenin alım yolu ve vücuda giriş hızı da anaflaksinin
ağırlığını belirleyen önemli faktörlerdir. Mesela, penisilin iğnesi
penisilin hapına göre çok daha ağır bir anaflaksiye yol açar!
Anaflaksi belirtileri, alerjenle karşılaşıldıktan hemen birkaç dakika
sonra başlar, 15-20 dakikada zirveye çıkar ve 1 saat içinde de azalmaya
yüz tutar. Anaflaksi, bazı kişilerde belirtiler tamamen kaybolduktan
8-24 saat sonra tekrarlayabilir. Bu nedenle, anaflaksi saptanan bir
kişinin en azından 24 saat süreyle doktor gözetimi altında kalması
gerekir.

ANAFAKSİNİN GELİŞİMİ VE TEHLİKE SİNYALLERİ:
Anaflakside, solunum ve dolaşım sistemini ilgilendiren belirtiler ciddi bir krizin işaretleridir.
Solunum sistemi belirtileri: Burunla ilgili olarak kaşıntı, su gibi
akıntı, hapşırma, burun tıkanıklığı... gibi belirtiler vardır. Ses
tellerinin şişmesi (gırtlak ödemi), ses kısıklığı ve konuşma güçlüğü
yaratabileceği gibi, bu darlığın çok fazla olması nefes alıp vermeyi
güçleştirir, hatta tamamen imkansız kılar ve ölüme neden olur.
Bazı hastalarda ise astımlılarda olduğu gibi inatçı öksürük, hırıltılı
solunum ve nefes darlığı gelişir.Dolaşım sistemi belirtileri: Çarpıntı,
düzensiz ve hızlı kalp atışları, göğüs ağrısı, baş dönmesi.. vardır.
Kan basıncının düşmeye başlaması ciddi bir anaflaksinin habercisidir.
Yaşlı hastalar kalp krizi de geçirebilirler.
Sindirim sistemi belirtileri: Karında kramp tarzında ağrılar, bulantı,
kusma, karında şişkinlik ve gerginlik, ishal ortaya çıkar.
Diğer belirtiler: Bu sistemlere ait belirtilerden başka birçok hastada,
terleme, idrar kaçırma, baş ağrısı, şuur bozukluğu, halüsinasyon..
görülür.
Anaflakside ölüm: Anaflakside ölüm nedeni gırtlak ödemi veya inatçı tansiyon düşüklüğü veya kalp krizidir.

ANAFLAKSİ TEDAVİSİ:

Anaflaksi çok acil bir durumdur. Kişiye hemen girişimde bulunulmadığı
zaman kısa zamanda ölüme sebep olabilir. Bu sebeple, anaflaksi
belirtileri saptanır saptanmaz bir taraftan en yakın doktor veya
hastaneye ulaşılmaya çalışılırken, diğer taraftan yapılması gereken
bazı işlemler vardır.

Alerjenin vücuda girdiği yer belli ise (Arı sokmasında olduğu gibi!), o
bölgeye hemen turnike yapılarak zehirin kana karışması engellenir.
Varsa, arının iğnesi çıkartılır.

Kişi sırtüstü yatırılır ve bacakları yukarı kaldırılır. Bu sayede beyin
ve kalp gibi önemli organlara daha fazla kan gitmesi sağlanır.

Hasta sıcak tutulur.

Mümkünse oksijen verilir.

Anaflakside yaşam kurtarıcı ilaç ADRENALİN’dir. 1:1000’lik adrenalin,
0,3-0,5 ml dozunda 20 dakika arayla cilt altına zerk edilir.

Anaflaksi tedavisinde yararlanılan diğer ilaçlar kortizon ve
antihistaminikler’dir. Astım krizi belirtileri olan hastalara bronş
spazmını azaltan nefes açıcı ilaçlar da verilmelidir.

Kan basıncı düşük olan hastalara hem kan basıncını yükselten ilaçlar (vazopressörler) hem de damar yoluyla sıvı uygulanır.

Gırtlak ödemi nedeniyle asfiksi (boğulma) belirtileri gösteren
hastalara nefes alabilmeleri için acil trakeostomi (ana nefes borusuna
dışarıdan delik açılması) gerekir.


ANAFLAKSİDEN KORUNMA:

Daha önce anaflaksi geçirmiş olanlar, durumlarını bildiren bir kart veya künye taşımalıdırlar.

Anaflaksi nedeniyle ölüm tehlikesi atlatanların yanlarında sürekli
olarak adrenalin bulundurmaları gerekir. Bu kişilere adrenalini hangi
durumda, nasıl uygulayacakları da öğretilmelidir.

Anaflaksiye neden olan etkenlerden (ilaç, yiyecek...) uzak kalınmalıdır.

Anaflaksi tanımlayan hastalara iğne şeklindeki ilaçlardan çok hap veya şurup verilmelidir.

Anaflaksi tanımlayan hastalara ß-bloker sınıfı ilaçlar verilmemelidir.

En azından 24 saat süreyle doktor gözetimi altında kalması gerekir.

ANİ BEBEK ÖLÜMÜ SENDROMU: BEŞİK ÖLÜMÜ SENDROMU


TANIM:
Ani bebek ölümü sendromu (ABÖS), 1 yaşından küçük bebeklerin bilinmeyen
nedenlerle aniden ölmelerini tanımlayan bir terimdir. Ani bebek ölümü
sendromu (beşik ölümü olarak da bilinir) gelişmiş ülkelerde 1-12 aylık
bebekler arasında en sık görülen ölüm nedenidir.
Birkaç tıbbi araştırmada, bu sendromla ilişkili biyolojik ve çevresel
risk etmenlerinin belirlenmiş olmasına karşın gerçek nedenle ilgili
kesin bilgi yoktur. Dünya çapında yapılan birçok çalışmada yüzükoyun
(karnının üstüne) yatırılan çocukların yüksek risk altında oldukları
gösterildi. Bebeklerin yatırılma pozisyonu ülkeler arasında farklılık
gösteriyor; ABD'deki bebekler on yıl önce çoğunlukla yüzükoyun
yatırılıyordu. Daha sonra bazı ülkelerde olduğu gibi ABD'de de
annebabalar sağlıklı bebeklerin sırtüstü yatırılması için teşvik
edilmeye başlandı.

JAMA'da yayımlanan üç yeni araştırma, bu konuda hâlâ başka çalışmalara
gereksinim olduğunu ortaya koydu. Ulusal Çocuk Sağlığı ve İnsan
Gelişimi Enstitüsü'nün (National Institute of Child Health and Human
Development: NICHD) bir çalışmasında ABD'de yüzükoyun yatırılan
bebeklerin oranının 1992 yılında %70 olduğu, ancak 1996 yılında %24'e
düştüğü saptandı. Aynı süre içinde ani bebek ölümü sendromu yaklaşık
%38 azaldı. NICHD'nin yürüttüğü ikinci çalışmada, düşük gelir düzeyine
sahip, Afrika kökenli Amerikalı annelerin bebeklerini yüzükoyun yatırma
olasılığının daha fazla olduğu belirlendi. Araştırmacılara göre,
doğumdan sonra bebeğinin hastanede yüzükoyun yatırıldığını gören
annelerin %93'ü evde de aynı pozisyonda yatırıyor.

Massachusetts ve Ohio'daki yaklaşık 8000 annenin yer aldığı başka bir
çalışmada bebeklerini bir aylıkken yüzükoyun yatıran annelerin oranı
sadece %18 iken, bebekleri üç aylık olduğunda bu pozisyonda yatırmaya
başlayan annelerin oranının %29'a yükseldiği belirlendi.
Araştırmacılar bu artışın, annelerin ailelerinden, arkadaşlarından,
başka çocuklardan ve bebeklerinin davranışlarından etkilenmeleri sonucu
ortaya çıktığını bildiriyorlar. Araştırmacılar, bebeklerin yüzükoyun
yatırılmasını önlemek amacıyla Afrika kökenli Amerikalılar ya da
İspanyol kökenliler, düşük gelir düzeyine sahip, 29 yaşından genç, daha
önce çocuk sahibi olmuş ya da 8 haftalıktan küçük bebeği olan, yüksek
risk grubundaki annelere yönelik eğitim programlanna gereksinim
olduğunu belirtiyorlar. Ayrıca, hastanelerde de yeni doğan bebeklerin
sırtüstü yatırılarak doğru uyku pozisyonunun yerleştirilmesi gerektiği
vurgulanıyor.

