Ekran kartlarının Performans Kriterleri

[AsiRuH]

Ekran kartlarının Performans Kriterleri

Günümüzde ekran kartları bilgisayar donanımları arasında en
hızlı gelişen ve en hızlı eskiyen parçalar olarak karşımıza
çıkmaktadır. Durum böyle olunca ekran kartı almak daha da büyük bir
özen istiyor. Dahası kullanıcıların aklını karıştıran onlarca değişik
terim de bu zorluğa katkı yapan bir etmen olarak karşımıza çıkmakta.
Kullanıcılar bütçelerine en uygun fiyatta en performanslı kartı
seçmekte çok zorlanıyorlar. Peki ekran kartlarında asıl performans
kriteri nedir? Kartların fiyatlarının 50$ ile 750$ arasında olmasına ne
neden oluyor? Bu yazımızda hep beraber inceleyelim.

Öncelikle temel olarak ekran kartlarını oluşturan ve performansa etki eden parçalara bir göz atalım.
·Bellek miktarı
·Bellek hızı
·Grafik işlemcisi
·Veri yolu ( Bellek arabirimi )

Bellek Miktarı:
Ekran kartlarında kullanılan bellek günümüz satış stratejisinin
temelini oluşturmaktır. Tüketicinin aklına “yüksek bellek miktarı
yüksek performanstır” cümlesinin oturması maalesef ekran kartlarının
performansı konusunda kullanıcıları büyük yanılgılara
düşürebilmektedir. Grafik belleği ekran kartı üzerinde grafik
işlemcisinin görüntüyü yaratabilmesi için, işlemesi gereken verilerin
depolandığı yer olarak tanımlanabilir. Kısacası Bir bilgisayarda sistem
belleği yani RAM ne işe yarıyor ise ekran kartı belleği de aynı görevi
üstlenmektedir. Peki, bilgisayarı alırken en çok dikkat edilen parça
nedir? Listemizi oluştururken ilk sırada genelde hangi donanım yer
alır? Elbette ki işlemci. O zaman neden ekran kartları için grafik
işlemcisi üzerinde bu kadar durulmuyor? Bilgisayarınızın çok hızlı
olması için çok miktarda bellek mi alırsınız yoksa iyi bir işlemci mi
alırsınız? Elbette ki işlemci tercih edersiniz. Grafik kartlarındaki
durum da bundan pek farklı sayılmayacaktır. Bellek miktarı önemli
olmakla birlikte, arttıkça performansa getirisi azalmakta hatta hiçbir
katkısı bulunmamaktadır. İş yükü bu noktada o belleği yönetmek ve
doldurmakla görevli grafik işlemcisinin üzerindedir. 1024x768 piksel
ebatlarında ve 16 bit renk derinliğindeki bir görüntü yaklaşık olarak
1.5 MB yer tutuyor ise giriş seviyesindeki bir ekran kartında 512mb
bellek kullanımının performansa ne kadar bir katkısı olabileceğini
sizler tahmin edebilirsiniz.

Bu noktada konunun daha kolay anlaşılması için bir örnek hikâye yaratılabilir.

Sürekli kullanılan bir depomuz olduğunu düşünelim. Deponun etkin ve
verimli kullanımı için gerekli olan nedir? Depo büyüklüğü mü? Yoksa
çalışan işçi sayısı mı? 1000m2’lik çalışma alanımız olduğunu ama 10
işçiye sahip olduğumuzu düşünürsek, zaten depomuzun büyük bir kısmını
kullanamayız, çünkü çalıştırabilecek iş günümüz, işlem gücümüz maalesef
yok. Buna karşın 200m2 depo alanına ama 25 işçiye sahip olduğumuzu
düşünelim. Deponun her cm2’si çok etkin ve verimli şekilde
kullanılabilir. Bunu ekran kartlarına indirgersek, çok yavaş bir grafik
işlemcisine sahip kartın 512mb ekran belleğine sahip olmasının pek bir
anlamı yoktur. Çünkü o bellek etkin kullanılamayacaktır. O belleği
dolduracak veriyi birim sn’de işleyebilecek güç yoktur. Buna karşın
128mb belleğe ama daha hızlı grafik işlemcisine sahip bir ekran kartı
bellete ki daha fazla performans verecektir. Yüksek bellek miktarının
ancak yüksek işlem gücü olan bir grafik yongası ile iyi işler
yapabileceğini öğrenmiş olduk.

