Kubilay Han

[AsiRuH]

İran�da hüküm süren Türk Selçuk
hükümdarlarının üçüncüsü ve en
büyüğüdür. 1054 yılında İsfahan�da doğmuş, 1092
yılında Bağdat�ta 38 yaşında iken ölmüştür. Babası Alp
Arslan�ın vurulması üzerine 1072�de 18 yaşında tahta geçti.
Önce amcasının isyanını bastırarak Maveraünnehir ile Harzem�i
ele geçirdi. Ünlü vezir Nizamülmülk,
Melikşah�ın gerek tahta çıkmasında, gerekse zaferlerinde
önemli bir rol oynamıştı. Anadolu�nun dörtte
üçü Melikşah zamanında elde edilmiş ve Suriye�de
büyük başarılar kazanılmıştı.
1076�da Kudüs Fatımîler�den, 1085�te Antakya, iki yıl sonra
da Urfa Bizanslılardan alınmıştır. Halep ve Şam da onun döneminde
Selçuk idaresine geçmişti. Devletin hudutları Kaşgar�dan
ve Seyhun mecrasından Akdeniz, Kızıl Deniz ve Umman Denizi�ne kadar
genişlemişti. Bağdat�taki Abbasi Halifeleri de tamamıyla Selçuk
İmparatorluğu�nun emri altında bulunuyordu.
Yirmi sene hüküm süren I. Melikşah, cesareti gibi zekası
ile, ilim sevgisi ve edebî seviyesiyle de tanınmıştır. Kendisi
gibi bir Türk soyundan gelmiş olan Veziri Nizamülmülk
ile birlikte hem bir çok memleketler almaya, hem de nehirlere
köprüler, şehirlere kaleler ve su yolları gibi birçok
eserler yapmaya muvaffak olmuştu.
Büyük İran şairi Ömer Hayyam onun sarayında himaye
görmüş o devrin büyük fikir adamlarındandır.
Melikşah, Bağdat�ta bir rasathane kurmuş ve 1086 yılında başlayan ve
dünyanın güneş etrafında dönmesi esasına dayanan bir
takvim inkılabı yapmıştı ki buna �Celalî Takvimi� adı verilir.
Sarayında Türkçe konuşulmakla birlikte edebî dil
Farsça idi. Kendisinin pek güzel rubaileri vardır.
Celaleddin Melikşah�ın Berkiyaruk, Sencer, Mehmet adlı üç
oğlu vardı ki üçü de hükümdarlık
yapmışlardır.