ANİ BEBEK ÖLÜMÜ SENDROMUNA İLİŞKİN RİSK ETMENLERİ:

Araştırmacılar, ani bebek ölümü sendromunun nedenini bilmemelerine karşın, olasılığı artıran etmenleri tanımladılar:

Yüzükoyun uyuyan bebekler
Sigara dumanına maruz kalan bebekler
Anneleri gebelik döneminde sigara içenler
Anneleri ilk hamileliği sırasında 20 yaşından küçük olanlar
Anneleri doğum öncesi sağlık bakımı için hiç başvurmayanlar ya da geç başvuranlar
Erken doğan ya da düşük doğum ağırlıklı bebekler
Kış aylarında doğanlar
Erkek bebekler

RİSK AZALTMANIN YOLLARI:
Ani bebek ölümü sendromunu önlemenin güvenli bir yolu olmamasına karşın, riski azaltabilecek önlemler şunlardır:

Bebekleri sırtüstü yatırmak
Doğumdan önce iyi bir sağlık bakımı
Sigara içilmeyen bir çevre
Sert bir yatak
Bebeğin altına yastık ya da battaniye gibi yumuşak malzemeler yerleştirmemek
Bebeği çok sıcak ortamda bulundurmamak (giydirerek, örterek ya da aşırı sıcak bir odada yatırarak)
Rutin kontrolleri ve aşıları yaptırmak
Hafif bir hastalıktan sonra bile bebeği birkaç gün yakından gözlemlemek

KAYNAKLAR:
National Institute of Child Health and Human Development "Back to
Sleep" Campaign 31 Center Drive, Room 2A32 MSC 2425 Bethesda, MD
20892-2425 800/SOS-CRIB or www.nih.gov/nichd/
Sudden Infant Death Syndrome Alliance 800/221-SIDS or www.sidsalliance.org
American Academy of Pediatrics SASE (business sizel to: SIDS Fact Sheet
AAP P.O. Box 927 Elk Grove Village, IL 60009 National lnstitute of
Child Health and Human Development, SlDS Alliance, American Academy of
Pediatrics, AMA's Encyclopedia of Medicine

ANEMİ:KANSIZLIK


TANIM:
Anemi (kansızlık) pekçok farklı şekilde tanımlanabilen kan rahatsızlığı
olarak bilinmektedir. Bu kan rahatsızlığını kırmızı kan hücrelerinin
fonksiyonlarında ve sayısındaki anormallik şeklinde ifade edebiliriz.
Kırmızı kan hücreleriniz kırmızı rengini hemoglobinden alır, demir
içeriği zengin protein oksijeni ciğerlerden vücudun diğer bölgelerine
taşır. Anemi kırmızı kan hücrelerinin sayısını azalttığında ya da
hücrelerin taşıyabileceği hemoglobin miktarını azalttığında vücudunuzun
dokuları oksijenden yoksun kalır. Oksijen eksikliği tipik anemia
türleri bulgularını üretir.Bu anemi bulguları: güçsüzlük, aşırı
yorgunluk, solgun bir ten, nefes darlığı, düsensiz kalp atışıdır. Hatta
çok şiddetli anemi felç, kalp krizi ve kalp tıkanıklığına da yol
açabilmektedir. Demir eksikliği gibi bazı anemi türleri doğrudan
kendileri rahatsızlığı yaratırken bazı anemilerde ise ardında dalak
büyümesi ya da anti kanser ilaçlarının alımıyla sonuçlanan hemolitik
anemia gibi bir hastalık yatmaktadır. Bazı anemi hastalıkları kolayca
tedavi edilebilirken bazıları ise kronik ve hayatı tehdit edicidir.
Sağda sağlıklı yapıdaki kan hücrelerini görüyorsunuz. Aynı biçimde ve
büyüklükteki kırmızı kan hücreleri normal bir büyüme ve hemoglobin
üretimini oluşturuyor.

EN xxx RASTLANILAN ANEMİ TÜRLERİ:

Demir Eksikliğine Bağlı Anemi :
Vücudun yeni hemoglobin oksijen taşıyan kırmızı hücrelerdeki proteini
yaratabilmesi için demire ihtiyacı vardır. Eksik demir alımı demir
eksikliğine bağlı anemiye neden olur. Demir eksikliğine bağlı
anemilerin neredeyse çok önemli kısmı bazı kronik kanamaların sonucunda
meydana gelir. Örneğin; burun kanamaları, basur, mide ya da bağırsak
ülseri, polip, gastroenterital kanser ve aşırı adet kanamaları gibi...
Vücut bu aşırı kanamalar sırasında yüklü miktarda demir kaybeder. Daha
az görülebilen demir eksikliğine bağlı anemi demiri emme yeterli mide
asiti olmayan daha yaşlı insanlarda da gelişebilir.

Demire bağlı aneminin kendine özel bulguları:
Yiyecek dışındaki şeylere istek. örneğin; toprak, buz, kireç taşı, nişasta gibi..
Ağız kenarında ve tırnaklarda çatlaklar
Tırnaklarda biçimsizlik; kaşık biçimini almaları gibi..
Tahriş olmuş dil.

Demir eksikliği anemisinin nedenleri:
Yetersiz demir alımı:Gıdalarla dışarıdan alınan demirin yetersizliği
halinde oluşur. Sosyo ekonomik düzeyi düşük toplumlarda, beslenme
alışkanlıkları yanlış olan toplumlarda sık görülmektedir. Ek besinlere
geç başlama, aşırı inek sütü kullanımı bebeklerde anemiye sebep
olabilir.Vejeteryan beslenme, yanlış uygulanan zayıflama rejimleri,
yeme bozuklukları da anemiye neden olan sebeplerdendir.

Doğumla ilgili nedenler: Prematürelik, çoğul gebelikler anemiye neden olabilir.

Demir gereksiniminin arttığı durumlar:Ülser kanamaları, kadınlarda adet
kanamaları gibi akut veya kronik kan kaybı,paraziter enfeksiyonlar,
özellikle yaşamın ilk yılı ve adelosan dönemi gibi hızlı büyüme
dönemlerinde demir gereksinimi artmakta ve anemiler görülebilmektedir.

Demirin Emilim bozuklukları Kronik ishaller, Kronik enfeksiyonlar
,Sindirim sistemi anomalileri , Malabsorbsiyon sendromu gibi demir
emiliminin bozulduğu durumlarda anemi görülebilir.

Günlük demir gereksinimi ve kaybı ne kadardır?
-Günlük demir gereksinimi 1-3 mgr. kadardır. Bunun % 5-10 duedenum ve
proksimal ince barsaktan emilir. Günlük kayıp 1 mgr dır. Ter, dışkı,
idrar, dökülen hücreler ile kaybedilir. Gereksinim bebeklik, hamilelik,
ağır hastalık ve emzirme dönemlerinde artar.

Hangi besinler demir açısından zengindir?
- Kırmızı et, karaciğer, balık, kuru üzüm ve yumurta sarısı demir
açısından zengin gıdalardır. Un, ekmek ve tahıllar demir ile
zenginleştirilmiş olabilir.

Demir eksikliği anemisi düşünülen hastalarda yapılması gereken başlıca tetkikler neler olmalıdır?
-Tam kan sayımı, serum demiri, serum demiri bağlama kapasitesi,
transferin saturasyonu, serum ferritin düzeyi, dışkıda gizli kan ve
periferik yaymadır. Tam kan sayımında düşük hemoglobin ve hematokrit
değeri, kanda düşük ferritin düzeyi, kanda total bağlama kapasitesi ve
kan kaybını değerlendirmek açısından dışkıda gizli kan görülebilir.

Tanı:
Hekim muayenesi ile birlikte yapılacak kan tahlilleri tanı koydurur.
Depo demir düzeylerini yansıtan serum ferritin düzeyi düşmüştür.Total
Demir Bağlama Kapasitesi artmıştır. Kırmızı kan hücrelerinin boyutları
küçük ve renkleri azdır. (mikrositer hipokrom).

Tedavi:
Tedavi de en etkili ilaç demir sülfattır. 2 yaşından küçük çocuklarda
kahvaltıdan yarım saat önce günde bir kez; 2 yaşından büyüklerde ise
yemeklerden yarım saat önce günlük dozun 3 e bölünmesi
önerilmektedir.Tedaviye ortalama 3 ay devam edilmelidir.Aşırı demir
yüklenmesine neden olmamak için beş aydan daha fazla demir
kullanılmamalıdır.
Ağızdan demir tedavisinde kullanılan demir formları demirsülfat, demir
glukanat ve demir fumorattır. Demir tedavisine başladıktan iki ay sonra
hemoglobin düzeyi normale dönecektir, ancak çoğunlukla kemik iliğinde
olan demir depolarını doldurmak amacı ile tedaviye 6-12 ay daha devam
edilmelidir.Damar içerisine veya kas içerisine uygulanabilecek demir
ilaçları da ağızdan alıma dayanamayan hastalarda kullanılabilir. Tedavi
ile birlikte kan sayımı iki ay içerisinde normale dönecektir.

İlaç kullanılırken dikkat edilecek noktalar nelerdir ?
-En iyi demir emilimi aç karnına olmasına rağmen pek çok insan buna
katlanamaz ve gıda ile almak ister. Süt ve sütlü mamüller demir
emilimini engelleyeceğinden ilaç ile birlikte alınmamalıdır. C vitamini
demir emilimini artırırken hemoglobin üretiminde de önemli yer tutar.
Diyet ile alınacak miktar yeterli olmayacağından gebelik ve emzirme
dönemi sırasında kadınların yeterli derecede demir almaları gerekir.

Kurşun zehirlenmesi:
Özellikle sanayileşmiş toplumlarda özellikle akaryakıtta ki kurşunun
havaya karışması ile oluşan kurşun zehirlenmelerinde demir eksikliği
anemileri görülebilmektedir. Önlem olarak yiyeceklerin bol su ile
yıkanması ve üzeri örtülü kaplarda saklanması önerilmektedir.

