Yazı Dizisi: Derin Uzay Yolculuğu

Cloudy Nights Telescope Reviews sitesini daha önceden ziyaret etmiş olanlarımız bilirler. Gökyüzü tutkunlarının vazgeçilmez gözlem araçları olan, teleskoplar, dürbünler, CCD kameralar, kundaklar ve daha sayamadığım yüzlerce farklı ürünün test edildiği ve detaylı makalelerinin yayınlandığı oldukça zengin bir bilgi arşividir.
Site editörlerinden Tom Trusock 2004 yılından beri sürdürdüğü ve her ay bir takımyıldızın derinlemesine incelendiği zevkli yazı dizisi Small Wonders gökyüzüne tutku ile bağlanmış ve bilgi seviyesi farklı hemen herkesin ilgisini çekmiş ve şimdiden ingilizce dışında çince ve lehçe olmak üzere 2 dile çevrilerek yayınlanmaktadır.
Tom Trusock ile 2 haftadır sürdürdüğümüz yazışmalar sonucunda SmallWonders serisini gökbilim.com müdavimlerine de Türkçe sunmaya karar verdik ve panoda çıkan yazıların linkleride CN sitesinde yer alacak. Panoda Derin Uzay Yolculuğu başlığı altında başlattığım yazı dizisinde zaman buldukça orjinalinden linklerle bağlayacağım bu güzel makaleleri sizlerle paylaşmak istiyorum.
Makaleler ve Takım yıldızlar hakkında her türlü görüş ve önerilerimizi bu başlıkta paylaşarak sizlerinde katkılarınızı bekliyorum.
Saygılarımla..

This article was translated from original source, Tom Trusock's Small Wonders series under the author's permision. To get the original link please click to this text
Bu makale Tom Trusock 'ın Small Wonders yazı dizisinden orjinal çeviriridir. Makalenin orjinaline ulaşmak için buraya tıklayabilirsiniz.

Derin Uzay Yolculuğu - Büyük Köpek Takım Yıldızı(Canis Major)

Büyük köpek takım yıldızı -resim sahibi Jeremy Perez-

Termometrenizi kontrol edin ve bu gece için paketleyin, çünkü köpek zamanı brrrr.... Kış geceleri işte..
Bu ay Avcının sadık tazısı , Büyük köpek takım yıldızına odaklanacağız. Büyük köpek gökyüzünü en azından, Küçük köpek, Chara(Beta Avköpekleri/güney köpeği) ve Asterion(av köpekleri) adında diğer üç aptal köpekle paylaşır. Gerçi son saydığım 2 tanesi Çoban'a aittir en azından son baktığımda öyleydi. Büyük köpek antik çağlardan beri bize miras olarak gelmiştir. hatta Homer onu avcının köpeği olarak anar.
Fakat öyle olsada büyük köpek asla hep Avcıya ait olmamıştır yada köpek olmamıştır. tarihte bir çok zaman, bir çok kültürde Cephalus' ait olan Acteon'un canavarı(et yiyen dinozor benzeri bir yaratık) olarak anılırken özellikle Roma kültüründe Avcının çocuğu olarak bilinir.
Samanyolunun kış köşesinde oturan Büyük köpek, ilginç bir takımyıldızdır. Gezegenimsiler, gökadalar, yansıma bulutları çift yıldızlar ve açık yıldız kümelerinden oluşan bir sürü gökcisimi bulacaksınız. Burada herkez için birşeyler var.
Derin Uzay Cisimleri(DSO) bir yana hiç kuşkusuz takımyıldızdaki en göze çarpan detay köpek yıldızı "Sirius" dur.
Gece gökyüzünün en parlak yıldızı Sirius dünya üzerindeki mesken edinilmiş her yerden gözlenebilir. Yaklaşık olarak 8,6 IY ötelerde bulunan bir çift yıldız sisteminin baş yıldızı olan Sirius A , güneşimizin hemen hemen 2 katı fazla kütleye sahiptir. Yavrusu ise çapı dünya boyutlarında olsada kütlesi güneşimizin %99 kadarı olan bir beyaz cücedir. Yıldızın özgün hareketlerindeki değişimleri inceleyen Bessel 1844 yılında ilk defa bir eşi olduğunu önermiştir. Cüceyi İlk kez direkt olarak gözlemleyen ise 1862 yılında 18 inçlik objektifini test eden Alvin Clark 'dır.
Sirius 'un görünür parlaklığı -1,47 iken(güneş -26,7 , Ay -12,6 ve Venüs, Mars, Jüpiter ve Merkür sırasıyla -4.7, -2.9, -2.8, ve -1.9 ile parlar) Sirius B 8 Kadir parlaklıktadır, yani ana yıldızdan yaklaşık 10 000 kez daha sönüktür.
Sirius bu kadar çok parlak iken eski kültürlerin tabii olarak ona özel anlam yüklemeleri hiç de sürpriz birşey değildir. Mısırlılar için onun gökte yükselimi Nil 'in taşkınlarına ve Yaz Ilımına denk gelmektedir. Yunanlılar tarafından Avcının köpeği olarak adlandırılan yıldızın belirmesi yazın sıcak günlerine(Ağustosun " köpek günleri" de denir) ilişkilendirilir.
Tabii ki Afrikanın izole olmuş kabilesi Dogon 'lar sayılmadan Sirius tam olarak değinilmiş sayılmaz. 20. YY 'ın başlarında Dogonları ziyaret etmiş olan bir antropolojist Dogonların beklenmedik bir biçimde Sirius B ve ~yaklaşık 50 yıllık periyodu hakkında detaylı bilgiye sahip olduğunu rapor etmiştir. Dahası bunu modern bilimden yüzyıl önce biliyorlardı. Von Dankien çılgınlığının yaşandığı 70 lerde "Sirius Gizemi" adıyla basılan kitabında Robert Temple, Dogon ların sahip olduğu bilgiyi onları Sirius 'dan gelip ziyaret etmiş uzaylılara bağlamaktadır.Fakat 1978 sonbaharında çıkardığı "Skeptical Inquirer " adlı kitabında Ian Ridpath ustaca bu sirius gizemcilerinin ipliği pazara çıkarmıştır. "knowledge" kısmı bir venüs transite(güzeşin önünden geçmesi) şahit olmuş astronomların kültürel bilgi kirliliğinden kaynaklanıyor olmalı, meraklı okuyucular bu linkten bakabilirler http://www.csicop.org/si/7809/sirius.html
Dogonlar ve ziyaretçileri bir yana cüceyi amatör teleskoplarla görebilmek olasıdır. Hatta 5" açıklığa sahip teleskoplarla bile cüceyle ana yıldızı ayırt edebilenler olduğunu duymuştum ama çok nadir. Sadece Çifti birbirinden ayırmak Sirius 'un göz kamaştırıcı parlaklığı düşünüldüğünde problem değildir.yıldıza Bakabilmek için çok müstesna optik düzenlemeler gerektirir. Ben 10" lik bir teleskop ile gözlemlemiştim ve cüceden yeşilimsi bir yansıma not etmiştim-ama bu benim algılamamdan kaynaklı bir aldatmacadır-. Ben Sirius A nın muazzam parlak maviliğinin cücenin beyaz rengi ile oluşturduğu kontrastın cücenin yeşil görünmesine sebep olduğunu düşündüm.


Haydi Sirius 'un 4 derece güneyine inelim ve takımyıldızdaki yegane Mesier cismine bir bakalım.

M41 Köpeğin Kalbi.

Kış Gökyüzünün en nadide gökcisimlerinden M41 hakkında tarihçiler arasında Aristo 'dan beri bilinip bilinmediği bir tartışma konusudur. O bölgede bir şeyler gördüğünü kayıt etmiş olsada bazıları kümeyi değilde samanyolunun bir parçasını görmüş olabileceğini iddia etmektedirler. Eğer M41 Aristo dan beri biliniyorsa herhalde antik çağda bilinen en sönük gök cisimi olmuş olmalı. Büyük ihtimalle resmi olarak ilk defa 1645 yılında Giovanni Hodierna tarafından keşfedilmiştir, ve Mesier tarafından 1765 yılından kataloğuna alınmıştır.

Resim hakkı Bill Tschumey 'e aittir.

M41 26 IY hacimli bir alanda 100 yıldızdan oluşan bir dağılıma sahiptir. Küme 2300 IY uzaklıkta ve yaklaşık 210 milyon yıl yaşındadır. Arachinal ve Hynes "Star Clusters" kitabında M41 'in 4,5 derece güneyinde yeralan Cr 121 ile M41 arasında açık bir ilişki olduğu hakkında iddialarda bulunmuştur.
M41 hemen hemen her ölçüdeki gözlem aletinde muhteşem bir görüntü verir. Kişisel olarak M41 i 12x36 lık dürbünden 18 inçlik teleskoba kadar hertürlü gözlem aleti ile gözlemledim. Ama benim fikrime göre 4inç ila 8inç arasındaki gözlem aletleri en iyi açıklık ve görüş alanı karışımı sağlar.
Benim 4 inç lik ve 44 büyütmeli apokromatik dürbünümde kümenin merkezindeki bir üye diğerlerine göre açık ara kırmızı bir görüntü verir. Fakat diğer aletlerde daha turuncu göründü. Siz nasıl görüyorsunuz? Jason Aldridge 'in aşağıdaki ciziminde ise daha çok, sarı görünüyor.

Çizim hakkı Jason Aldridge 'e aittir.