Bellek Hızı;
Ekran kartı belleklerinin de normal RAM’lar gibi bir çalışma hızları
vardır. Ne kadar hızlı çalışırlarsa o kadar yüksek performans
sağlayabilirler. Grafik işlemcisi işlediği verileri çok daha hızlı
şekilde depolar veya sevk eder. DDR,GDDR3 hatta son nesil kartlarda
DDR4 belleklerin kullanılması grafik performansına doğrudan etki
etmektedir. Günümüz grafik bellekleri 333mhz’den 1200mhz’e kadar
farklılık göstermektedir. Tahmin edildiği gibi ne kadar yüksek çalışma
hızı o kadar yüksek performans getirecektir. Bellek hızının yanında
aynı sistem belleğin olduğu gibi gecikme süreleri de önem
kazanmaktadır. Gecikme süresi işlemcinin bir veriyi bellekten almak
istemesi ile aldığı an arasında geçen süredir diyebiliriz. Gecikme
süresi ne kadar az ise grafik performansı o kadar yüksek olacaktır.

Grafik işlemcisi;
Bu nokta performansa etki eden en önemli ayrıntılardan birisi olarak
karşımıza grafik işlemcisi çıkıyor. Günümüzde en yaygın olarak iki tane
üreticinin grafik işlemcilerinin kullanmaktayız. ATI ve Nvidia, çok
farklı kategorilerde çok farklı ürünleri olan bu üreticilerin kafa
karıştıran birçok modeli olduğunu görmekteyiz. Fakat aslında
performansa bu işlemciler etki ediyor ise bu modelleri ve
özelliklerini, yeri geldiğinde uzantılarını bilmemiz gerekiyor. ATI
cephesini çok genel bir tabirle şu şekilde sıralamak mümkün:
X1950,
X1900, X1800, X1650, X1600, X1550, X1300, X1050, X850, X800, X700,
X600, X550, X300, 9800, 9700, 9550, 9500, 9250, 9200, 9000, 8500, 7500,
7200, 7000
Nvidia ise;
Geforce 5,6,7,8 serisi olarak dört aşamadan oluştuğunu söyleyebiliriz.
Geforce 5 serisi; 5200, 5500, 5600, 5700, 5900
Geforce 6 serisi; 6100, 6200, 6600, 6800
Geforce 7 serisi; 7100, 7300, 7500, 7600, 7800, 7900
Geforce 8 serisi; 8800 (dx10)
Ekran kartlarının grafik işlemcileri çok genel hatları ile bu şekilde
sıralanmaktır. Yukarı yazmış olduğumuz kategoriler içerisinde da pek
çok farklı ürün bulunmaktadır. Bu farklılığı da uzantılar
belirlemektedir. ATI ve Nvidia cephesinde ekran kartları
isimlendirilmesinde olduğu gibi uzantılarda da farklılık söz konusu.

ATI cephesinde ekran kartı uzantıları;
HM: Hiper
Memory anlamına gelen bu kısaltma yalnızca bazı modellerde mevcuttur.
Ekran kartı belleğinin sistem belleği ile paylaşıldığı anlamına gelir.
LE:
Light Edition, hafif sürüm anlamındadır. Aynı seri içerisindeki diğer
kartlardan daha düşük performans gösterir ama daha hesaplıdır.
SE: Second Edition ise orijinal sürüme göre iyileştirmeler içerir. Nispeten daha fazla performans sunar.
PRO: SE sürümüne karşın biraz daha fazla performans sunan kartlarda yer alır.
XT: Çok daha yüksek bir performans göstergesidir. Pro serisinden daha iyi başarım verir.
XTX: ATI ailesindeki amiral kartlarının aldığı rütbedir.