Bulgular:
Hafif olgularda hafif solukluk dışında herhangi bir belirti
vermeyebilir. Sadece yapılan kan tahlilleri ile tanı konulabilir. daha
ağır olgularda iştahsızlık, sindirim bozuklukları, kabızlık, bazen
ağrılı yutma gibi sindirim bozuklukları ortaya çıkabilir.

Tüm kansızlıklarda görülen çarpıntı, eforla oluşan nefes darlığı,
başdönmesi, kulak çınlaması, halsizlik, çabuk yorulma görülebilir.

Hekim muayenesinde deri ve mukozalarda solukluk, dilde kızarma,
kabarcık ve küçük çatlaklar görür. Ağır olgularda ağız köşelerinde
çatlaklar ve dalak büyümesi görülebilmektedir.

Bazı hastalarda toprak yeme gibi belirtiler ortaya çıkabilir.


Aplastik Anemi:
Bu aneminin en ciddi olanlarındandır. Bu ciddi hastalıkta, vücudun
kemik ilikleri kırmızı, beyaz gibi kan hücrelerinden yeterli miktarda
üretemez. Aplastik aneminin yarıya yakının nedeni bilinemez. Bilinen
nedenler kalıtsal kusurlardan radyosyana ve zehirli kimyasal maddelere
ya da bazı belirli ilaçların etkisine kadar bir alanda yer
almaktadırlar. Bazı virüsler ve kanserler de bu hastalığın altında
yatan nedenlerden sayılabilir.

Aplastik aneminin kendine özel bulguları:
Sıkça oluşan enfeksiyonlar
Deri altında görülen kan lekeleri
Travma olmaksızın oluşan bere ya da çürükler
Kendiliğinden oluşan burun, ağız, rektum, vajina ve dişeti kanamaları
Ağız, gırtlak, rektumla ilgili ülserler

Folik Asit Eksikliğine Bağlı Anemi :
Vücudun yeterli kırmızı hücreleri yaratmak için folik aside ihtiyacı
vardır. Folik asit olmaksızın kırmızı kan hücre üretimi düşer ve anemi
ile sonuçlanır. Bu tür anemiler özellikle alkoliklerde çok sık görülür
çünkü alkol folik asitin emilimini ve metabolizmasını engeller. Diğer
nedenler bağırsak hastalıkları, kötü emilim hastalıkları, ağızdan
alınan gebelikten korunma hapları, kanser için alınan çeşitli ilaçlar
ve epilepsi.

Folik Asit eksikliğine bağlı aneminin kendine özgü bulguları:
Bu tür anemiler genişleyen kırmızı kan hücreleri ile karakterize edilirler ve aşağıdaki unsurlarla sonuçlanırlar:

İshal
Depresyon
Şişmiş ve kırmızı bir dil

Hemolitik Anemi:
Çok sık rastlanmayan türden olan bu anemi vücudun doğal artık toplama
metabolizması vakitsizce kırmızı kan hücrelerini yok ettiğinde
sonuçlanır. Sonuç olarak, kemik iliği yeni kırmızı kan hücrelerini
normalden 10 kat daha fazla üreterek bunu telafi etmeye çalışır. Bu
yeni hücreler küçük ya da şekilsiz, vücut dokularına oksijeni taşımakta
yetersiz olan hücrelerdir. Hemolitic aneminin nedenleri, dalağın
genişlemesinden bağışıklık hastalıklarına, hemoglobin molekülleri ya da
zar yapısının bozukluklarından kalan sorunlara kadar pek çok nedenle
açıklanabilir.(Orak hücre anemisi anormal hemoglobin molekülleri
nedeniyle hemolitik aneminin bir türü olarak kabul edilir.) Hemolitik
anemi; Zamanından önce gelişen hücrelerin ömrü kısa oluyor. Hücrelerin
normal büyüklüğe erişmesini engelliyor ve üretimini azaltıyor.

Hemolitik Aneminin kendine özgü bulguları :
Hemolitik anemi çok sayıdaki kırmızı kan hücrelerinin kısa bir sürede
yok olmasıyla oluşan hemolitik krizlerin bir işareti olarak kabul
edilebilir. Bu tür krizler aşağıdaki şekildedir:

Ateş
Sırt ve mide ağrısı
Titremeler
Baş dönmesi
Kan basıncındaki önemli bir düşüş
Sarılık ve idrarda koyulaşma
Dalağın genişlemesinden kaynaklanan anormal ağrı

Kötücül Anemi (Pernicious anemia)Vitamin B-12 eksikliği anemisi:
B-12 vitaminin emilimi için mide B-12 asıl faktörü denilen bir maddeyi
salgılaması gerekir. Bu temel faktörün eksikliği bu nedenle vitamin
B-12 eksikliğine neden olur. Kemik iliğinin kırmızı kan hücrelerini
üretebilmesi için B-12 vitaminine ihtiyacı olduğundan, yetersiz miktar
anemiye neden olur. Bu tarz anemiler genelikle hayvan ürünlerini
yemeyen vejetaryanlarda görülür.

Kötücül aneminin kendine özgü bulguları: Bu tarz bir anemi genişleyen
kırmızı kan hücreleriyle (macrocytic anemia) karakterize edilir ve
sonuçları:

Eller ve ayaklarda ürperme
Bacaklarda, ayaklarda ve ellerde ve spastik hareketlerde duyum kaybı
Sarı ve mavi renklerle ilgili olarak renk körlüğü türü
Şişmiş, ağrıyan ve yanan bir dil
Kilo kaybı
Kararmış cilt
İshal
Düzensizlik
Depresyon
Entellektüel fonksiyonların azalması

Orak -Hücre Anemisi (sickle-cell anemia):
Afrikalı Amerikalılarda ayrıcalıklı olarak görülen bir tür ırsi
hemolitik anemidir. Bu hastalıkta, kırmızı kan hücreleri hücrelerdeki
oksijeni azaltan anormal hemoglobin formunu içerir. Sonuç olarak, hilal
ya da orak şeklini alırlar ve dalak, böbrek, beyin, kemikler ve diğer
organların kan damarlarından rahatça akamazlar. Bu, organlara zarar
veren engeller yaratmakla kalmazlar ayrıca hilal şekilleri ile kırıcı
ve dokulara oksijeni taşıyamama durumları söz konusu olur. Sonuç
anemidir.

Orak hücre anemisinin kendine özgü bulguları:
Hemolitik anemi türü olan bu anemi kandaki oksijen miktarını azaltan
aşağıda belirtilen aktiviteleri takip eden krizlerle göze çarpar.

Enerjik egzersizler
Yüksek rakımlı yerler
hastalık
Aneminin aniden kötüleşmesi ---ağrı, ateş ve nefessizlik---bu krizleri
işaret eder. Anormal ağrı çok şiddetlidir. Bu krizleri geçiren çocuklar
çok şiddetli göğüs ağrısı çekerler.

APANDİSİT


Yaygın bir hastalık olan "apandisit", karnın alt kısmında bulunan ve
apandis ya da apendiks denilen kör barsağin iltihaplanmasıdır.

"Apendiks vermiformis uzun ince bir boru veya solucan şeklinde ortalama
9 cm uzunluğunda kör bir barsaktır. iki ila 25 cm arasında değişen
uzunlukta olabilir. Çocuklarda, yetiş*kinlerden daha uzundur. Normalde
karnın sağ alt bölgesinde yer almakla birlikte farklı konumlarda
bulunabilir."

Vücuttaki işlevi lam olarak bilinmeyen apendiks, bademcik gibi lenfoid doku bakımından zengin bir organ olarak tanımlanıyor.

APANDİSİT NASIL OLUŞUR?

"Apandisit yüzde 90 oranda, apendiks lümeninin (yani apendiksin iç
kısmının) dışkı ile tıkanmasından kaynaklanıyor. Sık görülen
nedenlerden biri de tenf dokularının şişmesidir.

Çeşitli nedenlerle apendiksin içi tıkandığı zaman, apen*diks lümeninde
sıvı birikir, mikroplar çoğalmaya başlar ve iç basınç artar. Basıncın
artması ile apendiks şişmeye başlar ve giderek apendiks dokusunun
kanlanması ve beslenmesi bozulur. Daha sonra nekroz (çürüme) ve patlama
oluşur."

Türkiye Hastanesi uz*manları, iltihaplanmayı durdurmanın mümkün
olmadığını belirterek "apandisit önlenemez; önlemek için herhangi bir
metod veya ilaç bulunmuyor" diyorlar.



GÖRÜLME SIKLIĞI

Eldeki verllere göre, apandisit her yasta görülmekte birlikte, en sık
olarak genç erişkinlerde, 20-30 yaş grubunda ortaya çıkıyor. 60
yaşından büyüklerde yüzde 5-10 dolayında görülüyor, Çocuklarda en sık
6-10 yas grubunda görülen apandisjtin, 2 yaşından küçüklerde görülme
oranı yüzde 2 dolayında kalıyor.

