Güncel Kuyruklu yıldızlar

McNaught (C/2006 P1)


Çıplak gözle şöyle parlak bir kuyruklu yıldız seyretmeyeli epey olmuştu..
Bu gün arabayla sakaryadan izmit'e gidiyordum havanın da biraz yağver gitmesiyle, sapanca gölü arkasında yükselen samanlı dağları ile çok hoş bir kontrast oluşturan güney batıda kızıl bir nokta dikkatimi çekti..
Öncelikle Merkürdür diye fazla önemsemedim ama biraz daha dikkatli bakınca bir gariplik vardı.. ve akşam starrynigth'ı kontrol ettiğimde sınavlar nedeni ile bayaadır gökbilimden uzak kaldığımı anladım
Merkür değil gördüğüm cisim 2007 nin en görkemli kuyruklu yıldızı McNaught (C/2006 P1)'ın ta kendisi

İlk defa R. H. McNaught tarafından 7 ağustos 2006 da keşfedilen komet ocak aylarının ortalarına doğru adeta şov yapmaya hazırlanıyor parlaklığı tam olarak -2 kadire ulaşacakki bu jüpiter kadar hatta daha parlak olacağı anlamına geliyor

www.harvard.edu/iau/Ephemerides/Comets/2006P1.html" target="_blank" rel="nofollow">yörünge özellikleri dolayısıyla ayın sonlarına doğru gözden kaybolacak ve güneşle çok yakın konumda olacak kuyruklu yıldızı görmek için akşam güneş battıktan sonra batı güney-batı ufkuna bakmanız yeterli ve bulmanız zor olmayacaktır zira görülmeye değer derecede parlak bu aralar

Saygılarımla..

Türkiyenin bulunduğu enlem açısından McNaught (C/2006 P1) 'ı akşam alacakaranlıkta görebilmek için pazar(14 aralık) günü son şans..
Kuyruklu yıldız, hafta sonundan sonra iyice alçalacağı için dürbün veya teleskopunuz yoksa güneşin parlaklığında kaybolmaya başlayan
kuyruklu yıldızı çıplak gözle izleyebilmek zorlaşacak.
Güney gökküredeki gözlemciler ise bize göre daha şanslı olacaklar ve izlemeye devam edecekler

C/2007 E2 (Lovejoy)
15 Mart gecesi Queensland, Avustralya 'dan Terry Lovejoy 'tarafından Canon 350D ve 200mm lens kullanarak 16 adet 90-saniyelik pozlama ile keşfedildi.
1 yıllık bir gözlem çabasının sonucunda keşfedilen yeni kuyruklu yıldızı, Lovejoy 9.5 kadir parlaklığında olduğunu tahmin ederken, 4 yay-dakika kadar uzanan yeşilimsi renkte, yüksek merkezi yoğunluklu ve güneybatıya uzanan ince uzun bir kuyruğu olduğunu not etmiştir.
16 mart gecesi John Drummond (Possum Gözlemevi, Gisborne, Yeni Zelanda) tarafından 41 cmlik teleskopla teyit edilen kuyruklu yıldız Drummond tarafından 9.5 kadir ve 2,6 yay-dakika uzunlukta kuyruğu olduğu tahmin edildi.Kuyruğun yeşil rengini siyanür ve moleküler karbondan kaynaklandığı düşünülüyor. Kuyruklu yıldızın tespit edildiği 15 Mart gecesi gökyüzündeki koordinatları ise j2000 RA(sağ açıklık) 20saat 42dakika 55saniye ve DEC(dik açıklık) -50derece 43dakika 14saniye