NGC 2207 / IC 2163


Geceleri iki galaksi arasındaki kütleçekimle oluşmuş 100 000 IY uzunluktaki köprünün her yolunda gaz, toz ve yıldızlar her yana saçılmıştır.
En yakın geçişi 40 milyon yıl önce kaçırmış olsakda üzülmeye gerek yok. New Mexico daki VLA radyo teleskobunu kullanarak elde ettikleri verileri bilgisayar benzetimine aktaran gözlem ekibi IC 2163 'ün NGC 2207 'nin kütleçekiminden kaçabilecek kadar hızlı hareket edemediğini ortaya çıkarmıştır Ve göz atmaya devam edersek bir daha ki yakın geçişlerini izleyebiliriz. Zaman çizelgesinde birileri belki görecek olsada bu büyük ihtimalle ben olmayacağım ve sizinde olmayacağınızı iddia edebilirim.
Bir kaç bin yıl içinde iki gökada birleşecek ve geleceğin astronomları iki gökcisimini yeni tek gökcisimi olarak kataloglayacaklardır. Bence bu gerçekleşmeden evvel bir gözatın derim ama yinede öyle "göz açıp kapayıncaya kadar gerçekleşecek" bir olay değildir, yani en azından biraz vaktiniz var.

Bir çok Gökada için ne kadar büyük çaplı gözlem aracınız varsa o kadar iyidir. Çoğu 12 inç lik bir gözlem aleti ile görünür olmalı ama assıl sorulması gereken soru çoğunu görebilmek için minimum ne kadar açıklığa sahip bir alete sahip olmalıyız.

12 inçlik bir gözlem aracına sahip olan Don Pensack şöyle yazıyor;

........ 2207 ufak, sönük, dağınık detaysız ve birçok eklentisi olan bir cisimdir ve IC 2163 ise amorf yapılı 2207 nin yanında silik bir ışık kümesidir........


NGC 2204


1785 Yılında Herschel tarafından keşfedilmiş olan NGC 2204 bizden 8600 IY uzaklıkta yer alan görsel olarak sönük, seyrek ve dağınıkbir kümedir- en azından düşük açıklığa sahip gözlem aletler ile böyledir-. Daha fazla kümenin üyesini görebilmek için yüksek büyütmeler kullanabilirsiniz. Tabii ki daha geniş çaplı teleskoplar ile arka plandan daha belirgin ve daha çok üyeye sahip olarak görünecektir.

NGC 2204 resim hakları Jim Thommes 'a aittir.

NGC 2345, 2359, 2374, 2360 'ın yıldız haritasındaki yerleri


NGC 2345

Moffat 'ın bir yazısına göre NGC 2345, M45 den çok daha genç olan en yakın tarihte oluşmuş bir galaktik kümedir. ve bu seyrek kümeyi gerçekten görebilmek için 8 ila 10 inç çaplı bir teleskop gerekmektedir. 8 inçlik bir teleskop ile 9 kadir parlaklıkta bir sürü dağınık ve sönük yıldız gözükür.

NGC 2374

Bu seferki daha ufak teleskoplar için iyi bir hedeftir, 2374 birkaç düzine yıldızdan oluşan güzel bir ürün verir. Güney batıya doğru inen parlak yıldızlardan oluşan çizgiye dikkat edin. Büyük dürbünler yada ufak teleskoplar o bölgede ince bir sis gösterecektir. Daha büyük teleskoplar ile kümedeki iki "yarı" ya dikkat edin, ikinci yarı daha önce bahsedilen çizginin merkezinde sıralanmış yıldızlardan oluşur. Görebildiniz mi?
İki yarı dan oluşan bir küme mi yoksa optik bir yanılsama mı sizce ?

NGC 2374

Güçlü teleskoplar ile görüş alanında 75-100 yıldızdan oluşan alacalı bir görüntüsü vardır. Bazı gözlemciler kümenin bir bölümünde yıldızlardan mahrum karanlık bir bölgenin olduğunu belirtmişlerdir.
Sizce orada karanlık bir bulutsumu var yoksa sadece yıldızlardan yoksun boş bir bölgemidir? bir bakın ve görüşlerinizi bildirin. Bu ufak teleskoplar yada büyük dürbün setleri için ciddi ve zor bir hedeftir. ufak ve bulanık yıldızlardan oluşmuş bu alanı arayın.

NGC 2359 / "Ördek" yada Thor 'un Miğferi

İşte burada dış katmanlarını uzaya savurmuş ve bu bulutsuyu oluşturmuş olan nadir bir Wolf-Rayet yıldızımız var. Yüzeyi terkeden materyal saniyede yüzlerce kilometre hızla uzaklaşıyor ve ana yıldızın aydınlattığı uzaydaki bu baloncuğu oluşturuyor. NGC 2359 kış astrofotoğrafçıları için popüler bir hedef olsada görsel gözlem yapanlar için az bilinen bir hedeftir.
Özellikle UHC ve OIII filitre takılmış büyük veya ileri düzeyde teleskoplar ile bakınca bu harikulade hedef hakkında sürpriz birşey keşfettim. Bu hedef için 18 inçlik bir teleskopla temiz bir gündoğumu vakti en unutulmaz anımı yaşadım.
Görsel gözlemciler tarafından Ördek imzası, en belirgin kısımlarının gövdeyi oluşturan merkezi parçasının olması ve parlak eklentilerinin gagayı oluşturması sayesindedir.
Jim Thommes 'in aşağıdaki mükemmel fotoğrafında kamera niçin daha çok Thor'un Miğferi diye adlandırıldığını açıklıyor olmalı.

NGC 2359 - The Duck / Thor's Helmet resim hakları Jim Thommes'e aittir.



NGC 2383/2384 - Köpeğin Çifti

İşte burada klasik Kahraman çift-kümesinin benzer ufak ve şirin kardeşi. Tabii ki bu küme için biraz daha büyük bir optik açıklığa gereksinim duyacaksınız. DSS resminde yukarıda gözüken ölçeğe bakınca ne kadar çok bir açıklığa gereksinim duyacağınız görülebilir.
Baktığınızda görüntüsü sizlere gerçek ikiz bir küme olduğu izlenimi yaratsada Kopchev, Petrov ve Nedialkov 'un çalışmasında iki kümenin çok farklı yaşları olduğunu ve aynı bulutsudan oluşamayacağı ortaya çıkmaktadır.
Don Pensack 'a göre 2384, "ufak, dağınık ve birkaç yıldızdan oluşan bir grup" dur.
Hiçbir yoruma gerek bırakmaksızın Jim Thommes bizlere aşağıdaki güzel resmi sunuyor.

NGC 2383 / 2384 Resim hakkı Jim Thommes2a aittir


NGC 2362 The Tau Canis Majoris kümesi Hodierna kümesi

Eğer en son açık küme çifti sizin fazla ilginizi çekmediyse işte size ilginizi celbedecek bir küresel küme. Mavi Beyaz Tau bu kümenin doğal bir üyesidir(görüntüye girmiş bir yıldız değildir.) bu yüzden kümeye bakarken yıldızın göz kamaştırıcı ışığından kaçınmak için büyütmeyi epey arttırmak isteyeceksiniz.
Tau 4,5 kadir görünür parlaklıkta ışıldaya bir mavi süperdev bir yıldızdır ve birçok kaynak kümenin uzaklığını 3200 ila 5000 IY arasında bildirmektedir. Celestial Sampler kitabında, Sue French Tau kümesini 4800 IY uzaklığa yerleştirmektedir ve buradan çıkarılacak sonuçda Tau 'nun 50 000 güneş parlaklığında ışıldadığı söylenebilir.
SEDS kümeyi 25 milyon yaşında ve etrafında halen bulutsu kalıntıları olduğunu not ederken halen kümede birşeyler olup bittiğini bildirmektedir.
Giovanni Batista Hodierna 1654 yılında NGC 2362 'yi açıkça keşfetmiş olmasına rağmen 80'lere kadar çalışması kaybolmuştur. 4 Mart 1783 yılında ise bağımsız olarak William Herschel kümeyi keşfetmiş ve kataloğuna eklemiştir.

CR 140 / CR 132 Köpeğin kuyruğundaki püskül
Köpeğin kuyruğunun biraz altında Collinder 'in CR 132 ve CR 140 olarak katalogladığı iki büyük açık yıldız kümesi bulunur. Collinder lerin çoğu geniş ve çarpık çupukda olsa CR 132 birinci gelir. CR 140 ile aynı dürbün görüş açısında kalsada oldukça az sayıda yıldız içeren bir satıhtır. Yinede alan geniş açılı teleskoplar ve hızlı 4" refraktör dürbün gibi yada dürbün grubu gibi aletlerle hoş bir görüntü sunar.
CR 140 ise daha zengin ve çıplak göz ile kolayca yakalanabilen bir nesnedir. Liro Sairanen 4,5" f7,3 ve 32 büyütmeli teleskopu kullanarak çizdiği yaklaşık 1 dereceden küçük alanda gördüklerinin bir eskizini (aşağıdaki görüntü) çizmiştir.

CR 140 eskiz hakları Liro Sairanen 'e aittir.

CR 121
Bu seferki bir dürbünle yada en azından geniş açılı bir teleskopla çok iyi görünür. CR121 yaklaşık 3800 IY uzaklıkta ve oldukça genç bir küme olarak rapor edilmiştir, bazı tahminler kümeyi 1,5 milyon yaşında belirtmektedir.
Liro Sairanen 4.5" f7.3 newton tipi 47 büyütmeli bir teleskopla ile İspanyadan gözlemlediği kümeyi 64' genişliğindeki aşağıdaki çizimde betimlemiştir.