Görülme sıklığı bakrmından cinsîyete göre ilginç tablo gözleniyor,
Ergenlik çağından Önce, kız ve erkeklerde apandisit oranı eşit olduğu
görülüyor, 15-25 yas grubunda, erkeklerde apandisite 2 kat fazla
rastlanıyor. 25 yaşından sonraki dönemde oran tekrar eşitleniyor.



BELİRTİLER VE TANI

Prof Dr. Hasan Taşçı ile Opr. Dr. Cavit Hamzaoğlu, apandisitin
belirtileri ve tanısıyla ilgili olarak şunları söylüyorlar. "Karın
ağrısı, iştahsızlık ve kusma temel belirtilerdir. Bunların bir araya
gelmesi tanıyı kolaylaştırır.

Karın ağrısı; apandisitin en önemli belirtisidir. Genellikle göbek
çevresinde veya mide üstünde başlar. Künt bir ağrıdır, azalma ve
çoğalma gösterebilir, ama, hiçbir zaman tamamen yok olmaz. Genellikle
4-6 saat sürer (1-12 saat arasında değişebilir.) Daha sonra ağrı karın
sağ alt bölgesine yerleşir. Bazı hastalarda ağrı sağ alt kadranda
başlar ve orada kalır Apendiksin değişik yerleşimlerine göre ağrı
sırtta, sağ veya sol kasıkta veya mesane üstü ve makatta hissedilebilir.

iştahsızlık, hastaların yüzde 90-95 inde ağrıdan daha önce görülen fakat önemsenmeyen bulgudur.

Bulantı ve kusma; önemli bir göstergedir. Hastaların yüzde 75'inde
bulantı görülür. Genellikle hasta bir şey yerse Kusar, midesi boşsa
kusmaz.

Bu belirtilerin yanında, hastanın, kabızlık, ishal ve gaz çıkaramama
gibi şikayetleri de olabilir. Ancak, bunlar tanı değeri taşımazlar."

Mauyene bulguları, apendiksin, vücutta yerleştiği yere göre
değişebiliyor. Patlama olup olmaması da bulguları etkiliyor. Vücut
ısısı bazı kişilerde normal kalmakla birlikte bazılarında 37.5-38
dereceye çıkıyor. Hastanın, fazla hareket etmekten kaçınması ve öksürme
zıplama gibi hallerde ağrılarının artması tanı bakımından önem taşıyor.
Prof. Taşçı ve Opr. Hamzaoğlu, apandisitle ilgili önemli bir noktaya
işaret ederek; apandisit belirtilerinin, birçok hastalığın
belirtilerine benzediğini belirtiyorlar. Bu nedenle bulguların
değerlendirilmesi açısından hekimin deneyimi büyük önem taşıyor.

Prof. Taşçı ve Opr. Hamzaoğlu'nun verdikleri bilgilere göre; karın içi
lenf bezleri iltihabı, mide ve bağırsak iltihabı, kadın hastalıkları,
dış gebelik, mide ve onikiparmak bağırsağının delinmesi, idrar yolları
iltihabı ve taşları, safra kesesi iltihabı, pankreas İltihabı ve
bağırsak damarlarının tıkanması gibi rahatsızlıklarla apandisit aynı
bulguları verebiliyorlar.



KESİN TEDAVİ

Özellikle gençlik döneminde ortaya çıkan bu yaygın rahatsızlığın ilaçla
tedavi imkanı bulunmuyor. Ancak, apandisit, tedavisi kolay hastalıklar
arasında yer alıyor. Türkiye Hastanesi hekimleri. kesin tedavinin
ameliyat olduğunu belirterek, "hasta, laparoskopik (kapalı) veya açık
appendektomi yöntemiyle ameliyat edilip, apandisit alınmalıdır"
diyorlar. Prof. Taşçı ve Opr. Hamzaoğlu, apandisit ameliyatlarıyla
ilgili şu bilgileri veriyorlar:

"Apandisit tanısı konan veya apandisit olabileceği düşünülen hastaların
ağızdan beslenmemeleri, ağrı giderici almamaları gerekir. Apandisit, 4
grupta toplanır. Üç gruptaki vakalar;

akut apandisit, perfore (patlamış) apandisit, patlamış ve apse yapmış
apandisit, kesin olarak ameliyatla tedavi edilmelidir. Dördüncü grup
plastrone apandisittir. Bazen karın içinde omentum adı verilen bir yağ
perdesi, apendiksi sarar ve iltihabın karın içine yayılmasını önler.
Buna plastrone apandisit denir. Bu durumda hasta hastaneye yatırılır ve
gözlem altına alınarak, antibiyotik tedavisine başlanır. Eğer
şikayetler gerilerse hasta taburcu edilir ve 6-8 hafta sonra tekrar
değerlendirip ve ameliyata alınır.”



ÖLÜME NEDEN OLABİLİR

Günümüzde apandisit ameliyatları en basit ope*rasyonlardan biri
sayılıyor. Ancak tedavisi bu derece kolay olmasına rağmen, ihmal
edilmesi halinde. apandisit, tehlikeli bir hastalık oluveriyor.
Zamanında ameliyat edilmediği zaman İltihaplı apendiksin patlaması
ölüme yol açabiliyor.
Genç erişkinlerde yüzde 15-25, çocuklarda yüzde 50-85, yaşlılarda yüzde 60-90 arasında patlama ihtimali bulunuyor.
Prof. Taşçı ile Opr. Hamzaoğlu, özellikle yaşlılar ve çocuklar açsından
apandisitin büyük risk oluşturduğuna dikkat çekiyorlar ve "Yaşlı ve
çocuklarda bulgular az olduğundan teşhis konulduğunda patlama olayı
gerçekleşmiştir. Bu nedenle ölüm riski çok fazladır.
Genç erişkinlerde apandisitte ölüm oranı yüzde 0.1 in altındayken yaşlılarda bu oran yüzde 50 civarındadır" diyorlar.


Zamanında doktora başvurulduğunda basit; ama, geç kalındığında ölümcül bir hastalık sorunu.



DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN DURUMLAR


· Karın ağrısı olduğu zaman kesinlikle kendi başınıza ağrı kesici almayın, mutlaka bir doktara başvurun.

· Bazen apandisitte doktorlarda yanılabilir ve yanlışlıkla mide
tedavisine başlanır. Eğer ağrınız geçmiyorsa tekrar doktora
gitmelisiniz.

· Normal bir apandisit ameliyatı eğer erken teşhis konulursa yaklaşık
15-30 dakika sürmekte ve hasta 1 gün hastanede yatıp çıkmaktadır.

· Eğer apandisit patlamış ise, ameliyatla apandisit alınır, batın
yıkanır ve karın içine 1 adet dren (hortum) konulur ve hasta yaklaşık
2-3 gün hastanede kalır.

· Erken teşhis ve doğru tedavi hayat kurtarıcıdır.

· Günümüzde yüzde 100 apandisit tanısını koyduracak tetkik, laboratuvar
ve görüntüleme yöntemi yoktur. Bu nedenle hastanın şikayetleri, muayene
bulguları ve kan tetkikleri bir arada değerlendirilip teşhis konulur.
Şüpheli vakalar ağrı kesici verilmeden takip edilir.

Astım Nasıl Bir Hastalıktır?
Nefes alma sırasında atmosfer havasının solunum olayının olduğu alveol
denilen hava boşluklarına naklini sağlayan iletici hava yollarında
daralma, tıkanıklık ve buna bağlı olarak hava akımında zorlukla
karakterize bir hastalıktır. Hava yollarında mikrobik olmayan süreğen
bir iltihaplanma söz konusudur.

Astım Allerjik Bir Hastalık mıdır?
Astım her zaman olmasa da olguların çoğunda allerjik zeminde gelişen
bir hastalıktır. Bilhassa çocuklukta başlayan astım için bu daha
belirgindir. Ancak, Kişinin allerjik tabiatlı (atopik) olması astım
olmasından ayrı bir şeydir. Diğer allerjik hastalıklar (rinosinüzit,
konjonktivit, dermatit, ürtiker) astımla birlikte bulunabilir veya bu
hastalıklar varken astım olmayabilir. Aksine astımı olduğu halde
allerjisi olmayabilir.

Astım Kimlerde Görülür?
Astım, erkek-kadın herkeste; çocuk-erişkin her yaşta ve dünyanın hemen her yerinde rastlanan bir hastalıktır.

Astım Sık Rastlanan Bir Hastalık mıdır?
Astımlı hastaların sıklığı coğrafi bölgelere, yaşam koşullarına ve
sosyo-kültürel özelliklere bağlı olarak toplumdan topluma farklılık
göstermektedir. Toplumda yaşayanların %10’dan daha fazlasında görüldüğü
bildirilen yöreler yanında %1’den az sıklıkla rastlanıldığı bölgeler
söz konusudur. Ülkemizde de durum aynıdır. Ortalama sıklığın %5-6
civarında olduğu tahmin edilmektedir ki, ülkemiz koşullarında bu, her
3-4 evden birisinde bir astımlı hastanın yaşadığı anlamına gelmektedir.

