Anasayfa
Çalışma psikolojisinin bir dalı olan psiko-teknik değerlendirme, bireyin
belirli bir işteki yeterliliğinin ortaya konması amacıyla, gerekli bedensel ve zihinsel
özelliklerinin testler aracılığıyla ölçülmesidir. Başka bir deyişle
psiko-teknik
değerlendirme, bireyin belirli bir işe uygun olup olmadığını anlamaya yönelik olarak
tasarlanmış bir inceleme-değerlendirme yöntemidir.
SÜRÜCÜLERDE PSİKO
- TEKNİK DEĞERLENDİRME:
Sürücülerin güvenli araç kullanmalarını sağlayan zihinsel özelliklerinin (algı,
dikkat, hafıza, muhakeme vb.); psiko-motor yetenek ve becerilerinin (tepki hızı,
göz, el, ayak koordinasyonu vb.); tutum-davranış, alışkanlık ve kişilik özelliklerinin
(risk alma, saldırganlık, sorumluluk, öz kontrol vb.) ölçülmesi ve sürücülük açısından
uygunluğu-yeterliliği hakkında bir sonuca varılmasıdır.
ÜLKEMİZDEKİ UYGULAMA:
Ülkemizde psiko-teknik değerlendirmenin esasları ve uygulama biçimi Karayolları Trafik
Yönetmeliği'nin 79. Maddesi ve aynı yönetmelikte yer alan 4 Sayılı Cetvel'le belirlenmiştir.
Söz konusu cetvelde de belirtildiği üzere, psiko-teknik
değerlendirme:
". . . sürücülerin sahip oldukları güvenli araç kullanmalarını sağlayan zihinsel
ve psiko-motor yetenek düzeylerinin; bu yetenek alanlarında tanımlanan bilgisayar
destekli testler aracılığıyla ölçülmesi"
olarak tanımlanmıştır. Buna göre psiko-teknik değerlendirme,
· 4 sayılı cetvelde belirtilen usul ve esaslara göre,
· psikolog unvanına sahip kişilerce,
· Türkiye toplumu özelliklerine göre hazırlanmış norm (1) çalışmasına sahip olan
ve normları ilgili meslek kuruluşunca (2) (Türk Psikologlar Derneği) onaylanmış
olan testler kullanılarak,
· yine bu cetvelde tanımlanmış altyapı özelliklerine sahip, resmi ve özel kuruluşlar
bünyesinde oluşturulan ve İl Sağlık Müdürlüğü (3) tarafından yetkilendirilmiş merkezlerde
(4) yapılır.
TÜRKİYE'DE PSİKO
- TEKNİK DEĞERLENDİRMEYE ALINMA NEDENLERİ:
Ülkemizdeki uygulama amaçları kısaca şunlardır:
1. Ehliyetin yasal nedenlerle geri alınması halinde, tespit edilen kural ihlallerinin
sürücülük için gerekli yetenek ve becerilerin eksikliğinden kaynaklanıp kaynaklanmadığına
ilişkin bir sonuca varılması amacıyla:
Ülkemizde bu amaç doğrultusunda Karayolları Trafik Kanunu'nun alkolle ilgili 48;
hızla ilgili 51; ceza puanı ile ilgili 118. Maddeleri gereğince (5) ehliyeti geri
alınan kişiler için yasal zorunluluk bulunmaktadır. (EGM Trafik Araştırma Merkezi
Müdürlüğü'nce halen Türkiye genelinde psiko-teknik değerlendirme yapan merkezlerden
derlenen verilere göre, ilgili yasanın yürürlüğe girmesinden bu yana değerlendirmeye
alınan sürücü sayısı ve değerlendirmeye alınma nedenleri hakkında hazırlanan rapor
için bkz. III Rapor.)
2. Sürücü olması uygun olmayan kişilerin belirlenmesi amacıyla: Ülkemizde bu amaç
doğrultusunda, Karayolları Trafik Yönetmeliği'nin, Sürücü Belgesi Alacaklar'ın Sağlık
Muayeneleri'ne Ait Esasları düzenleyen 77. Maddesi gereğince, gerekli görülen hallerde
sürücü adayları, psiko-teknik değerlendirmeye tabi tutulabilmektedir.
3. Mesleği sürücülük olan kişilerin çalışmaya devam ettikleri sürücülük açısından
uygun olup olmadıklarının belirlenmesi amacıyla: Ülkemizde Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nin
sürücülerde aranacak şartları düzenleyen bölümünde Madde 60 gereği “Sürücülerin
yolcu ve eşya taşımacılığına ait taşıtlarda çalışabilmesi için”, ”bedeni ve
psiko-teknik
açıdan sağlıklı olduklarını gösteren bir sağlık raporunu yetkili sağlık kuruluşlarından
her beş yılda bir almaları” gerekmektedir.