Zorlu Hedefler IC 2165 ve SH 2-201
IC 2165

IC 2165 'in gösterildiği yıldız haritası
Ve şimdi gece için zorlu hedeflerin sırası. İlki, IC 2165 ufak bir teleskopla bile yakalanabilir, buradaki zorluluk/meydan okuma ise alanı tespit edebilmek ve hangisinin gezegenimsi bulutsu olduğunu belirlemek. Genel olarak IC nesnelerinin NGC kataloğundaki karşıtlarının aksine bulunmasının daha zor olduğuna inanırım, ve bu seferkininde herhangi bir istisnası yok. Yeteri kadar parlak olması yanında en yüksek büyütmelere kadar bir yıldızdan ayırt edilemez. Bu biraz samanlıkta iğne aramaya benziyor.
Yıldız haritalarını kullanarak baktığınız alanı daraltın ve alanın içinden ve dışından teleskoba OIII filitresi takarak gökcisimine bir göz atın. IC2165 filitreyi teleskopa takınca parlaklığı azalmayan tek yıldız olacaktır. 150x büyütmelere kadar hala yıldız benzeri bir cisim gibi gözüksede, şimdi zaman büyütmeyi en uygun ışığı alacağınız noktaya kadar 450x ve daha üstü düzeyine arttırmanın zamanı geldi(bu noktada seeing(görüş) için fazla endişelenmeyin).
Biliyorum biliyorum, ebeveyinleriniz size yüksek büyütmeler şu tasco teleskopları için geçerli olduğunu tembihlemiştir, fakat bu sefer bir Hubble resmi cebinizde sayın, bazen bazı kuralları kırmak gerekir işte şuan o zamanlardan birisidir.

SH 2-301

SH 2-301 yerini bu haritadan bulabilirsiniz.

Eğer yazılarımı uzun süredir takip edenlerdenseniz, herzaman farklı bir obje ile normal ötesi bir gökcisimi ile kapatmayı sevdiğimi bilirsiniz. Mesierler ve NGC lerin hepsi güzel ve şirin nesneler olsada günümüz gözlemcilerinin aşina olduğu muhtevalardır, şansa değişik birşeyler görmek çok daha hoş birşeydir. Benim en sevdiğim zorlu hedef gökcisimleri sıkça Abell ve Hickson kataloglarından olsada bu sefer bir Sharpless nesnesi başı çekiyor. Sharpless kataloğunda 313 farklı girdi bulunur çoğu da yıldız oluşum bölgelerine aittir. Bu katalogdaki girdilerin hepsi -27 derece yükselimin üzerinde bulunur ve çoğuda fotografik hedeflerdir. Ve çoğuda orta boy ve büyük amatör teleskoplarla izlenebilecek nadir cisimlerdir. ve bu seferki de tam aradığımızdan.
Bu HII bölgesi SH 2-301 dir ve kataloglarda RCW6 ve Gum 5 olarak geçer.
SH 2-301 yaklaşık 19000 IY ötelerde bulunur ve 50 IY çaplı bir uzay hacmine yayılır. 8" gibi ufak teleskoplar ile bile gökcisiminde detay gördüğünü iddia eden insanlar olduğunu duymuş olsamda 15 ila 20 inçlik bir teleskop en güzel görüntüyü verecektir. Ama detayları yakalayabilmek için OIII veya UHC filitresi kullandığınızdan emin olun yoksa filitreler olmaksızın çok büyük bir teleskopla bile yakalanması oldukça zor bir cisimdir. Bir filitre görüntü kalitesini dramatik olarak arttıracaktır. Karanlık bir gökyüzünde filitre kullanılarak SH 2-301 DSS fotoğraflarından tahmin edeceğiniz gib bir ucu kuzeye yaklaşık olarak üçgensel bir görünüşü vardır.

Yukarıdaki resimde SH 2-301 in gösterildiği harita ve aşağıda ise karenin içindeki DSS resmi bulunur.

Ve buraya kadar saydıklarımızla geceyi kapatabiliriz. Tekrardan gönderdikleri gözlemler, fotoğraflar ve çizimler için okuyuculara teşekkür ediyorum. Katılımlarınız mekaleleri oldukça zenginleştirmektedir
Eğer anlatımlarım sizler için kullanışlı olduysa bu benim adıma en büyük memnuniyettir.
Tekrar görüşmek üzere
Tom Trusock

Çeviri : Emre E.
Ayrıntılı bilgi için : Cloudy Nights Telescope Reviews sitesine bakabilirsiniz
For further information please click to Cloudy Nights Telescope Reviews web site

*This article was translated from original source, Tom Trusock's Small Wonders series under the author's permision. To get the original link please click to this text
Bu makale Tom Trusock 'ın Small Wonders yazı dizisinden orjinal çeviriridir. Makalenin orjinaline ulaşmak için buraya tıklayabilirsiniz.

Derin Uzay Yolculuğu - Aslan takımyıldızı





Aslan'ın bir çok farklı görünüşü baharın müjdecisi iken daha da ötesi Derin Uzay hastaları için ciddi bir av sezonunun başladığının işaretidir. Aslan görüntüye girmeye başladığı gibi amatör bir düşünce ile küresel kümeler, gezegenimsi bulutsular, ve açık yıldız kümeleri bulmayı umabilirsiniz ama Aslan sadece gökadalardan ibarettir, Burası Başakçı-Berenis'in saçı süper kümesinin derinliklerine bir tur için başlangıçtır.

Abes bir soru : Aslan takımyıldızındaki bilinen en parlak gezegenimsi bulutsu hangisidir.

Yunan Gök-mitolojisinde Aslan, Herkülün 12 büyük fedaisinden Nemea'nın yendiği aslanı sembolize eder. Herkül, Nemea'yı aslanı öldürmesi için göndermiştir faka Nemea silahlarının Aslanın derisine işlemediğini farkeder. Cesur savaşçı sonra aslanı bir mağaranın girişinde sıkıştırır ve çıplak elleri ile Aslanı boğarak öldürmeyi başarır. Aslanın pençelerini kullanarak derisini yüzen Herkül ise silah işlemez deriyi kullanarak savaşçılarına , geçirimsiz sağlam bir zırh diktirir.
Aslan gökyüzündeki en belirgin gök-dizilişlerinden birisidir. - Orak yada ters soru işareti Aslanın kafasını işaret eder. Aslan Samanyolundan uzakta 947 derece-kare lik bir alana yayılmış devasa bir takımyıldızdır. Gökadalar, gökada kümeleri ve kuazarlar bakımından epeyce zengin olsada gezegenimsi bulutsular açıkyıldız kümeleri gibi derin uzaydaki görece yakın komşularımız bakımından fakirdir. Abell ve Hickson Gökada Kümeleri(100 tane girdi vardır toplam) kataloglarına kısaca bir gözt atarsak en azından 191 tane Abell ve 11 tane de Hickson (Hickson 57 - Copeland's Septet(yedili), 38, 44, 46, 47, 51, 52, 53, 54, 58, ve 59) kaydı bulunur ayrıca Aslan'ın sınırları içerisinde an aşağı 199 tane Kuazar kaydı bulabilirsiniz. bilinen en parlak kuzarı ise 14,7 kadir parlaklıkdaki PG 1116+215 'dir. Eğer bir gökada müptelası iseniz işte sizin mevsiminiz geldi demektir!!
Fakat silik kataloglara ve sönük parlaklıkdaki kayıtlar arasında gezinirken Aslan takımyıldızının sadece büyük teleskoplara sahip olanlar için olduğu fikrine kapılmamalısınız. Burada bir sürü parlak gökada, bir kaç çift güzel çift-yıldız, ve şu silik Hickson Gökada Kümeleri(HGC) kataloglarından ufak teleskopların erimindeki bir (veya daha fazla) adet kayıt bulunur. Her zaman ki gibi herşey nereye ve ne zaman baktığınızdan ibarettir..
Haydi şimdi takımyıldızdaki iki yada daha fazla sayıdaki ilginç yıldızlara ve civarına göz atarak başlayalım.

Alfa Aslan / Aslan I Cüce Eliptik Gökada , Gama Aslan

"Orak" ın tabanında yer alan Alfa(regulus) bizden 77 IY uzaklıktaki 1,36 kadir parlaklığı ile gece gökyüzündeki 21. en parlak yıldızdır. Regulus gerçekte kütleçekim ile bağlı iki adet yoldaş yıldıza sahip 3'lü bir yıldız sistemidir. Teleskopla gözlem yapanlar Regulusu geniş bir çift olarak(aslında eşinin kendiside bir çifttir ve kütleçekim ile bağlı üçüncü üyesidir.) 7 kadir daha parlak göreceklerdir. Sönük eş yıldızlar Regulusdan 1000 yıllık yörünge periyodu ile uzaklıkta yörüngededirler. Benim gördüğüm haliyle Regulus beyaz yeşile çalan 8 kadirli eşi ile beraber mavi beyaz hoş bir görünümü vardır. Eğer yüksek parlaklıkdan gözlerimiz kamaşmasaydı herhangi bir teleskop için çok hoş seçilebilecek bir hedef olacaktı.


Aslan I Regulus'un 20' kuzeyinde yer alır.

Eğer büyükçe bir teleskopa sahip iseniz Regulus'un 1/3 derece kuzeyindeki 10 kadir parlaklıkdaki Aslan I cüce Gökadasını UGC5470 aramalısınız. Eğer Regulusun göz kamaştırıcı parlaklığı olmasaydı yerel gökada grubunun bu üyesi orta boy teleskoplar için güzel bir hedef olacaktı. Wlater Scott gökadanın, 1950 de Palomar dağındaki 48'' schmidt kamerayı kullanarak fotografik olarak keşfedilişnden önce bilinmediğini aktarmaktadır.
Alfadan itibaren Orak'ın 3. yıldızı gama(veya Algieba) 2,0 kadir parlaklıktadır. Alfa tarafından parlaklıkta gölgede bırakılsa da 3,16 kadir parlaklıkdaki eş yıldızı onu çok daha ilginç bir çift yıldız haline getirir. Bu seferki biraz daha güçlü bir teleskop gerektirecektir. ufak teleskoplarda 40 ila 50X civarındaki büyütmelerde biraz yer fıstığı gibi gözüksede 75-100X civarı büyütme çifti ayırabilmek için yeterlidir. Benim gözlerimde iki yıldızda canlı altın sarısı renkte parlıyordu. Ayrıca Gama Leonid Göktaşı yağmurunun radyant (merkez) noktasında bulunur.