Astım İrsi Bir Hastalık mıdır?
Bazı hastalıklar genetik geçişlidir. Anne veya babadan ilgili genetik
kodu alan kişilerde çevresel değişkenler ne olursa olsun hastalık
mutlaka ortaya çıkar. Bazı hastalıklar ise tamamen çevresel koşullara
bağlı olarak gelişir. Astım bu iki grup hastalıktan farklıdır.
Hastalığın ortaya çıkmasında hem genetik yatkınlık hem de çevresel
faktörler birlikte rol oynar. Her iki belirleyici de hastalığın ortaya
çıkmasında tek başına yeterli değildir.

Astımlı Anne veya Babanın Çocukları Astımlı Olarak mı Doğar?
Anne ve babası yada bunlardan birisi astımlı olan çocuklarda astım
görülme olasılığı toplunda görülen astım sıklığından biraz daha fazla
olmakla birlikte, böyle bir çocuğun mutlaka astımlı olacağı söylenemez.
Ailede astım vb allerjik hastalıklar varsa doğacak çocukların korunması
amacıyla uygun çevresel koşulların sağlanması yararlı olacaktır.

Hangi Çevresel Faktörler Astıma yol açmaktadır?
Astıma neden olan, astım gelişimine katkıda bulunan veya astımlı
kişilerde nöbetleri tetikleyen çeşitli risk faktörleri tanımlanmıştır.
Bunlardan bazıları kaçınılabilir, düzeltilebilir durumlardır. Tüm
dünyada, ev tozu akarları ile evde beslenen kedi gibi hayvanlar;
hamamböceği, kalorifer böceği gibi haşereler ve küf mantarları en sık
rastlanan astım nedenleridir. Polenler (ağaç, ot,çimen), aspirin gibi
ilaçlar ve bazı iş yerlerinde maruz kalınan mesleki uyarıcılar da
astımla sonuçlanan allerjik duyarlılığın gelişimine yol açarlar. Ayrıca
sigara dumanıyla temas, solunum yolu enfeksiyonları, hava kirliliği,
bazı gıdalar ile bunlara ilave edilen katkı maddeleri de bilhassa erken
çocukluk döneminde astım gelişimine katkıda bulunurlar. Bu nedensel
ilişki gösteren faktörlerin tümüne ilaveten iklim değişiklikleri
(sisli, yağışlı, kapalı havalar), psikojenik stresler, egzersiz gibi
değişkenlerin ise astımlılarda nöbetleri tetikleyebilir iken astımı
olmayanlarda bu yönde etkileri yoktur. Yine sinüzit, burunda polipler,
yemek borusuna mide asidinin geri kaçak yapması gibi bazı durumlar
astımlılarda sık görülmekte ve hastalığın tedavi ve kontrolünü
güçleştirmektedirler.

Meslek İle Astım Arasında Bir İlişki Var mı?
Evet. Astım bazen bir meslek hastalığı şeklinde karşımıza çıkabilir. En
sıklıkla fırıncılar, kuaförler, boyacılar, çiftçiler, kereste ve
mobilya işinde, gıda sektöründe çalışanlar olmak üzere bir çok iş
kolunda işyeri ortamında karşılaşılan bazı maddelere bağlı olarak astım
gelişir. Yakınmaların işe girdikten sonra başlaması, tatil zamanlarında
veya işyerinden uzakta geçirilen günlerde azalması, aynı işyerinde
birden çok kişide benzer yakınmaların görülmesi meslek astımını
düşündürmelidir. Böyle hastaların meslek değiştirmesi veya aynı işte
başka bir alanda çalışması, maske kullanması gerekebilir.


Şekil III. Astımla ilişkili meslekler

Astımın Mevsimlerle İlişkisi
Bazı allerjenlerin mevsimle ilişkili olarak ortaya çıktığı veya
yoğunluğunun arttığı bilinmektedir. Diğer bazıları ise her mevsimde
sabit olarak bulunurlar. Mevsimsel allerjenler daha çok polenlerdir.
Ancak değişen nem ve ısı gibi iklim koşullarından etkilendikleri için
ev tozu ve küf mantarı gibi diğer allerjenlerin yoğunluğu da mevsimlere
göre dalgalanmalar gösterir. Buna bağlı olarak allerjik astımlıların
bazılarında belirli mevsimlerde yakınmalar artabilir, hatta sadece bu
dönemde hastalık ortaya çıkıp daha sonra tamamen normale dönebilir.

Tetik Faktör Ne Demektir?
Astımlı kişiler çoğu zaman kendilerini tamamen normal hissederler ve
hiçbir şikayetleri yoktur. Oysa bazen durup dururken aniden
tıkanabilirler ve çok zor dakikalar, saatler, günler geçirebilirler.
Şikayetlerin ortaya çıktığı bu dönemlere astım nöbeti, atağı, krizi
diyoruz. Bazı hastalarda nöbeti başlatan faktörler belli iken diğer
bazılarında ise bilinemez. Örneğin çoğu astımlı koşma, merdiven çıkma
gibi eforlar sırasında tıkanmaktadır. Sigara, çeşitli toz kimyasal
dumanlar, kokuların solunması, kalp-tansiyon ve romatizma ilaçlarından
bazılarının kullanılması, grip vb viral hastalıklara yakalanmak,
ağlama-gülme gibi emosyonel davranışlar, yağışlı şimşekli iklim
koşulları gibi bir çok durum astımlılarda nöbetleri tetikleyebilir.
Oysa bunların astımı olmayanlarda hatta diğer bazı astımlılarda ise
aynı yönde bir etkileri olmaz. Astımı olanların kendileri için geçerli
olan tetik faktörleri tespit edip bunlardan kaçınmaları hastalıklarının
tedavisinde çok önemlidir.

Bölgemiz Astım Açısından Fazla Risk Taşımakta mıdır?
Nemli, bol yağışlı ve ılıman iklimi, zengin bitki örtüsü nedeniyle
yukarıda bahsedilen ve en sıklıkla astım nedeni olan ev tozu akarları,
polenler ve küf mantarları gibi havayla taşınan allerjenler bakımından
çok elverişli koşullar taşıması ve sigara içme oranlarının yüksek
olması nedeniyle Doğu Karadeniz Bölgesi astım için riski fazla bir yöre
olarak görünmektedir.

Astımın Belirtileri Nelerdir?
Astım çoğu kez nefes darlığı ile kendini belli eder. Göğüste tıkanma,
öksürük, hırıltılı solunum diğer rastlanan şikayetlerdir. Her hastada
bunların hepsi bir arada olmayabilir ve bazen sadece öksürükle veya
nefes alıp verirken hırıltı, hışırtı şeklinde bir ses şeklinde belirti
verebilir.

Bu Şikayetler Mutlaka Astım Hastalığına mı Bağlıdır?
Hayır. Astım dışında da bir çok hastalığın seyri sırasında benzer
yakınmalar olabilir. Şikayetlerin zaman zaman nöbetler şeklinde ortaya
çıkması ve bir müddet sonra kendiliğinden veya tedaviyle tamamen
düzelmesi çok tipiktir. Geceleyin, bilhassa sabaha doğru uykudan
uyandıracak şekilde bu yakınmaların görülmesi astımın karakteristik
özelliğidir. Yukarıda bahsedilen tetik faktörlerle nöbetlerin
başladığının öğrenilmesi teşhise çok yardımcı olur. Yukarıda sayılan
şikayetlerden bir yada birkaçına sahip olan ve yakınmaları uzun sürüp
tekrarlayan kişilerin mutlaka astım yönünden bir uzman hekim tarafından
değerlendirilmesi gerekir.

Astımım Olduğundan Şüpheleniyorum Ne Yapmalıyım?
Astım tanısı çok zor ve zahmetli değildir. Bu konuda uzman bir hekime
başvurursanız size astımınız olup olmadığını söyleyecektir. Ancak, bazı
durumlarda astım teşhisi koymak biraz zaman alabilir ve bir süre hekim
takibinde kalmanız gerekebilir.

Teşhis İçin Biyopsi, Kan Vermek, Endoskopi Yaptırmak Gibi Can Yakıcı İşlemler Gerekli mi?
Hayır. Astım teşhisi için canınızı yakacak hiçbir işleme gerek yoktur.
Hekiminiz sizinle konuşarak, sizi muayene ederek, solunum fonksiyon
testleri yaparak tanı koyabilir.

Solunum Fonksiyon Testleri Zor bir test midir?
Asla. Kişinin yapması gereken; bir ağızlık içerisinden bir derin nefes
alıp, aldığı nefesi hızlı ve güçlü bir şekilde üflemesinden ibarettir.
Anında sonuç veren, hasta için hiçbir zarar veya risk taşımayan, hemen
her yerde uygulanabilir bir işlemdir.

Pefmetre Cihazı Ne İşe Yarar?
Pefmetre astım teşhisi, astımın ağırlığının tespiti ve tedaviye cevabın
değerlendirilmesi, astım nöbetlerinin şiddetinin ölçülmesi için
kullanılan basit bir cihazdır. Her astımlı hastanın bir pefmetresi
olmalı ve kullanımasını hekiminden öğrenmelidir. Bu, hipertansiyonu
olan hastanın evinde tansiyon aleti bulundurup kendi tansiyonun kontrol
edebilmesi gibi; astımlı hastanın da kendi hastalığını izleyebilmesine
imkan verir.