Yörünge Özellikleri
16 martda Maik Meyer 'tarafından yörüngesi hesaplanan Kuyruklu yıldızın günberi(güneşe-enyakın) geçişini 27 Mart (güneşe uzaklık yaklaşık olarak 1.093 AB (Astronomi birimi))* gecesi yapacak, dünyaya en yakın geçişi ise 25 Nisan gecesi (Yer'e uzaklığı 0,442 AB) yaparak uzaklaşmaya başlayacak.
Yörüngesi tutulum düzlemine bayaa dik açılı olan Kuyruklu yıldız 20 mart gecesi Erboğa(centaurus) takımyıldızı yönünde olmasına karşın yılın ilerleyen aylarında, mayıs ayına doğru çalgı(lyra) takımyıldızına doğru ilerleyecek, hernekadar ilk anda McNaught gibi muazzam parlaklaşıp popüler bir gökcismi haline geleceğini düşünsekte üzücü haber "büyük ihtimalle" bu gerçekleşmeyecek çünki kuyruklu yıldızın günberi konumu olan 11 ocak da güneşe 0,117 AB mesafeye kadar sokulmuş McNaught'a göre çok çok uzak neredeyse 10 katı kadar. Bu yüzden maksimum parlaklığının yaklaşık 7.5 ila 6 kadir arasında olması bekleniyor.
----------------------------------------------------------------------------------------------------

Aşağıdaki resimde 73 P nin şuan güneş sistemindeki yörüngesinde bulunduğu nokta görülmektedir.


73 P Schwassman-Wachmann 3

Öncelikle Kuyrukluyıldızımızın güncel yani bu yıl içinde yakın geçiş yapacak bir komet olmadığını belirtmeliyim. En son güneşe yakın geçişini 2006 nisan ayında yapmış ola 5 yıl 5 aylık bir yörünge periyoduna sahip ve günötede(güneşe en büyük uzaklığı) 5.187 AB
günberide ise 0.9391 AB ile yörünge ekzantrikliği(dış merkezlik) 0.6934 ile elipsoid bir yörünge takip ediyor. kuyruklu yıldızın en önemli özelliği ise tek parça değil parçalar halinde ilerliyor olmasıdır.
Tarihsel süreçte kuyruklu yıldızı ve keşfinden beri yaptığı geçişleri tanıtırsak;
Keşif
Friedrich Carl Arnold Schwassmann ve Hamburg gözlemevinden Arno Arthur Wachmann tarafından 2 Mayıs 1930 yılında ufak gezegenleri araştırma çalışması sırasında uzun pozlu fotoğraf plakaları ile keşfedildi. İlk keşfedildiğinde 9,5 kadir parlaklığında ve dağınık şekilliği olduğu bildirilerek 27 ve 29 Nisan da Berlin Babelsberg gözlemevinden H. Schneller tarafından teyid edildi.