M95, M96, M105 / 3371 / 3373




M95 Dean Rowe

Şimdi Aslan takımyıldızındaki çift yıldızları bir kenara bırakıp takımyıldızın en nadide parçaları olan gökadalara bir göz atalım. Aslan takımyıldızı tek başına 5 adet Messier gökadasına ve Messier in kaçırdığı bir çok hazineye ev sahipliği yapar. İlk durağımız M105, M96 ve M95 'den oluşan Leo Triplet (Aslan'ın üçlüsü).
Geniş açılı bir teleskopda 3 parlak gökada da aynı görüş alanı içinde yer alır örnek olarak gökadaların tümü benim 4'' lik f8,6 lık apokromatik gökdürbünü ve 8'' lik f5 aynalı teleskop ile aynı düşük büyütmeli / Geniş açılı göz merceği kullanarak bir arada görülebilir, fakat detaylı olarak görebilmek için daha yüksek büyütmeler gerekecektir.

Sonsuz derinliklerin gözcüsü birçok teleskop için geçerli olan bir kuraldır, ufak çaplı teleskoplar ile bu üç gökada da yanlızca bir yıldız izi kadar detay verir. Benim 4'' lik teleskop ile normal koşullar altında M95 'in sadece merkezi bölgesi görünür. Fakat benim 18'' lik teleskop ile bu göz kamaştırıcı güzellikte bir nesneye dönüşür, merkezdeki çizginin tamamı ve her iki tarafından çıkan sarmal kolların detayı göz alıcıdır. İyi bir gecede(gözlem koşulları) size Darth Vader'in Tie Fighter ını anımsatan çarpıcı bir görüntü sunar. Gökbilimciler Hubble uzay teleskopunu kullanarak gökada sarmal kollarındaki Cepheid yıldızlarının yerini belirleyerek gökadanın bizden 38 milyon IY uzaklıkta bulunduğunu tespit ettiler.
Ben M96 'nın komşusuna göre ufak teleskoplarda daha iyi görüntü verdiğini farkettim. 4'' lik teleskobun ile merkezde belirgin parlaklığı ve yüksek büyütmelerde yüzeyinde zayıfça beneklenmeler olduğunu not ettim ama yinede gökadanın merkezine tekrar tekrar da baksam yukarıdaki resimde görüldüğü gibi dış kısımları göremedim. Ama görsel olarak M96 ikili arasındaki en parlağıdır.
M95, M96 ve M105 1781 de Mechain tarafından keşfedilmiştirAslan I kümesinin bir alt grubudur.

Şunu da eklemeliyim ki 4'' lik teleskop ile baktığımda NGC3628'in etrafındaki toz halesini görebilmiştim ama daha küçükleri ile hiç bir zaman göremedim.
M65 ufak teleskoplarda ışıktan bir izden fazla birşey ifade etmesede büyük teleskop sahipleri gökadanın doğu kıyısından(M66 'ya doğru) inen ince fakat belirgin karanlık çizgiyi ve önplandaki araya gürmiş bir kaç güzel yıldızı aramalıdırlar.
Bana göre M66 3'lünün en parlağı olmalı, gözlemciler orta büyütmelerde gökada düzleminde koyu eklentiler ve benekli yapıları aramalıdırlar. Kafanıza bir elbise sarın ve çeşitli büyütmelerde dolaşın. Komşularınız kafanızda elbise ile sizi çılgın zannedebilirler ama eğer gözlem alanınız ışık kirliliği tecavüzü altında ise böyle bir hile ile gözlerimin karanlığa adaptasyonunu arttırabilme ve bu sayede çıplak gözle en düşük kadir görme sınırını yükseltebileceğimi farkettim. M66 ve M65 ikiside Mechain tarafından 1780 yılında keşfedilmiştir. diğer tüm üçlü önceki gökadalar gibi Aslan I gökada grubunun bir üyesidir. (ama diğer üçlüden farklı bir alt gruptur.)

NGC 3607 / 3608 / 3605



Şimdi teleskobunuzu Aslanın vücudunda 5 derece kuzeyindeki bir diğer 3'lüye yönlendirin NGC 3608, 3607 ve 3605. NGC 3607 Bu güzel gökada grubunun en parlak üyesidir. Sizce üçlünün tamamını görebilecek en ufak teleskop nedir? Tecrübeme göre karanlık bir gökyüzünde 6'' lik bir teleskop ile tamamını görebilmeniz gerekir ama acaba 4'' yada daha düşük boyutlu bir teleskop ile görebilen varmıdır bilmiyorum.
Büyük teleskop sahipleri bu alanda biraz vakit harcamalı ve nekadar gökada yakalayabileceklerini görmelerini öneririm. bu alanda 15.4 kadir parlaklığın üstünde 14 den fazla gökada bulunur(lütfen bu sayının mavi ışık altındaki fotografik ölçümler ile alındığını unutmayın görsel gözlem ile bu sayı değişebilecektir). Buradaki tüm gökadalar Aslan II gökada kümesinin bir alt grubudur. ve AslanII bizden 70 milyon IY uzakta, Aslan I gökadalar kümesinin arkasında iki kat uzaklıkta bulunur.

NGC 2903





Şimdi Aslanı tüm yol boyunca izleyerek Orak'ın batı ucunda NGC2903 'ü bulacağız. Eğer NGC kataloglarındaki tanımlamalara bakarsanız NGC 2903 'ün iki kaydı olduğunu görürsünüz. Messier dışı gökadaların en parlaklarından olan NGC 2903 üzerinde bulundurduğu ve NGC 2905 olarak adlandırılan parlak bir HII (yıldız oluşum) bölgesi bulundurur.
Fakat ben hernedense hiç bir zaman böyle bir bölgenin varlığını gözlerimle kanıtlayamadım. eğer üzerinde NGC 3905'in işaretlendiği bir resim bulabilirseniz oldukça minnettar olacağım.
Gök-resimleri çekenler için bu harika bir gökadadır, görsel gözlem yapanlar için ise herhangi açıklığa sahip bir teleskop için güzel bir hedeftir. 4'' lik ile oldukça geniş, parlak ve diğer birçok gökadaya baskındır ve büyütmeyi iyi karşılar yüksek büyütmelerde verdiği görüntü harikuladedir.

Çetin hedefler

Aslan takımyıldızında görsel olarak ilginç ve farklı bir sürü gökada kümesi bulunur ama neyazıkki bir çoğu ufak teleskop sahipleri için pek ideal deildir.
Eğer büyükçene bir teleskobasahipseniz burada Stephan's Quintet nin bahar mevsimindeki karşılığı Hickson 57 Copeland's Septet(yedilisi) bulunur. Parlaklığı 14 kadir civarında yedi adet oldukça sönük gökadanın ufacık bir alana sıkıştığını göreceksiniz(grubun bir üyesi teknik olarak kütleçekimle bağlı bir gerçek üye olmayıp görüş alanına girmiş optik bir üyedir) fakat bunlar büyük teleskoplar ve yüksek büyütmelere göredir. Stephan's Quintet 'de olduğu gibi çarpıcılığı görsel manzaradan değil daha çok kişinin nasıl gördüğüne dayanmaktadır.


Copeland's Septet

Ve şimdi tam ters yönde aynı uzaklıkta ufak ve sönük gökadalardan oluşmuş ve gökyüzünde bir derecelik bir alan kaplayan yoğun bir gökadalar kümesi Abell 1367 bulunur.


20mm Nagler gözmerceğinden 18" f4.5 teleskobu ile görüş alanındaki Abell 1367

Yukarıda 18" f4.5 teleskop ve 20mm Nagler göz merceği altında kümenin nasıl göründüğünün bir temsili vardır. Görüş alanında ne kadar gökada görebiliyorsunuz. ? Daha yakından bakın - orada 60 dan fazla gökada bulunuyor. - ve sadece görüş alanının içerisinde. Pirinç taneleri gibi etrafa yayılmış gökadalardan geçen sene 18'' lik bir teleskop(13 mm Nagler gözmerceği) ile bir düzinesinden fazla görebildim. yakınlardaki alanı araştırırken ise 20 ve daha da fazlasını da ayırt edebildim. Tek başlarına bir özelliği olmasada onlarcası aynı alan içinde harika, sınır tanımaz bir görüntü veriyor. daha detaylı gök haritalarına bakıp bu alanda çok fazla vakit harcadım. Bahse girerim ki biraz daha çaba ile çok daha fazlasını seçebilirdim.
Herhangi bir gökada merkeze hassas biçimde yerleşmemiş olsa da NGC 3861 bu DSC fotografını kullanan yada GoTo yardımı ile oldukça kolay yakalanabilecek bir hedeftir. Mümkün olduğunca düşük büyütmeli ve geniş açılı gözmercekleri kullanın. ilk bakışda ortalıkda birşey yokmuş hissi uyandıracaktır ama bir kaç dakika harcarsanız görüş alanı içerisinde bir sürü ufak gökadayı yakalayabileceksiniz.
Ama bu kümelerin hiç birisi ufak teleskop sahipleri için uygun değildir.
Şu soru gelebilir : Orada bir gökadalar kümesi mi bulunmaktadır.? Kesinlikle evet - Bütün gece boyunca onun parçalarına bakıp durabilirsiniz. Gecenin iki baskın görüntüsü Aslan I ve Aslan II kümeleriydi ama buralarda ufak teleskoplar için de daha ilgin bir çetin hedefimiz bulunmaktadır.

Hickson 44

Aslanın boğazının tabanında Gama ile Zeta Aslan arasında ki mesafenin yarısında bulunan Hickson 44 , dört adet ufak teleskoplarla bile oldukça kolay görülebilecek NGC lerden oluşan 3193, 3190, 3185 ve 3187 bir küme bulunur. NGC 3190 ve 3193 ufak teleskoplarla oldukça iyi bir hedeftir. ardından 3185 tam sınırda yer alır, 3187 ise en zorudur. 18'' lik bir teleskop ile küme oldukça belirgin ve kolaydır hemen hemen yukarıdaki resimdeki gibi görünür. tabii ki 3187 'nin sarmal kolları hariç , bazı yerel amatörlerden 30'' lik dobsona sahip olan Gary Myers ile yaptığım özel görüşmelerde sarmal kolları görebildiğini bildirdi.