Allerjik Deri Testleri Yaptırmalı mıyım?
Astım her zaman allerjik bir hastalık değildir. Deri testleri ise astım
tanısında değil, sadece allerjik bir deri cevabının varlığı durumunda
yararlıdır. Astımı olan kişilerin testleri negatif bulunabildiği gibi,
deri testleri pozitif bulunan kişilerde de astım olmayabilir. Bu
nedenle bu testlerin astım tanısında yeri yoktur. Sadece tedaviye cevap
vermeyen, atakları kontrol altına alınamayan astımlılarda tetik
faktörlerin tespiti açısından gerek duyulduğunda yapılabilir. Yoksa
gereksizdir.

Erken Teşhisin Astım İçin Bir Önemi Var mı?
Astım her hastada aynı şiddette değildir. Hafif, orta ve ağır olabilir.
Hastalığın ağır formlarında tedaviye cevap vermeyen değişiklikler söz
konusudur. Geri dönüşü olmayan bu patolojilerin ortaya çıkmaması için
astımın zamanında teşhis edilip, uygun şekilde tedavi edilmesi
önemlidir. Ayrıca tedavi edilebilir bir hastalıktan dolayı kişilerin
yaşamının sınırlanmaması, verim ve performansının düşmemesi ve bazen
öldürücü olabilen nöbetlere girmemesi için hastalığın biran önce teşhis
edilip tedaviye başlanması en doğrusudur.

Astım Tedavi Edilebilir Bir Hastalık mıdır?
Evet. Astım tedavisi olan, tedaviyle tamamen kontrol altına alınabilen
bir hastalıktır. Astım tedavisi etkin bir tedavidir ve hasta tedavi ile
tamamen normal bir yaşam sürdürebilir.

Tedavi İle Astımdan Kurtulabilir miyim?
Tedavi ile astımlıları normal yaşamlarına döndürmek mümkündür.
Özellikle çocuklukta şikayetleri başlayan astımlıların bir kısmında,
hastalık erişkin yaşlarda tamamen iyileşebilmektedir. Ancak daha
sıklıkla, hastalar hastalıkları ile birlikte yaşamakta; kendilerine
önerilen tedavi ve tavsiyelere uydukları oranda önemli bir yakınmaları
olmamakla birlikte tedaviyi kestiklerinde bir süre sonra daha hafif
olarak yeniden şikayetleri başlamaktadırlar. Nasıl ki yüksek tansiyonu
olan bir hasta tuzsuz diyete uyup, ilaçlarını aksatmaksızın aldıkça
tansiyonu yükselmemekte ancak, bunlara dikkat etmediğinde tansiyonu
nasıl yükselmekteyse astımlılar için de durum benzerdir.

Astım Tedavim Ne Kadar Sürecek?
Bu soruya herkes için geçerli bir cevap vermek mümkün değildir.
Tedaviyle hastalık kontrol altına alındıktan sonra tedavi yavaş yavaş,
basamak şeklinde giderek azaltılır ve bazen tamamen kesilebilir.
Kesildikten bir müddet sonra şikayetler yeniden başlarsa tedaviye
tekrar başlanmalıdır. Bazen ise uzun yıllar, yada devamlı olarak ilaç
kullanmak gerekebilir.

Astım Nasıl Tedavi Edilir?
Astım, hasta hekim ve hasta yakınlarının (anne, baba, eş ve öğretmen
gibi) işbirliği ile tedavi edilebilir. Bu işbirliği olmaksızın sadece
doğru ilaçların reçete edilmesiyle hastalık tedavi edilemez. Tedavi
uzun sürelidir. Hasta hekimine güven duymalı, tavsiyelerine uymalı,
ilaçlarını usulüne uygun şekilde kullanmalı, düzenli olarak
kontrollerini yaptırmalı, sorunu olduğuna hekimine kolayca
ulaşabilmelidir. Hastanın mutlaka konunun uzmanı bir hekimin
kontrolünde olması gereklidir. Hastalık yok hasta vardır özdeyişi astım
için daha fazla geçerlidir. Sonuç almak için astımı bildiği kadar
hastasını da tanıyan, mesleğini, ev ve işyeri koşullarını, almakta
olduğu tedaviyi, hastanın geçmişte yaşadıklarını, önceki tedavileri ve
bunlara alınan cevapları, hastanın hangi ilaçlara hangi dozlarda ne
oranda yanıt verdiğini bilen bir hekimin desteğine ihtiyaç vardır.

Hasta ve Yakınlarının Tedavideki İşbirliği Nasıl Sağlanır?
Bu hekimin hastasını eğitmesiyle elde edilebilir. Hasta eğitimi sadece
hastalık hakkında bilgi vermekten ibaret olmayıp, hastanın hastalığı
ile baş edebilmesi için gerekli her türlü bilgi, beceri ve cesarete
sahip kılınması sürecidir. Bu süreç belirli bir zaman dilimi içinde
tamamlanmış olmaz. Aksine hasta ile hekimin her görüşmesinde ilerleyen,
gelişen bir olaydır.

Astımlı Hasta Hangi Konularda Eğitilmelidir?
Astım nasıl bir hastalıktır? Tetik faktörler nelerdir ve bunlardan
nasıl korunulabilir? Kriz anında ne yapması gerekir? Hangi ilaçları,
nasıl, hangi aralıklarla, ne kadar süreyle kullanması gerekecektir? Ne
zaman kontrollere gelecektir? Ne zaman hekimini aramalıdır? Sprey
ilaçları nasıl kullanacaktır? Pefmetreyi nasıl kullanacaktır?
Çalışabilir mi?, Spor yapabilir mi?, Gebe kalabilir mi? Tüm bu
konularda hem bilgilendirilmeli hem de uygulamalar ile beceri
kazandırılmalıdır. Hastanın hastalığına rağmen normal bir yaşam
sürebileceği, krizleri önleyebileceği ve tedavi edebileceği, hastalığı
dolayısıyla bireysel amaçlarından vazgeçmemesi gerektiği konularında
ise cesaretlendirilmelidir.

Tedavi ile Şikayetlerimin Geçmesi Yeterli midir?
Her ne kadar hastalar sadece şikayetlerinden kurtulmayı amaçlarlarsa da
tedaviden amaç bundan ibaret değildir. Yakınmaları giderip hastayı
rahatlatan ancak, hastalığı tedavi etmeyen, ilerlemesini durdurmayan,
hastanın akciğer fonksiyonlarını normale getirmeyen ve doğal, aktif
yaşamına geri döndürmeyen bir tedavi hastaya fayda değil aksine zarar
vermiş olur. Çünkü yakınmaları giderdiği için hasta kendini iyi olmuş
hisseder ve çare aramayı bırakır, doğru tedaviye başlamak için zaman
kaybetmiş olur.

Astımımı Hangi İlaçlarla Tedavi Edebilirim?
Bu sorunuza ancak hekiminiz karar verebilir. Hatta bu sorunuzun doğru
cevabını bulmak için hekiminizin sizi muayene edip bir kaç kez
kontrollerde sonucu gözlemesi gerekebilir. Sizin için en uygun tedaviyi
bulmak zaman alabilir. İlk muayene ve kontrolde yeterli sonuç
alınmayabilir. Bir astımlı hastaya verilen tedavi sizin için yetersiz,
fazla veya zararlı olabilir.

Astımlı Komşumun veya Kardeşimin İlaçlarını Kullanabilir miyim?
Hayır. Bunu yapmamalısınız. Çünkü, astım kişiden kişiye farklılıklar
gösterir. Her hastada tetik faktörler, eşlik eden patolojiler,
hastalığın ağırlığı farklıdır. Bunlara bağlı olarak seçilmesi gereken
ilaçlar farklı olabilir. Kullanılması gereken ilaçlar aynı bile olsa
dozlar değişebilir.

Kaç Türlü Astım Vardır?
Astımlı hastalar hafif-gelip geçici, hafif inatçı, orta ve ağır astım
şeklinde dört gruba ayrılır. Her bir grup için önerilen tedavi ayrıdır.
Bunlardan başka hastalarda: mevsim astması, meslek astması, egzersiz
astımı, ilaç astması gibi nispeten farklı tedavi yaklaşımları
gerektiren tablolar söz konusu olabilir.

Sprey İlaçları Kullanmak Zorunda mıyım?
Sprey türü ilaçlar astım tedavisinde tüm dünyada yaygın olarak
kullanılmaktadır. Nefes yoluyla hap, şurup veya enjeksiyon şeklindeki
uygulamalara göre daha az miktarda ilaç kullanarak daha güçlü etki elde
edilebilir ve aynı zamanda ilaçların istenmeyen yan etkilerinden
kaçınmak mümkündür. Çünkü, sprey şeklinde kullanılan ilaç sadece
hastalığın yerleştiği solunum yollarına ulaşır ve etkisini burada
gösterir iken; ağızdan veya enjeksiyon şeklinde verilen ilaç, tüm
vücuda dağılıp her yerde ve dolayısıyla etkili olması istenmeyen
organlarda da (kalp, böbrek vb) etkileri görülebilir. Üstelik sprey
türü ilaçların etkileri alındıktan sonra dakikalar içerisinde hemen
başlamakta iken; ağızdan veya enjeksiyonla verilen ilaçların
etkilerinin gözlenmesi için saatler geçmesi gerekir.