Tarihsel Geçişleri
* 31 Mayıs 1930 yılında dünyaya 0,0616 AB ile yaptığı yakın geçiş sırasında parlaklığı 6 ila 7 kadir arasına tırmandı
* En son 24 ağustos 1930 da görüldüğünde mevcut gözlemler sonucunda 5,43 ila 5,46 yıl arası kısa bir periyoda sahip olduğu belirlendi
* 1930 daki keşfinden sonra ilk geçişi yapacağı 1935-36 yılları arası doğası gereği çok sönük olması ve yörünge periyodunda yapılan hesap hataları yüzünden yeri bulunamadı. Komet ocak 1953 0,9 AB lik ve kasım1965 0,25 AB lik deki jüpiter geçişleri ise daha karmaşık bir olay oldu.
* Belyaev ve Shaporev tarafından 1973 de gözden geçirilen hesaplamalar sonucunda kometin 1979 geçişinin 74 geçişinden daha müsait olduğu ortaya çıktı.
* 1979 yılında Avustralya pert gözlem evinden J. Johnston ve M. Buhagiar tarafından ufak gezegen gözlem araştırmaları sırasında fotoğraflarda tekrar keşfedildi ve M. P. Candy tarafından kometin hareketleri ve doğrultusunun 73 P Schwassman-Wachmann 3 ile aynı olduğu teyit edildi. Dünyaya 1,44 AB ile yaptığı yakın geçiş sırasında parlaklığı 12,5 kadir seviyesine tırmandı.
* 85-86 da sönükleştiği için kaybedilen komet 90 geçişinde dünyaya 0,3661 AB yaklaşarak 9 kadir seviyelerine tırmandı.
* Ocak 95 geçişi dünyaya 1,3114 AB uzaklıkta gerçekleşeceği için 90 geçişi kadar spekülatif olmayacağı tahmin ediliyordu ama bir sürpriz gerçekleşti. 19 Ağustosta K. Kinoshita tarafından gözlemlenen komet 12,9 kadir seviyelerindeyken, eylül ayında Nancay radyo teleskobunu komete çeviren gökbilimciler 40 derecelik minimum yükseliminin hemen ardından kometteki OH seviyesi artmaya başladı ve 8,3 kadir parlaklığa tırmandı, ocak başına kadar bazı gözlemcilere göre 6 kadire kadar tırmanarak parlaklığını korudu. ocak 22 de bir anda sönükleşmeye başlayan komet aniden tekrar 6,3 kadire tırmanarak parlaklaştı. ardından aralığa doğru 8,5 kadir seviyesine gerileyerek şubat ayında 14 kadire kadar sönükleşti. Aralık ayında bildirilen gözlemlere göre kuyruklu yıldızın sürpriz bir şekilde 3 tane çekirdeği olduğu ortaya çıktı A, B, C ve direkt olarak gözlemlenmemiş olan D bildirildi. 2005 yılına International Comet Quarterly sempozyumunda yayınlanan makalede Z. Sekanina kometi E 'yide ekleyerek 5 parçadan oluştuğunu tanımladı.
* 2001 dönüşü gözlem açısından pek uygun konumlu olmasada geniş bir kitle tarafından hesaplanandan daha parlak geçiş yapan kuyruklu yıldız izlendi ve 3 parçasınında gözlemi rapor edildi.
* 2006 geçişi ise 7 haziran2006 da dünyaya 0,0735 AB ile gerçekleşti. 1,2 metrelik Hopkins teleskobunu kullanan Hergenrother, C parçasının parlaklığını 19,3 kadir ve kuyruğunun 6 yay saniye uzunlukta olduğunu bildirdi. B parçası Farrell tarafından 40 cm lik teleskopla 18,8 kadir ile tespit edildi. Fakat bu seferde diğer parçalara ek olarak Tucker tarafından G parçası 17,2 kadir parlaklıkta rapor edildi. ve komet dünyaya yaklaştıkça bir sürü yeni parçanın keşfedildiği ilan edildi.


Çarpışma İhtimali
Mayıs 2006 geçişi astronomik ölçütlere göre yakın(0,08 AB - 11,9 milyon km) olarak dünya ay arası mesafenin 26 katı gerçekleştiren 73P , arkasında bıraktığı parçaları ile Dünya yörüngesinin kesiştiği 1930 daki geçişinde meydana getirdiği , dakikada 100 meteorit gözlemlenen akanyıldız şovunun bir benzerini yapamadı. fakat 31 Mayıs 2022 yılında yörüngesi dünya ile kesişecek olan kuyruklu yıldızın 1930 daki akanyıldız şovunu tekrarlayacağı iddia ediliyor. Bu geçişler astronomik ölçekte oldukça yakın gerçekleşiyor olsada aslında dünya ay arası mesafenin onlarca kat uzağında cereyan ediyor olması açısında gökbilimciler, çarpışma tehlikesinden uzak rahat nefes alabileceğimizi belirtiyorlar. NEAT(dünyaya yakın asteroid izleme) projeleri gibi birçok araştırma kuruluşu tarafından dünyaya yakın geçiş yapan gökcisimleri sürekli takip edilmektedir. Ve henüz sığınaklar inşaa etmemizi gerektirecek bir alarmda söz konusu değil. Evrenin bu güzel yaratıklarından korkarak saklanmak yerine bilimsel verileri takip ederek güneş sistemimizin sürprizlerle dolu bu eşsiz üyelerinin yakın geçişlerinde teleskopları kurup bize sunacakları manzaraların tadını çıkarmak akla daha yatkın bir seçenektir.