Aslan bu ayki yazımda değindiğimden çok daha fazla gök cismi içermektedir. Burası iflah olmaz DSO(derin uzay cisimleri) müptelaları için
çok uzun vakit harcayabilecekleri bir yerdir.

Abes Sorunun cevabı : SkyToolsII 'e göre takım yıldızdaki en parlak gezegenimsi bulutsu 10,4 kadir parlaklık ve 12' lik genişliğe sahip 24.4 yüzey parlaklıkdaki EGB 6 (PN G221.5+46.3) dir.fakat resim almak için yapılan tüm çalışmalarımız başarısızlıkla sonuçlandı. Aynı zamanda bu konu hakkında daha çok araştırma yaptıkça EGB6 hakkındaki merakım bir kat daha artmış oldu. Eğer birisi bu gökcismi'nin gerçekte ne olduğu hakkında ayrıntılı bir açıklama yada fotograf gönderebilirse çok minnettar olacağım.

Daha ayrıntılı bilgi için

Massive Black Holes in Galaxies NGC 3377, NGC 3379 and NGC 4486b (3379 is M105)
http://hubblesite.org/newscenter/newsde ... 7/01/text/

The Universe within 100 million Light Years - the Virgo Supercluster
http://www.anzwers.org/free/universe/virgo.html

Ray Cash - Observing Paul Hickson's Catalog of Compact Groups of Galaxies
http://members.aol.com/anonglxy/hickson.htm

Alttaki işaretçi yıldız Merak'a doğu geri dönün ve daha düşük büyütmeli bir göz merceği ile beraber gök'ün garip bir çiftine denk geleceksiniz.İlk görüntüye giren M97 - Baykuş bulutsusu olacaktır. Merchain tarafından 1781 de keşfedilmiş olan bir gezegenimsi bulutsu olan M97 'yi lakabını gerçekten anımsatarak hak eden bir kaç gökcisminden biri olarak bilirim.
Ufak teleskoplarda bile (iyi gözlem koşullarında) Baykuşun gözlerini oluşturan iki karanlık noktayı görebilirsiniz. O oldukça büyük olmasına karşın yüzey parlaklığı çok azdır. Bazı gözlemciler yüzü oluşturan dairenin önünde mavi ve yeşil renkler gördüklerini iddia etmektedirler, mükemmel gözlem koşullarına sahip olan gecelerde büyük bir teleskop ile yeşilin izine rastlasamda çoğunlukla basitçe gri olarak görünmektedir.


Fotograf hakları Rick Krejecki 'e aittir.

Rick Krejecki 'nin M97 fotografı çarpıcıdır. kişisel web sitesinde tam çözünürlüklü bir resme bakabilirsiniz. (http://www.ricksastro.com/DSOs/owl_XT_xscope.shtml) yanlızca arka plandaki ufak gökadaları sayarken bile bir miktar vakit öldürebilirsiniz. Devasa teleskoplar ile bunlardan bir kaçının gözle görülüp görülemediğini merak ediyorum.

Eğer ekstra-galaktik bir hedefe bakmak ister iseniz fazla ötelere gitmeyin. Sadece Merak 'ın biraz daha yakınlarına doğru baktığınızda yandan görülen çubuklu gökada M108 'i bulacaksınız. Bu hedef için farklı büyütmelerde bir miktar vakit harcayın. Her hangi bir beneklilik/alacalık görüp göremeyeceğinize yada dış halenin izine rastlayıp rastlayamayacağınıza bir bakın.


M108 ve M97 resim hakları Tom Nicolades'e aittir.

Tom Nicolades in bu hoş fotografında çürük çarık bir M108 ve elektrik mavisi M97 aynı karede ve düşük büyütmede (1 dereceden fazla FOV/görüş alanında) görülmektedir. İkiside aynı görüş alanında görülebilmektedir.


NGC 2841 Bölgesi



Buralardayken, kasenin ön ayaklarından aşağılara zıplayalım ve 2841 'e kısa bir göz atalım. 9.2 kadir parlaklıktaki bu gökada orta boylu teleskoplar için çok hoş gümüşi bir ışıma verecektir. Oldukça parlak olan bir çekirdeği belirgin derecede sönük hale izlemektedir. Eğer daha büyük bir teleskobunuz varsa gökadanın bir kenarında halesinde sert biçimde sönükleşen bir toz şeridini arayın.


M81 ve M82 Resim hakları John Moody 'e aittir.

2841 ile işiniz bittiğinde Büyük ayının iki adet nadide parçası olan M81 ve M82 'ye ilerleyelim.


M81 / M82 bölgesi

M 81 ve 82 ufak dürbünler için bile görülebilen oldukça ilginç gökada çiftleridir. yanlızca 3/4 derece ayrık olan eşler geniş açılı teleskoplar ile harika bir çift oluşturur. Bode tarafından 1774 yılında keşfedilmiş olan çift bir birinden ancak bukadar farklı görülebilecek bir galaktik morfolojinin örneğidir. İkiside 10 milyon IY ötede bulunan M81 grubu olarak adlandırılan ufak bir gökadalar grubunun üyesidir. Bu yüzden ilk olarak M81 den başlamayı münasip görüyorum. Ufak teleskoplarda M81 parlak bir oval fakat daha geniş teleskoplarda ise gökadanın sarmal yapısı belirgin olmaya başlar. M81 ikili arasında açık ara en büyük ve parlak olanıdır. ve uzun pozlamalı fotograflarda klasik sarmalları gözlenir. M82 buna mukabil olarak hırpalanmış şekilsiz görüntüsü sanki geçmişdeki göksel bir kapışmanın kaybedeni olduğu izlenimini yansıtmaktadır. Benim 18" lik teleskobumda köşesinden üçde birine kadarlık olan kısmı bir kenarından eğrilmiş iken diğeri açıkca alacalı olarak ayrık gözükmektedir. M81 'den oldukça sönük olmasına karşın görsel olarak ben M82 'yi daha ilginç buluyorum.

Hiçbirşeye değmese bile, bu Derin Uzay Gözlemcileri tarafından içinde renk görüldüğü iddia edilen DSO(derin uzay cisimleri) lardan biridir. ama görebileceğinizi düşünerek hemen şu 80mm lik dürbünleri almayın. Arizona daki 30" lik teleskop imkanına sahip olan bir arkadaşım kırmızı yada pembe renkler gördüğünü tanımlarken, 25" lik bir teleskop ile yaptığım gözlemde bunu görebilmiş değilim. Bunun çok iyi bir gece, iyi bir optik ve ona yöneltebileceğiniz kadar büyük açıklığa sahip bir teleskoba bağlı olduğunu düşünüyorum.

Yeise kapılmayın - gerçi renkli yada renksiz, benim fikrime göre M82 gökyüzündeki en ilginç gökcisimlerinden birisidir. Ufak teleskoplarda bile bu ikili çarpıcıdır ve en az optik yardımla bile karanlık yerleden kolayca yakalanabilir.


Resim hakları Carol Lakomiak 'a aittir.

Carol Lakomiak 'ın bu alandaki çizimi büyükçe bir dürbün yada ufak bir teleskop ile ne görüleceğine güzel bir örnektir.

Bu alandaki çizelgeye dikkat edeceğiniz gibi bu bölgede bir çok sayıda hedef vardır. - bu alanda keşif için bir kaç dakika harcayın - NGC 3077 , 2976 ve IC 2574 'e bir göz atın. Büyük teleskoplar ile NGC 3077 ve 2976 'nın ufak teleskoplarda M81 de gördüklerimi andıran benzerlikleri olduğu dikkatimi çekti. Yıldız gözlemciliği yaparken ve bunun gibi gökcisimlerine rastladığımda M81 'i bulmayı çalışmak çok şaşırtıcı gelmektedir. Her zaman beklentilerinizi sahip olduğunuz teleskobun açıklığı seviyesinde tutun.

Büyük Ayıdaki ihtimalleri henüz kapsamaya başlamadık ama bu gece için daha basit bir pitstop yapacağız ve ardından 2 Çetin hedefi tanıtacağız.


M101 Bölgesi

Kepçenin üzerine doğru kafanızı kaldırın ve geriye tutamağa doğru M101,
Fırıldak (Pinwheel) Gökadasını bulacaksınız. Mechain tarafından 1781 de keşfedilmiş olan gökada büyük teleskop sahipleri için görkemli sarmal kolları ve kollardaki benekli yapılar ile gerçekten görülmeye değer bir hedeftir.

M101 biraz dağınık önyüzü bize dönük fakat ufak teleskoplar için bir parça zorlayabilecek bir gökcismidir. Gökadayı ararken gökyüzünde Ay'ın kapladığı alanın 2/3 ü kadar geniş bir cismi arayacağınızı aklınızdan çıkarmayın, yanlız yüzey parlaklığı çok sönükdür. bu yüzden arka plandan kademeli olarak parlaklığı artarak sıyrılan bir gökcismine bakınmalısınız.

Bu gökada, devasadır. bazı kaynaklar onun 170 000 ila 190 000 IY genişlikte olduğunu savunurken, 25 milyon IY uzaklıktaki gökada aynı zamanda bilinen en harikulade ve yoğun yıldız oluşum bölgelerine evsahipliği yapmaktadır.