4. Yüksek sürücülük performansı gerektiren alanlar için sürücü seçimi amacıyla (ağır
vasıta sürücülüğü, uzun yol sürücülüğü, yolcu taşımacılığı gibi): Ülkemizde yasal
bir zorunluluk olmadığı halde, bazı kamu kurumları ve özel şirketler
psiko-teknik
değerlendirme sonuçlarını dikkate alarak sürücü seçme uygulaması yapmaktadırlar.
belirli bir işteki yeterliliğinin ortaya konması amacıyla, gerekli bedensel ve zihinsel
özelliklerinin testler aracılığıyla ölçülmesidir. Başka bir deyişle
psiko-teknik
değerlendirme, bireyin belirli bir işe uygun olup olmadığını anlamaya yönelik olarak
tasarlanmış bir inceleme-değerlendirme yöntemidir.
SÜRÜCÜLERDE PSİKO
- TEKNİK DEĞERLENDİRME:
Sürücülerin güvenli araç kullanmalarını sağlayan zihinsel özelliklerinin (algı,
dikkat, hafıza, muhakeme vb.); psiko-motor yetenek ve becerilerinin (tepki hızı,
göz, el, ayak koordinasyonu vb.); tutum-davranış, alışkanlık ve kişilik özelliklerinin
(risk alma, saldırganlık, sorumluluk, öz kontrol vb.) ölçülmesi ve sürücülük açısından
uygunluğu-yeterliliği hakkında bir sonuca varılmasıdır.
ÜLKEMİZDEKİ UYGULAMA:
Ülkemizde psiko-teknik değerlendirmenin esasları ve uygulama biçimi Karayolları Trafik
Yönetmeliği'nin 79. Maddesi ve aynı yönetmelikte yer alan 4 Sayılı Cetvel'le belirlenmiştir.
Söz konusu cetvelde de belirtildiği üzere, psiko-teknik
değerlendirme:
". . . sürücülerin sahip oldukları güvenli araç kullanmalarını sağlayan zihinsel
ve psiko-motor yetenek düzeylerinin; bu yetenek alanlarında tanımlanan bilgisayar
destekli testler aracılığıyla ölçülmesi"
olarak tanımlanmıştır. Buna göre psiko-teknik değerlendirme,
· 4 sayılı cetvelde belirtilen usul ve esaslara göre,
· psikolog unvanına sahip kişilerce,
· Türkiye toplumu özelliklerine göre hazırlanmış norm (1) çalışmasına sahip olan
ve normları ilgili meslek kuruluşunca (2) (Türk Psikologlar Derneği) onaylanmış
olan testler kullanılarak,
· yine bu cetvelde tanımlanmış altyapı özelliklerine sahip, resmi ve özel kuruluşlar
bünyesinde oluşturulan ve İl Sağlık Müdürlüğü (3) tarafından yetkilendirilmiş merkezlerde
(4) yapılır.
TÜRKİYE'DE PSİKO
- TEKNİK DEĞERLENDİRMEYE ALINMA NEDENLERİ:
Ülkemizdeki uygulama amaçları kısaca şunlardır:
1. Ehliyetin yasal nedenlerle geri alınması halinde, tespit edilen kural ihlallerinin
sürücülük için gerekli yetenek ve becerilerin eksikliğinden kaynaklanıp kaynaklanmadığına
ilişkin bir sonuca varılması amacıyla:
Ülkemizde bu amaç doğrultusunda Karayolları Trafik Kanunu'nun alkolle ilgili 48;
hızla ilgili 51; ceza puanı ile ilgili 118. Maddeleri gereğince (5) ehliyeti geri
alınan kişiler için yasal zorunluluk bulunmaktadır. (EGM Trafik Araştırma Merkezi
Müdürlüğü'nce halen Türkiye genelinde psiko-teknik değerlendirme yapan merkezlerden
derlenen verilere göre, ilgili yasanın yürürlüğe girmesinden bu yana değerlendirmeye
alınan sürücü sayısı ve değerlendirmeye alınma nedenleri hakkında hazırlanan rapor
için bkz. III Rapor.)
2. Sürücü olması uygun olmayan kişilerin belirlenmesi amacıyla: Ülkemizde bu amaç
doğrultusunda, Karayolları Trafik Yönetmeliği'nin, Sürücü Belgesi Alacaklar'ın Sağlık
Muayeneleri'ne Ait Esasları düzenleyen 77. Maddesi gereğince, gerekli görülen hallerde
sürücü adayları, psiko-teknik değerlendirmeye tabi tutulabilmektedir.
3. Mesleği sürücülük olan kişilerin çalışmaya devam ettikleri sürücülük açısından
uygun olup olmadıklarının belirlenmesi amacıyla: Ülkemizde Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nin
sürücülerde aranacak şartları düzenleyen bölümünde Madde 60 gereği “Sürücülerin
yolcu ve eşya taşımacılığına ait taşıtlarda çalışabilmesi için”, ”bedeni ve
psiko-teknik
açıdan sağlıklı olduklarını gösteren bir sağlık raporunu yetkili sağlık kuruluşlarından
her beş yılda bir almaları” gerekmektedir.
4. Yüksek sürücülük performansı gerektiren alanlar için sürücü seçimi amacıyla (ağır
vasıta sürücülüğü, uzun yol sürücülüğü, yolcu taşımacılığı gibi): Ülkemizde yasal
bir zorunluluk olmadığı halde, bazı kamu kurumları ve özel şirketler
psiko-teknik
değerlendirme sonuçlarını dikkate alarak sürücü seçme uygulaması yapmaktadırlar.