Sprey İlaçların Alışkanlık Yaptığı, Ciğerleri Kuruttuğu Doğrumudur?
Hayır. Bilakis hemen yukarıda belirtildiği gibi bu ilaçların istenmeyen
yan etkileri, aynı ilaçların ağızdan alınan veya enjeksiyon şeklindeki
formlarına göre çok daha azdır. Çok daha güvenli ilaçlardır. Bu
ilaçların bağımlılık anlamında alışkanlık yapması söz konusu değildir.

Sprey İlaçlar Güvenli midirler?
Evet. Tüm dünyada uzun yıllardır çok yaygın olarak kullanıla gelmiş
ilaçlardır. Bebek, çocuk ve yaşlılar, gebeler, kalp, karaciğer ve
böbrek hastaları gibi ilaçların yan etkilerine daha duyarlı kişilerde
-yan etkileri az olduğu için- bilhassa tercih edilmesi gereken
formlardır.

Nefes Yoluyla Alınan Toz Şeklindeki İlaçlar ile Sprey İlaçlar Arasında ne Fark Vardır?
Nefes alma sırasında ilacın solunum yollarına ulaştırılması esasına
dayanan üç türlü İlaç uygulama formu vardır. Bunlar: ölçülü doz
spreyler, kuru toz inhalatörler ve nebülizör formlarıdır. Her üçü
esasta aynı olmasına karşılık, birbirlerinden bazı küçük farklılıkları
da söz konusudur. Kuru toz inhalatörler sprey ilaçlardan farklı olarak
itici gaz içermezler, ozon tabakasına zararlıtarafları yoktur. İlaç
dışı madde içermediklerinden allerjik ve irritatif yan etkilere
rastlanmaz. Kullanımları daha kolay olup sprey ilaçları
kullanamayanlarda tercih edilirler.

Sprey İlaçları Kullanmakta Zorluk Çekiyorum, Bunu Nasıl Aşabilirim?
Bu eğitimle aşılabilir. Hekiminizin size bu ilaçların nasıl
kullanıldığını bizzat anlatması, göstermesi ve size uygulatarak
gözetleyip yanlışlarınızı düzeltmesi gereklidir. Sprey ilaç öncelikle
çalkalanmalı, kapağı çıkarılıp oturur durumda veya ayakta iken baş bir
miktar geriye doğru kaldırılmalı ve nefes verilip akciğerlerimiz
boşaltıldıktan sonra ağızlık kısmı aşağıda tüp yukarıda olacak şekilde
dudaklar ağızlık kısmının çevresini boşluk kalmayacak şekilde kavramalı
ve tüp içinden derin, güçlü ve uzun süreli bir nefes alınmaya
başlanmalıdır. Burada önemli olan nefes almaya başlar başlamaz
gecikmeden ilacın serbestleştirilmesidir. Nefes alma süresinin sonuna
doğru veya nefes verme sırasında yada henüz nefes alınmaya başlamadan
önce ilacın serbestleştirilmesi etkisiz bir kullanım şeklidir. İlacın
ağızlıktan püskürüp boğaz ve ağız duvarına çarpması sırasında nefes
alma eylemi duraklatılmamalıdır. Derin nefes almanın sonucunda alınan
ilaçlı hava içeride bir süre (10 sn) tutulmalı ve nefes hemen geriye
verilmemelidir. Nefesi geriye verirken ateşe üfler, ıslık çalar gibi
veya burundan zorlayarak vermek etkinliği artırmaktadır. Nefes alma ile
ilacı serbestleştirme arasında zamanlama ve koordinasyon bir miktar
beceri gerektirir. 7 yaşından itibaren çocukların bu işlemi yapabildiği
gözlenmektedir.

Bir Türlü Becerip Sprey İlaçları Alamıyorum Ne Yapmalıyım?
Nefes alma ile ilacı serbestleştirme arasında zamanlama ve koordinasyon
gereğini ortadan kaldıran yardımcı spaser cihazlar (hazneler)
geliştirilmiştir. Bunlar hem kullanımı kolaylaştırırlar, hem ilacın
akciğerlere ulaşan etkin dozunu artırırlar, hem de yan etkileri
azaltırlar. Bilhassa yüksek doz sprey türü ilaç kullanılacaksa bu
yardımcı cihazların kullanılması çok daha yararlıdır. Kuru toz
inhalatör ilaç formları da bu tür sprey ilaçları kullanamayan hastalar
için iyi bir alternatif olabilir.

Nebulizör Nedir?
Nebülizör sıvı haldeki ilacı buhar haline getirip bir maske veya
ağızlık yardımıyla hastanın normal soluk alıp vermesi sırasında ilacın
solunum yollarına ulaşmasını sağlayan elektrikli küçük cihazlardır.
Bilhassa ağır kriz halinde, bebek veya küçük çocuk, yaşlı, ajite,
bilinci kapalı hastalarda bile kullanılabilirler. Cihazın çalıştırılıp
maskenin yüze geçirilmesi yeterlidir. Ayrıca ilacı almak için herhangi
bir harekete gerek yoktur.

Nebülizör veya Spaserleri Sigorta Emekli Sandığı ve Kurumlar Karşılıyor mu?
Eğer uzman hekim hastanın tedavisi için bu cihazların kullanımını
gerekli görüyorsa bir rapor ile hasta, bunları söz konusu kurumlardan
ücretsiz elde edebilir.

Astım Tedavisinde Kortizonlu İlaçlar Kullanılıyormuş, Bunların Zararı Yok mu?
Kortizon korkusu toplumda yaygındır. Kortikosteroidler bugünkü tıpta en
çok kullanılan, çok etkili ve faydalı ilaçlardır. Uygun endikasyon,
doz, zamanlama ve hekim kontrolü altında kullanıldıklarında istenmeyen
yan etkiler pek görülmez. Özellikle astımlılarda kortizonlu ilaçlar
sprey veya toz halinde solunum yoluyla verildiklerinde bu tür
istenmeyen zararlı etkiler hemen hiç görülmez ve çok güvenlidir.

Kortizonsuz Astım Tedavisi Mümkün Değil midir?
Astım havayollarının mikrobik olmayan süreğen iltihabıyla karakterize
bir hastalıktır. Tedavide temel yaklaşım bu iltihabın baskılanmasıdır.
Kortizon bu yönde en etkili ilaçların başında gelmektedir. Kortizon
dışı ilaçların etkileri ise kortizona kıyasla çok daha zayıftır. Ancak
hafif astımlılarda veya ağır olgularda kortizonla birlikte
kullanılabilirler. Bugünkü tedavi biçimine göre orta ve ağır
astımlıların tedavisinde kortizon kullanılması mutlaka gereklidir. Aksi
taktirde hastalık kontrol altına alınamaz ve hasta riske atılmış olur.
Şunu yine vurgulamak gerekir ki sprey yada toz formunda verilen
kortizon türü ilaçların korkulacak yan etkileri hemen hiç yoktur.

Ağızdan Alınan Hap Türü İlaçlarla Astım Tedavi Edilemez mi?
Hafif astım, efor astması, polen astması gibi çoğu hasta, ülkemizde de
son yıllarda kullanıma giren lökotrien antagonistleri grubu ilaçlarla
(Singulair ve Accolate) tamamen kontrol edilebilmektedir. Özellikle
çocuklarda kullanılabilir olması nedeniyle Singulair, sprey tipi
ilaçları kullanamayan popülasyonda kullanım avantajı ve hasta uyumunu
artırıcı bir üstünlüğe sahiptir. Ancak orta ve ağır astmalıların
tedavisinde bu ilaçlar tek başlarına yeterli olmazlar, ancak gerek
olduğunda diğer ilaçlarla birlikte kullanılabilirler.

Kortizonlu İğnelerin Tedavideki Yeri Nedir?
Kenakort, Diprospan gibi kortizon içeren iğneler veya Prednol,
Deltakortil gibi ilaçlar astımlı hastalar tarafından en çok suiistimal
edilen ilaçlardır. Bunlara bağlı olarak, şişmanlama, kemik erimesi,
hipertansiyon, kalp yetmezliği, hormon bozuklukları gibi bir çok yan
etkiler görülebilmekte, ayrıca kortizona bağımlılık oluşabilmektedir.
Bu tür ilaçların astımlı hastalarca -kriz sırasında hekim kontrolünde
verilmesi hariç- kullanılmaları doğru değildir.

Astım İlaçlarının Yan Etkileri Nelerdir?
Günümüzde astımın doğru tedavisi için hekim kontrolünde kullanılan
ilaçlara bağlı olarak önemli yan etkiler pek görülmez. Ancak nadir
olarak çarpıntı, titreme, kas krampları, seste boğuklaşma, idrar
yapmada güçlük, mide şikayetleri ve allerjik reaksiyonlar gibi
sorunlara rastlanabilir. Sprey tipi ilaçlar kullanıldıktan sonra bol su
ile ağız çalkalanıp boğaz gargarası yapılarak tükürülmesi önerilir.
Kalp hastalığı, tansiyon yüksekliği, karaciğer hastalığı gibi başka
hastalıklar varsa ve bunlar için de hasta ilaç kullanıyorsa astım
ilaçlarıyla etkileşme olup olmayacağı yönünden hekimine danışmalıdır.