Birçok bu devasa yıldız oluşum bölgeleri başlı başına NGC kataloglarına girebilecek kadar parlaktır.
-NGC 5441, 5447, 5450, 5449, 5451, 5453, 5458, 5461, 5462, ve 5471-
NGC 5471 ise M101 içindeki en parlak ve büyük HII yıldız oluşum bölgesidir. Samanyolundaki bilinen herhangi bir bölgeden çok daha büyüktür(ve 5471B olarak adlandırılan bir hipernovaya ev sahipliği yapmış olduğu önerilmektedir.) Bu bölgeler büyük teleskoplarla gözlemlenebilmektedir ve hernekadar, sahip olduğum 18" Obsession teleskobumda kullandığım 180x büyütmeye sahip 13t6 nagler gökada avcısı gözmerceği ile yüksek büyütmeler kullanıyor olsam da, Gökadanın detaylı yapısı sebebiyle sizin için en iyi sonucu veren yüksek yada zayıf büyütmeler arasında en iyisini bulmak için bir miktar zaman harcayın.
Bazı parlak HII bölgelerine göz atmadan geçmeyin. resim üzerine bindirilmiş olan 5450 ve 5447 ye dikkat edin, 5447 , 5450 nin güneyindeki bölgedir.


M101 'de ki HII bölgeleri

M81 gibi M101 de kendi gökadalar kümesinin baskın bir üyesidir. bu yüzden bu alanda gezinirken görüntüye giren diğerlerine bir göz atın. Parlak olan NGC 5474 ve NGC 5473 olanların yanızıra bu alanda bir çok gökada da bulunmaktadır.


M101 resim hakları James Jacobson 'a aittir.

Çetin Hedefler

Büyük Ayı 'da Çetin Hedefler başlığı altında değerlendirilmeyi hak eden bir sürü hedef bulunmaktadır. 6 adet Hickson grubu, Palomar 4 küresel kümesi ve oldukça parlak bir Kuazar ilk anda akla gelenlerdir.
Kuazarlar görünüşleri için söylenemesede asıl nitelikleri bakımından ilginç cisimlerdir. ve Palomar 4 karanlık yerlerden büyük teleskop için ulaşılabilir bir hedeftir. Fakat ben yinede gökada gruplarını avlamayı öneriyorum. Ve bu fikrim üzerinden sizlere Büyük Ayıdaki Çetin Hedefler olarak iki adet en parlak Hickson Gökadasını sunmak istiyorum. - Hickson 56 ve Hickson 41 -


Hickson 56 Bulucu Haritası

Hickson 56 daha evvel ziyaret ettiğimiz gökada çifti NGC 3729 ve 3718 'in bir miktar güneyinde bulunmaktadır.


Hickson 56, NGC3718 'in güneyinde yeralmaktadır.

Yukarıdaki resimde Hickson 56 'nın bulunduğu yere dikkat edin.
H56 'nın(tümü görünmüyor olsa da) parlaklıkları 16.2 ila 15.8 kadir arasında değişen 5 adet üyesi bulunmaktadır ve tüm üyeleri (en büyükleri 1.3x.2 Yay-saniye olan) cılız gökcisimleridir. Bu yüzden dikkate değer bir açıklığa sahip olan büyükçe bir teleskop ile iyi gökyüzü koşullarında gözlem yapın.
Härskiänsaari, Ruokolahti, Finlandiya 'dan Iiro Sairanen 16" Newton tipi teleskobu ile Hickson 56 'yı gözlemledikten sonra aşağıda görülen çizimi ile gördüklerini tasvir etmiş.

Iiro Sairanen 'in gözünden Hickson 56

Bu ay ki bir diğer Çetin Hedefimiz ise Hickson 41 kümesidir.

Geniş Alan Haritası



Hickson 41 bir parça daha zor bir hedeftir ama daha parlaktır. Yukarıda verilen haritalar ile uyumsuzluk gösterdiğine dikkat ettiniz mi.
referans olarak DSS 'in resimlerine bakınız. Bu bölgede parlaklıkları 14.6 ila 18.1 kadir arasında değişen 4 adet üyesi bulunur ve en büyükleri 1.5x2 yay-saniye kadar genişliktedir.
Alvin Huley 22" lik f4,1 dobson teleskobu ile 528x ve 377x büyütmelerde Hickson 41 'in 4. üyesini yakalamayı başaramamış.

Ben ise 18" f4,5 teleskobum ile garajımın önünde grubun 4 üyesinden yanlızca üçünü yakalayabildim. Ama tabi ki bazı şartları yerine getirerek:
Başımın üzerini bir havlu ile sararak tüm dış kaynaklı ışık kirliliği sızmalarından kurtuldum, çok güzel bir gece altında, arka plandaki mükemmel karanlık ile 600x gibi inanılmaz yüksek büyütmeler kullandım. En sonunda ise tüm üçlüyüde görmüş olduğuma emin olana kadar teleskobuma sonuna kadar işkence attim.

Hicksonların bir çok bölümü kesinlikle gündelik gözlemlenebilecek çabuk bakılabilecek hedefler değildir. Bu etkileşime giren çelimsiz gökada grubuna gözatabilmek için en yüksek büyütmeleri içeren Kitapdaki her türlü hileye başvurun.

Ek Hedefler

Yukarıda adını zikretmiş olduğum gibi Walter Scott Houston 'ın bu alana "Gecenin Kasesi" olarak isim verdiğini belirtmiştim. İşte size Kepçenin Kasesi için diğer önerileri içeren bir harita


"Gecenin Kasesi" 'ndeki Diğer Hedefler

Ve burada da ek olarak verilen hedefler için bir kaç ekstra bilgi bulunmaktadır.



Bir dahaki sefere görüşene kadar..
Tom T.

Ek Bağlantılar

The Hubble Deep Field
http://www.stsci.edu/ftp/science/hdf/hdf.html

Zooming in to the Hubble Deep Field
http://hubblesite.org/newscenter/newsdesk/archive/releases/1996/01/video/a

A CRITICAL EXAMINATION OF HYPERNOVA REMNANT CANDIDATES
IN M101. II. NGC 5471B // M101 deki Hipernova Artığı Adayı için kritik incelemeler.//
http://www.journals.uchicago.edu

Bu makale Tom Trusock 'ın Small Wonders yazı dizisinden orjinal çeviriridir. Makalenin orjinaline ulaşmak için buraya tıklayabilirsiniz.

Derin Uzay Yolculuğu - Kuğu takımyıldızı - Cygnus


Kuğu Geniş Açı



Kuğu, görülmeye değer bir yaz takımyıldızıdır. Orta kuzey enlemindeki gözlemciler için, direkt olarak Zenit noktasından geçmekte ve güneye gitmeye gerek kalmadan sizler için Samanyolu'nun en güzel görüntülerini sunar. Kuğu'da herkez için birşeyler bulunmaktadır ve kendimce önümdeki bir kaç ayı onun hakkını vererek gözlemlemek için harcayabilirim, Bu ay ki Derin Uzay yolculuğu için yanlızca Kuğunun birkaç temsili gökcismini mercek altına aldık.

Yazın Samanyolu ile yapılabilecek inanılmaz eğlenceli birşey de temiz bir dürbün ele geçirip bir ufukdan diğer ufka kadar samanyolunu tarayarak, görüntüye giren geniş açılı hedeflere gözünüzü kırpmadan bakmaktır. Bu ay ki birçok hedef dürbünler ile bile kolaylıkla gözlemlenebilmektedir. Dahası hedeflerin birçoğu en iyi, dürbün ile gözlemlenmektedir. hatta bahsedeceğim bir hedef var ki(Gerçi listede bulunmamaktadır) en iyi çıplak gözle gözlemlenebilir.

Takımyıldızının kendisi ile başlayalım. Cygnus, biz modern hayalgücü yoksunu insanlar için bile göz önünde canlandırılabilir, adıyla -Kuğu- özdeşleşebilmiş bir takımyıldızdır. Peki bu göksel kuş nereden kaynaklanıyor.? Söylentilere göre , Kuğunun gök küresindeki görünümünü(sembolik çizimi) Greko-Romen mitolojisine borçludur. Cygnus gerçektende kuğu formuna girmiş olan tanrı Zeus 'dur.
Niçin sorasınız ki? Bunun sebebi apaçık Sparta Kralının karısı olan Leda'yı baştan çıkarmak içindir. Bu yazar içinde tam açık olmayan bazı sebepler yüzünden açıkçası Panteonda tanrıların başı olarak gözükmektense şansının Bir kuğu görünümünde olmasıyla daha çok artacağını düşünmüş olabilir.
Besbelli doğruyu seçmiş ve sonuç ise Pollux 'dır resme bakın.(hikayeye göre Zeus , Ledayı baştan çıkarmak için bir kuğu kılığına girmiş ve sonunda Leda Zeus için iki yumurta yapmış birisi ölümsüz Pollux diğeride ölümlü bir çocuk olan Castor 'dır)

Bu göksel kuş 'un hikayesi altında yatan bir diğer kaynak ise Posidon'un oğlu Cycnus ile ilgilidir. Archillies tarafından öldürüldükten sonra, ailesinin terkettiği Cycnus Poseidon tarafından bir kuğuya dönüştürülmüştür. (size de bu Yunan/Roma mitolojisi günümüz tiyatrolarını andırmadı mı? )

her halükârda, bu kuş formu hiç de mübağalalı bir tanımlama değildir aynı zamanda biçok kültür boyunca kadim zamanlardan beridir,Cygnus bir tür havacı yada benzeri bir formda görülmüştür.
Yinede bir çoklarımız için "Kuzey Haçı" olarak adlandırılan bu takımyıldız için noktaları birleştirerek tüyler eklemek konusunda pek başarılı değiliz.

Takım yıldızdaki iki adet ilginç yıldız açıkçası, kafasının ucunda ve de kuyruğunda bulunmaktadır. Alfa Cygnus (Deneb) , göksel kuğunun kuyruğunu işaret etmekte aynı zmanda diğer üyeleri Vega(Çalgı) ve Altair(kartal) yıldızlarının oluşturduğu yaz üçgenini tamamlamaktadır. 1,25 Kadir parlaklıkdaki Deneb gece gökyüzündeki 19. parlak yıldızdır. Bize olan uzaklığı düşünüldüğünde ise parlaklığı çok hayret vericidir. Parlak yıdızların bir çoğu aslında yakın yıldızlardır. Ama Deneb değil ! Uzaklık tahminleri onu 3229 +/- 1165 IY ötelere yerleştirmektedir. Sadece devasa bir yıldız değil eğer güneşin yerine oturmuş olsaydı dünyayı yutmakla kalmayıp güneştende 160 000 defa daha parlak gözükecekti. STARS web sitesinde Jim Kaller 'in rapor ettiğine göre Deneb büyük olasılıkla hidrojen füzyonunu tamamlamış ve gelecekteki birkaç milyon yıl içinde bir patlama gerçekleştirecektir. Vu bu gerçekleştiğinde yaz üçgeninin hayranları için çok hoş bir manzara olacaktır.