Nvidia cephesinde uzantılar:
TC: Turbo Cache anlamına gelen bu özellik ATI deki HM’nin aynısıdır. Paylaşımlı bellek kullanan kartları işaret eder.
XT: ATI cephesinin aksine özelliği kısıtlanmış fiyatı daha uygun hale gelmiş kartlarda kullanılan bir uzantıdır.
LE: Light Edition da hafif sürüm anlamındadır.
GS: Nvidia kartlarda aynı aile içerisinde özelliği yükseltgenmiş modellerde kullanılmaktadır.
GT: GS den daha fazla yükseltgenmeyi ifade eder. Performanslı kartların aldığı bir ektir.
GTX: Nvidia’nın en yüksek performans veren kartlarının hak ettiği bir rütbedir.

Şimdi birkaç örnek vermek ve pekiştirmek gerekir ise;
Nvidia GeForce 6600 ekran kart ile 6600GT arasında nasıl bir fark vardır?
AtI Radeon X1600PRO ile X1600XT arasında nasıl bir fark vardır?
Yukarıdaki uzantılar açıklamalarından anlaşılacağı gibi Nvidia
kartlarında GT olan kart daha yüksek performans verirken ATI de ise XT
uzantılı kart yüksek performansa sahiptir. Grafik yongaları aynı
olmasına rağmen uzantıların bazen ciddi performans farkı yarattıklarını
unutmayalım. Ayrıca ekran kartı aileleri içerisinde genelde yüksek
rakamla ifade edilen kart diğerinden daha performanslı diyebiliriz ama
bu bazı noktalarda sorun teşkil edebiliyor. Her seriyi kendi içerisinde
değerlendirmek kaydı ile bu geçerli olabilir. Geforce 6800GT Geforce
7300’den daha kötüdür diyemeyiz. Fakat 6 serisi veya 7 serisi
içerisinde bu kıyas doğru olabilir. Grafik işlemcilerin modellerinden
bahsettikten sonra birazda grafik işlemcisinin hızına deyinelim.
Yukarıda modellerin tümü farklı grafik hızını sembolize etmektedir.
Kısacası eğer model isimlerini öğrenerek bir sonuca ulaşamıyorsanız en
azından grafik işlemcisinin çalışma frekansını kıyaslayabilirsiniz. Ne
kadar yüksek çalışama frekansına sahip ise o kadar yüksek grafik
performansına sahiptir. Böylece o bellek de o kadar etkin
kullanılabilmiş olacaktır. Günümüz grafik işlemcilerinin hızları 200mhz
ile 1ghz arasında olmakla beraber sıra dışı modellerde 1000mhz’de
aştığını görmekteyiz.

Veri Yolu:
Veri yolu kart üzerindeki bileşenlerin birbirleri ile etkileşim
hızlarını belirler. Bit cinsinden ifade edilen veri yolu hızı ne kadar
yüksek olur ise performansa katkısı da o kadar fazla olacaktır. Eski
ekran kartlarında 64bit olan veri yolu günümüz standart kartlarında
128bit, performans kategorisinde ise 256bit’e kadar ulaşmıştır.

Her şeyden önce yukarıda bahsettiğimiz değişkenlerden başka performansa
etki eden bazı ayrıntılar olduğunu unutmamak lazım. Örneğin Geforce 6
ailesi ile 7 ailesi arasında da vertex ve iş hattı sayıları açısından
fark olduğu için performans farklıları daha farklı olacaktır.

Umarız bu çalışma ekran kartları seçiminde sizlere daha seçici olmanız konusunda yardımcı olacaktır.
Bol FPS’li oyunlar.