Aşı Tedavisinin Astımdaki Yeri Nedir?
Halk arasında aşı tedavisi olarak bilinen immünoterapi asıl olarak arı
sokmalarına ve yılan zehirlenmesine karşı etkin bir tedavi biçimidir.
Tüm dünyada standart astım tedavisi protokolleri arasında yer almaz.
Çok özel koşullarda standart tedaviye cevap alınamayan hastalarda
denenebilir. Aşı tedavisi:

5 yaşından küçüklere ve 40 yaşından büyüklere uygulanmaz.
Orta ve ağır astımlılara uygulanmaz.
Sadece deri testleri ile değil aynı zamanda kanda özel Ig E tipi
antikor tayini ile antijen duyarlılığı saptanmayanlara uygulanmaz.
İki allerjenden daha fazlasına karşı duyarlılık olduğunda uygulanmaz.
Hastanın duyarlı olduğu antijeden kaçınması mümkün olduğunda uygulanmaz.
Standart tedavi maksimum olarak denenip başarısız olduğu gösterilmeden uygulanmaz.
Fakat orta ve ağır astımlılarda kullanılmaması gerektiğinden, hafif
astımlılarda ise standart tedavi hemen her zaman başarılı olduğundan
pratikte astım tedavisinde aşının yeri yoktur.
Aşı Tedavisinin Herhangi Bir Zararı Var mıdır?
Evet. Bu tedavi her yerde her hekim tarafından uygulanamaz. Hele
muayenehanelerde asla uygulanmamalıdır. Ancak yukarıda sıralanan
koşullara uyan çok az sayıda hastaya, asıl tedaviler uygulandıktan
sonra, bütün riskler göz önüne alınarak, uzmanı doktor denetiminde ve
acil durumda hastayı yaşama geri döndürmeye yönelik müdahalenin
yapılabileceği her türlü donanım ve ekipmana sahip, hastanın suni
solunum cihazına bağlanabileceği tam teşekküllü bir hastanede
denenebilir. Çünkü bu tedavi sırasında allerjik reaksiyonlar ve astım
krizi gelişip ölümcül olabilir. Bu nedenle ve etkinliğinin çok az
olması dolayısıyla, insan sağlığına gereken önemin verildiği gelişmiş
Avrupa ülkelerinin bir çoğunda astımlılara aşı yapılmaz ve bu bir
tedavi yöntemi olarak kabul edilmeyip yasaklanmıştır.

Aşı Tedavisinin Ülkemizde Bu Kadar Yaygın Olarak Kullanılmasının Sebebi Nedir?
Standart astım tedavi protokollerinde yeri olmadığı, gelişmiş Avrupa
ülkelerinin bir çoğunda yasaklandığı, etkinliğinin çok zayıf olduğu,
etki mekanizmasının bile bilinmediği ve ölümle sonuçlanan ciddi yan
etkilerinin varlığına rağmen ülkemizde ehliyetsiz ellerde, uygunsuz
koşullarda, standardize edilmemiş, üzerinde hiçbir isim, marka, doz vs
yazmayan, kimin tarafından nerede hazırlandığı ve ne içerdiği belli
olmayan solüsyonların aşı adı altında hastalara uygulanmasının tek
nedeni maalesef suiistimale açık olmasıdır. Yıllarca bir ümit uğruna
aşı olmaya devam eden hastalar vardır.

Bazı Hekimler Aşının Zararsız Olduğunu ve Her yerde Uygulanabileceğini
Hastalarına Söyledikleri Hatta bu Şekilde Bir Notu Hastaların Ellerine
Yazılı Olarak Verdikleri Görülmektedir. Bu Nasıl oluyor?
Bu, ancak hastaya aşı adı altında uygulanan solüsyonun aşı içermemesi
onun yerine kortizon vb bir ilaç karışımı olmasıyla mümkündür. Gerçek
aşı solüsyonları hakkında böyle güven ve cesaret vermek mümkün değildir.

Astımlıların Krize Girmesi Normal midir?
Astı Kriz, astımın kontrol altında olmadığını gösterir. Eğer hasta
tedavi almıyorsa tedavi edilmelidir. Tedavi altında ise almakta olduğu
tedavi yetersiz olabilir. Tedavisi gözden geçirilmeli yeniden
düzenlenmelidir.

Tedavi Edilmekte Olan Astımlı Hastanın Hiç Şikayeti Olmaz mı?
Uygun şekilde tedavi edilmekte olan astımlı hastanın da zaman zaman
bilhassa tetik faktörle karşılaştığında yakınmaları olabilir. Ancak,
hastanın şikayetinin olması ile kriz geçirmesi aynı şey değildir.
Şikayetleri devam ediyor, ilk müdahaleden etkilenmiyor veya kısa süre
sonra tekrarlıyorsa krizden bahsedilebilir.

Astım Krizine Girmemek İçin Ne Yapmalıyım?
Daha önceki krizlerinizi başlatan tetik faktörleri biliyorsanız (sigara
dumanı, efor, deterjan dumanı, vernik kokusu, aspirin alımı vb gibi)
onlardan uzak kalmalısınız. Size verilen tedaviyi, şikayetim yok
diyerek kendi başınıza kesmemeli veya aksatmamalısınız. Grip vb
solunumsal enfeksiyonlardan kendinizi korumalısınız. Her yıl
eylül-kasım ayları arasında bir doz grip aşısı yaptırmanızda yarar var.

Krize Girdiğimde Ne Yapmalıyım.?
Ventolin, salbulin yada Bricanyl adıyla ülkemizde bulunan sprey veya
toz formundaki ilaçları tüm astımlılar daima yanında bulundurmalı ve
yakınmaları ortaya çıktığında bu ilaçlardan kullanmalıdırlar. Önerilen:
ilk bir saat içinde 20 dk ara ile 2-4 puff bu ilaçlardan solunum
yoluyla alınmasıdır.

Kriz Başladığında Hekime Ne Zaman Başvurmalıyım?
Eğer ventolin, salbulin veya bricanyl aldıktan sonra yakınmalarınız
ortadan kalkar ve bir daha tekrarlamaz ise 24-48 saat süreyle her 4-6
saatte bir ventolin veya bricanyl sprey veya tozu düzenli olarak ikişer
puff almaya devam etmelisiniz. Bu arada doktorunuzu arayıp önceden beri
almakta olduğunuz tedaviye rağmen bir atak geçirdiğinizi anlatıp
tedavide bir değişiklik yapmak gerekip gerekmediğini ona
danışmalısınız. Ancak şikayetleriniz başladıktan sonra ventolin veya
bricanyl'i yukarıda önerilen şekilde aldığınız halde şikayetleriniz
düzelmez ise veya düzelmeyi takiben kısa süre sonra yine tekrarlarsa
hekime veya hastaneye başvurmalısınız.

Astım Krizinin Ağır veya Ölümcül Olma Olasılığını Gösteren Kriterler Nelerdir?
Şikayetlerin çok şiddetli olması, uzun sürmesi, hastada morarma olması,
nabız sayısının dakikada 120’den fazla olması ve nabzın
düzensizleşmesi, tansiyonun düşmesi (Büyük 90, küçük 60 mmHg’dan düşük
ölçülmesi), hastanın nefes darlığı nedeniyle konuşurken cümleleri
tamamlayamayıp kelimeler arasında soluk alıp vermek zorunda kalması,
ancak oturur vaziyette nefes alıp yatar vaziyete geçtiğinde tıkanması
gibi belirtiler krizin ağır olduğunu gösteriri ve hekim desteğine
gereksinim var demektir.

Damardan Aminokardol Ampul Yaptırmanın Sakıncası Var mıdır?
Evet. Hastalar arasında sık görülen bu uygulama maalesef tehlikelidir.
Bu ilaç damardan hızlı olarak verildiğinde tansiyon düşmesine, kalpte
ritim bozukluğuna ve ani ölümlere yol açabilir. Üstelik astım krizinde
ilk tercih edilmesi gereken yada en etkin olan tedavi biçimi değildir.

Astım Hastasıyım, Spor Yapabilir miyim?
Evet. Efor astması, astmalıların çoğunda var olmasına karşılık düzenli
tedavi gören astımlılar spor yapabilirler. Dünya olimpiyatlarında
yarışmış ve derece almış çok sayıda astımlı vardır. Astım ilaçları
doping olarak kabul edilmez ve spor öncesi, efor öncesi alınabilirler.

Ağır Efor Öncesi Astımlılara Hangi İlaçları Tavsiye Edersiniz?
Efordan 10-15 dk önce ventolin, bricanyl veya tilade, intal gibi sprey
ilaçları usulüne uygun olarak alınması çoğu zaman bir sorun ortaya
çıkmaması için yeterlidir.

Astımlılar İçin Özellikle Tavsiye Edilen Bir Spor Türü Var mıdır?
Yüzme sporunun astımlılar tarafından çok daha iyi tolere edildiği bildirilmektedir.