Kuşun kafası, yazın yıldız partilerinin en sevilen çift yıldızı tarafından işaret edilmektedir. Beta Kuğu (Albiero) renkleri birbiri ile kontrast oluşturan biri mavi diğeri ise altın sarısı renkteki oldukça ayrık bir çift yıldızdan oluşmaktadır. Renk gece gökyüzünde aldatıcı bir özellik de olsa bu yıldızların birbirlerine olan yakınlığı sayesinde her ikiside çok hoş bir kontrast oluşturmaktadır. Albiero eşinden 34 yay saniyesi ayrıktır ve ana yıldızın parlaklığı 3,4 kadir iken eşi 5 kadir parlaklıktadır. Çift yıldızların tek yıldızlara nazaran daha yaygın olduğu tahmin edilmektedir, bu da bizim güneş sistemimizi yine muhalefet bir adam haline getirmektedir. Albiero en güzel ufak teleskoplarda ve yüksek büyütmeler
altında izlenebilir.


Bill Warden 'a ait olan Albiero resmi görülmektedir.

Buralarda uzunca bakılacak bir diğer alan ise bizzat Samanyolunun kendisidir. Deneb'in biraz altından başlayarak güneye yönelir ve Cygnus kolu görüntüsünü bloke eden bir devasa toz bulutu olan "Büyük Yarığın" başlangıcını izleyebiliriz. Deneb'in tam güneyinde kalan büyük yarığın başladığı bölge(çıplak gözle gözlenebilmektedir.) LDN 896 olarak kataloglanmış ve "Kuzey Kömür Çuvalı" olarak isimlendirilmektedir. Deneb'in biraz kuzeyinde ise genelde Kuzey kömürçuvalı ile karıştırılan (daha mantıklı bir sebep ile) daha belirgin karanlık bir bölge bulunmaktadır. Çıplak göz ile bu alanı tararken bir gün , adeta birileri tarafından oradaki galaktik kollardan silinmiş ve Cygnus'un ortasına taşınmış gibi gözüken Samanyolunun parlak külçesi ile karşılaşınca(karanlık bölge) çok şaşırmıştım.

Kuğunun içinde görülemeye değer bir yığın harikulade teleskobik derin uzay hedefleri bulunmaktadır, Haydi başlayalım.

NGC 7000 and IC 5070



Denebin hemen hemen 3 derece doğusunda, gökyüzünde belkide en çok fotoğraflanmış olan bulutsu ile karşılaşmaktayız. Kuzey Amerika Bulutsusu uzun pozlu fotoğraflarda inanılmaz güzel bir görüntü sunmakta, gökyüüzündeki bir çok nesneden farklı olarak tam olarak ismini hatırlatmaktadır. Şimdiye kadar çetin bir hedef olduğu tartışılırmış. Ben onun görülebilirliğinin gece gökyüzünün durumuna göre çok kuvvetle farklılık gösterdiğini ve ekseriyet ile daha ufak teleskoplarla, büyük açıklığa sahip teleskoplara nazaran daha kolay gözlemlendiğini farkettim. Bunun iki sebebi ise , kuşkusuz o bölgedeki çok fazla olan bulutsuların sayısı ve bulutsunun geniş ve saydam boyutlarıdır. 3 dereceden daha geniş olması ile yanlızca geniş açılıbir teleskop yada bir dürbün ile tümünü gözlemleyebilirsiniz. Çıplak gözle görülebilirliğine dair raporlar ise değişkenlik arz etmektedir. Tam olarak o bölgede bir sis gördüğümü düşünsemde asla o bölgedeki Samanyolunun bir sürü bulanık yıldızın oluşturduğu parlaklık yerine gerçekten bir nebula gördüğüme kendimi inandıramadım. Kimileri açıkça gördüğünü iddia etmektedir. Siz de bir bakın ve kendi fikrinizi oluşturun. Güzel bir gecede onu 12X36 lık kadar ufak bir dürbün ile bile izledim ama açıkçası çok zor bir hedef olarak buldum.

Bi parça büyük teleskoplar daha iyi görüntü sunacaktır. Henüz, karanlık bir bölgeden , bir ahbap ile gözlemlerken 66 mm lik teleskobuma takılı 20 mm lik geniş açılı gözmerceği ve UHC filitresi ile Kuzey Amerika bulutsusunun çok zevkli bir görüntüsünün keyfini çıkarmıştım. En geniş açılı gözmercekleri ile Bulutsu 880 mm odak uzaklıklı 4" apokromatik teleskobumda tam olarak görüntüyü doldurabilmekteydi.
Bir dostumun 540mm lik 4" lik apokromatik teleskobu ise hedefi çok daha iyi yakalayabilmişti. Şahsi fikrime göre bundan daha büyük teleskoplar çok fazla büyütme ve daha dar bir alan sunacaklardır. En güzel görünümü için ben gözmerceği - teleskop kombinasyonu ile en fazla 3 derecelik(dolunayın 6 katı genişliğinde bir alana denk gelir) alanı tercih ederdim. Bulutsunun en parlak yerini güneyi işaret etmekte olan Meksika / Merkezi Amerika bölgesindeki alanı olduğunu farkettim. California körfezindeki turuncu renkli Xi Cygni 'ye dikkat edin. Bu göksel fener bulutsu manzaranızı biraz zarar verebilir. Eğer rahatsız ederse görüntünün dışına çıkartmaya çalışın.

Nick King tarafından alınmış IC 5070 (Pelikan) nebulası

Bu alandayken biraz Florida bölgesinin atlantik kıyısındaki Pelikan Bulutsusunu arayın. Bu bölgenin resimlerde gözüktüğünden daha kolay görülebildiğini buldum ve şaşırtıcı biçimde bir çok insanın onu uzun uzun seyretmekten sıkılmadığını keşfettim. Yine, hedefimiz yaygın vede geniş bir bölge olduğu için geniş açılı araçlar bir zorunluluktur. 66mmlik Petzval(karanlık bir bölgede ve UHC takılı) ile pelikanın gagasını yukarıdaki Nick King'in uzun pozlu fotoğrafındaki kadar harikulade buldum. Şaşırtıcı biçimde bu öyle zor bir hedef te değil ama Kuzey Amerika bulutsusu gibi iyi gök koşullarına , geniş açılara ve düşük büyütmelere muhtaç.

Fransadan Gözlem yapan Mathieu Chauveau şöyle yazmış :
Kuzey Amerika bulutsusunu en iyi gözlemim 6" lik Maksutov-Newton tipi bir teleskop ile olmuştur. NA şeklini apaçık görebildiğim tek teleskop olan düşük büyütme ve maksimum kontrastdan oluşmaktaydı(yüksek geçirgenlikli lensler ve süper bir siper ile)
En iyi filitre UHC dir karanlık bir gökyüzünde bile derin uzay çeşidi olan filitre düşük büyütmeler için de yardımcı olmuştu. Sadece Arktik Kanada tam tanımlayamadığım limitlerdeydi(belkide eriyen kutup takkeleri yüzündendir ) en parlak köşesi ise Meksika körfezi bölgesiydi.
Yinede bulutsu içinde parlaklık farklılıklarından başka yapılar görmedim. aynı zamanda Florida 'nın fotoğraflarda çıktığıdan çok daha parlak göründüğünü farkettim. Pelican ise tam olarak "körfezin" sağındaydı ve tam olarak resimlerde gördüğünüz gibi kıvrımlar oluşturan yapılar bulunmaktaydı.

Matt 'in benim tecrübelerime tam uyan biçimde Kuzey amerika bulutsusunu büyükçe bir teleskop ile gözlemlemeye çalışırken yaşadıklarını aktardığı görüşlerini sunmak istiyorum.

16" lik dobsonumda büyütme çok fazla idi : gökyüzü fonunun önceki gibi karanlık olmadığını farkediyorsunuz, ama ama bu sanki 30 000 feet deki bir uçakdan Kuzey Amerika nın şeklini görmeye çalışmak gibi birşeye benziyordu, yetersiz bir yükseklik! . 16" lik açıklık ile yıldız alanı (darband filitre ile dahi) bulutsuyu görebilmek için çok fazla parlakdı(yaygın cisimlerin parlaklığının çıkış deliğinin boyutuna bağlı olduğunu hatırlayın ama yıldızların parlaklığı teleskobumun açıklığından kaynaklanmaktaydı.) Benim tavsiyem ise 1,5 derecelik görüş alanından daha dar birşeyle böyle bir nesneye bakarken sinirbozucu bir tecrübe yaşayacağınızdır.


Njec Ucman tarafından çekilmiş NGC 7000 fotoğrafı

Veil(Duvak) Bulutsusu – IC 1340, NGC 6992/6995, NGC 6979/6974, NGC 6960






Nejc Ucman tarafından çekilmiş NGC6960 fotoğrafı

Bundan 15 000 yıl önce Kuğu takımyıldızdaki bir süperdev yıldız(en az güneşin 8 katı kütlesinde) Tip II süpernova patlaması ile infilak etti.