2P/Encke -- { 2007 Nisan Ortaları ve 2007 Mayıs Sonu Arasında }



Komet Encke, 1786 yılında Fransız astronom Pierre Méchain tarafından keşfedilmiş olmasına karşın kometin adı tarihsel geçişlerini kaydederek yörünge hesaplamalarını yapmış ve çalışmalarını 1819 yılında Correspondance astronomique Degisinde yayınlamış olan alman astronom Johann Franz Encke nin onuruna 2P/Encke olarak verilmiştir.
Encke'nin yörünge hesaplamaları sonucu kuyruklu yıldızın 3,30 yıl süren bir yörünge periyodu olduğu günöte(en uzak) noktasının 2,2178 AB ve günberi noktasının ise 0,3302 AB olduğu belirlenmiştir.
En son günberi geçişini 29 aralık 2003 tarihinde gerçekleştirdikten sonra içinde bulunduğumuz 2007 yılının 19 nisan ayında günberi geçişi yapmakta ve nisan ayının sonlarına doğru hızla dünya arasındaki mesafeyi kapatmaya başlamaktadır.

2P/Encke 'nin dünya ile buluşması ise yukarıdaki yörünge çiziminde görüldüğü üzere 19 ila 16 mayıs 2007 tarihleri arasında dünyaya 0,507 AB kadar yakınlaşacağıdöneme denk gelmektedir.
Fakat bu dönemde güneşe uzaklığı hızla artarak 0,7 AB civarına geleceği için en uygun gözlem zamanı Nisan 26 ile mayıs ortalarına denk gelmektedir.



2P/Encke hızla parlaklaşabilen bir kuyruklu yıldızdır, genellikle günberi geçişinden 3 ay evvel parlaklığını arttırmaya başlar ve günberi noktasına yakın 45 gün boyunca parlaklığı 6 ila 7Kadir civarında seyreder günberi geçişinden 20 gün sonra parlaklığı hızla düşmeye başlar ve 3 ay içerisinde normal parlaklığı olan 18-20 Kadir seviyesine düşer.


Tarihte 2P/Encke 'nin kaydedilmiş en parlak geçişi 1829 yılında 3,05 Kadir ile gerçekleşmiştir. 1805 yılındaki geçişinde ise 4 Kadir seviyesine tırmanmıştır. 20. yüzyıl boyunca 5 kadirden daha parlak geçiş yapmayan Encke kimbilir belkide 2007 geçişinde 2006yılında McNaught'ın yaptığı gibi sürpriz bir şov yapmaya hazırlanıyor olabilir.
Günberi geçişinden evvel Kuzey yarı küredekiler için güzel bir hedef iken günberi geçişinden sonra ise güney yarımküredekiler için iyi bir hedef haline gelecektir.


Bu resim 1997 Geçişinde Avustralyadan Gordon Garradd tarafından çekilmiştir.

Tarihsel Tespitler Ve İlginç Özellikleri

Resmi olarak Méchain tarafından 1786 yılında keşfedilmiş olsada periyodik kuyruklu yıldız 2P/Encke aslında bronz çağından beri bilinmektedir, milattan önce 168 li yıllara dayandırılan çinde bulunmuş swastika motiflerinde Encke'ye atfedilen çizimler bulunmuştur.
Hatta kimilerine göre Irakda bulunan, Umm al Biinni gölünündeki büyükçe bir kraterinde geçmişde Encke'den kopan bir parça tarafından meydana geldiğine inanılıyor.
Bunun yanısıra bilimsel bir gerçek olarak kasım aylarına denk gelen Taurid ler ile haziran ve temmuz ayında gerçekleşecek olan BetaTaurid akanyıldız yağmurundan sorumlu olduğu düşünlülmektedir.

C/2007 F1 ( LONEOS )

Bu aralar batı ufku üzerinde; Çoban takımyıldızının (Bootes) en parlak yıldızı Arcturus'un hemen altındaki daha sönük "Muphrid" isimli yıldızın yanında görülüyor.




Gerçi ben göremedim. Çünkü bahsi geçen yer ufka oldukça yakın ve gün battıktan kısa bir süre sonra ufkun altında kalıyor. Ancak çıplak gözle görülebilme sınırı olan +6 kadire oldukça yaklaşmış durumda. Çıplak gözle görebildiğini iddia edenler var. Ancak en azından bir dürbünle görülebileceğini düşünüyorum. Her geçen gün ufka yaklaşıyor ve görülme şansı kuzey yarıküredekiler için azalıyor.

Görebilen arkadaşlar olursa buradan gözlemlerini bizlerle paylaşsınlar...