Sonuç ise benim teleskobumun açıklığı için heralde kolaylıkla gözlemlenen gece gökyüzündeki en harikulade görüntü oldu. Veil'i 12x36 lık dürbünden 25 inçlik teleskoplara kadar her teleskop ile gözlemledim, ve hemen her boyuttaki teleskobun size sunacak bir şeyleri olduğunu söyleyebilirim. - genellikle ağzınızı açık bırakan bazen zaman çalan bazen de gözlerinizi yerinden fırlatan bir görüntü verir. Hala Mesierlerin gökyüzündeki en güzel cisimler olduğunu düşünenlerdenseniz çok şaşıracaksınız.

Veil(Duvak) bulutsusunun 6992/6995(Gelin duvağı veya Ağ buşutsusu), 6979/6974 (Pickering'in üçgen perisi) ve 6960 (Tanrının parmağı yada ipliksi Bulutsu) adlı üç ana parçası bulunmaktadır ve karanlık bir bölgeden büyükçe bir teleskop ile bakıldığında bulutsu neredeyse sonu yokmuş gibi gözükür.

Tanrının parmağı ise ufak teleskoplar yada dürbünler ile izlenebilir fakat 52 Cygni 'nin parlaklığı gözlemleri biraz zorlaştırabilmektedir. Eğer bir O III veya UHC filitreye erişiminiz varsa ona denemek için bir şans tanımalısınız. Tanrının parmağını , çalı süpürgesine benzeri şekli ile 52 Cygni'nin kuzey/güney doğrultusunda yayılmış, güney kıyısında süpürge gibi gözükmekteydi. Daha büyük teleskoplar ile orta büyütmelerde ismini nasıl hakettiği daha iyi anlaşılabilir.

En belirgin parçası ise Gelin Duvağı kısımıdır. Nazik gökyüzü koşulları altında ve 5,5 lik NELM(çıplak gözle görme sınırı) ile birlikte gelin duvağı Canon 12x36 resim sabitleyicisi takılmış bir dürbün ile gece gökyüzüne karşı kanatlarını açmış parlaklık perisi gibi gözükür. O III ve UHC filitrelerini de takınca benim 66mm lik teleskobum ile çok daha belirgin gözlemlenebilmektedir.

Bu parçaların her birisinin , uygun bir filitre takılmayınca arka plan gökyüzünden ayırt etmekde zorlandığımı farkettim ve sonra neler kaybettiğinizin farkına varmış oluyorsunuz. Daha büyük açıklıklar ile Veil'in O III filitresine bir UHC filitresinden daha iyi tepki verdiğini ama yinede sorununuza uygun biçimde bir filitre kullandığınızda bilhassa muhteşem görüntüler alacağınıza eminim. Orta boy bir teleskop ile bulutsunun verdiği detaylarla saatler boyunca ilgilenebilirsiniz. Eğer ciddi açıklığa sahip bir teleskobunuz varsa uçsuz bucaksız bir ikram ile karşı karşıya olacaksınız. Ben en zevkli gözlemimi henüz bir arkadaşımın NP101'i ile benim TV102 'i karşılaştırırken yaşadım. ikimzide O III filitresi kullanıyorduk ama onun teleskobu bulutsuyu tamamen bir su gibi içmemize fırsat tanıyan daha geniş bir gerçek görüş alanına sahipti. Bu BÜYÜK bir nesnedir. onu tamamıyla takdir edebilmek için en azından 3 derecelik bir görüş alanınız olması gerekmektedir. Yapısı hakkında daha detaylı bir yoklama yapabilmeniz için ona olabildiği kadar büyük açıklıklı bir teleskop yöneltin. 18" ila 25" yada O III takılı daha büyük teleskoplar arasında Veil'in görüntüsü en isteksiz, doymuş amatör gözlemciyi bile kendine hayran bırakabilir.

Eğer iki yarıyıda incelediyseniz, bir müddet Pickering'in üçgeni(ortadaki üçgensel bölge) üzerinde vakit harcayabilirsiniz. 4'' lik gibi ufak dürbünler ile ona bakmıştım ve takdir ettiğim kadarı ile daha uzun süre vakit ayırmayı hakediyor.

Kuğu'daki Mesierler M29 ve M39



Canım sıkılarak şunu ifade etmeliyim ki Kuğudaki bir yığın güzel gökcismi varken Mesier tarafından iki tanesi kayd edilmiştir ve tümüde solgun açık yıldız kümeleridir. İkisi arasında M29 için benim en çok tercih ettiğim dürbün yada ufak bir teleskop altındaki görüntüsüdür. M 39 'un arka plandan çok fazla sıyrılamadığını hatta Samanyolu cangılında yitip gittiğini farkettim. M 29 herhangi bir açıklığa yada büyütmeye sahip bir teleskop altında bile fırlamaya hazır zarif bir açıkyıldız kümesidir. M 29 'ı ufak bir kadehe (Crater takımyıldızının anımsatıcısı gibi birşey) benzettim , Kuğunun kadehi de diyebilirsiniz. Kişisel fikrime göre en güzel bana 2 derecelik görüş alanı sağlayan ufak bir teleskop ile izlenebilmektedir. Bence esttik olarak samanyolunun görkemi karşısında bu açık yıldız kümesini gözlemlemenin en doğru yolu bu olmalı. M 39 ise büyük ve ayrık ama benim zevk anlayışımın uzağında kalmaktadır. her iki açık yıldız kümesini de hem dürbün hemde ufak teleskoplar altında inceleyin. Dürbün ile gözlem yapanlar tarafından Eric Graff'ın bu güzel çizimindeki gibi M 29 'un kalbine doğru dizilmiş olan yıldız zincirleri rapor edildi.




Eric Graff tarafından yapılmış M 29 çizimi

Crescent (Hilal) Bulutsusu - NGC 6888



Bu ufak bir teleskop için fazlasıyla çetin bir hedeftir. Karanlık bir bölgeden ancak 4" lik apokromatik teleskobum ile görebildim. 40x lik büyütme ve O III filitresi kullanarak karşımdaki oldukça parlak cismin geçrekte bir bulutsumu yoksa arka plandaki samanyolunun bulanık bir kaç yıldızının görüntüsümü olduğunu teyid edebilmek için yıldız haritasına tekrar tekrar bakmak zorunda kaldım. Daha büyük bir teleskopta o çok daha kolay hale gelmektedir. Benim 18" lik dobson altında çok belirgin gözükmekteydi ve Veil bulutsusunun, karanlık bir bölgeden ufak bir teleskop altındaki gelin duvağı kısmının görüntüsünü anımsatmaktaydı. Özellikle O III filitrelerinin cismin görüntüsünü çok iyileştirdiğini farkettim.



Carol Lakomiak 'ın çiziminden NGC 6888


Florent Pioget tarafından alınmış NGC 6888 görüntüsü

NGC 6826 – The Blinking Planetary - Gözkırpan Gezegenimsi Bulutsu

Gezegenimsi nebulalar hiç kuşkusuz benim gece gökyüzünde en sevidğim hedeflerdir. Kuğu, özellikle benim favorim olan 6826 ile birlikte bu gökcisimleri ile bezenmiştir. 6826'ı bir sürü farklı açıklıkdaki teleskop ile gözlemledim ve her seferinde de çarpıldığımı söyleyebilirim. Her gezegenimsi bulutsu gibi, yüzey parlaklığı oldukça yüksek ve büyük sınıfdaki teleskoplar ile gözlemlenebilmektedir. 6826'nın gözlemlediğim en güzel görüntüsünü üye olduğum klübün 25" lik teleskobu altında izlemiştim. ve en özelide Gary Gibb'in 15" lik I 3 yüklü obsession teleskobu ile.
Her ikisinde de çok ilginç, benzer ve renkleri değişkenlik göstermekteydi.
Eğer I 3 gözmerceklerine fazla aşina değil iseniz şu web adersine bir bakmalısınız. http://www.ceoptics.com/ . TeleVue optiklerini güçlendirici bir ekipman gibi düşünebilirsiniz. Her derin uzay gökcismi için eşit çalışmasa da gezegenimsi bulutsuların merkezi yıldızını kuvvetlendirerek çok ilginç görüntüler vermesini sağlamaktadır.



6826 çoğunlukla iyi bir sebepten, gözkırpan bulutsu olarak adlandırılır. ufak teleskoplarda direkt ve hedef dışı görüntülerinde gözümü çevirirken sanki kabuğunun göz kırptığı izlenimini yaşadım. Bu ilgi uyandıran etki benim bulutsu üzerinde uzun bir müddet hoşça vakit geçrimemi sağladı. Neden bahsettiğimi görmek için orta büyütmede(ufak açıklıklarda 100x büyütmenin işe yaradığını farkettim) nebula dışındaki hedef dışı alana bir göz gezdirin. Kabuğun boyutunun değiştiğini farkedeceksiniz. Tekrar gezegenimsiye dönüp baktığınızda ise direkt olarak gözlemlerken kabuğun ufaldığını hissedeceksiniz. Gezegenimsiler renkelerini farkedebileceğiniz gökyüzündeki nadir gökcisimleridir. Ben 6826 'nın 4"lik teleskoplarda bile berrak mavimsi bir görüntü verdiğini farkettim.

Reader John Kocijanski şöyle yazmış :
Çift yıldız 16 Cygni ile NGC 6826 'yı aynı karede görmek çok zarifti. 16 Cygniyi gezegenimsiyi bulabilmek için kullandım. Gezegenimsiyi , çift yıldızı kullanarak bulmak çok kolayken, bulutsu aslında bir yıldız deryası içerisinde yüzmektedir.



John Grahm tarafından alınmış NGC 6826 fotoğrafı

NGC 7026 - Çizburger Bulutsusu




Ben bunun garip ufak bir bulutsu oldu?unu farkettim. bekledi?im gibi dü?ük büyütmelerde hiç de y?ld?z gibi durmuyordu ve hatta ufak teleskoplarda bile bir miktar yay?lm?? gibi gözüküyordu. Daha büyük teleskoplarda ve yüksek büyütmelerde izledi?imde ise iki kutuplu bir lobu di?erine göre çok daha belirgin bir yap?s? vard?.

?lginç biçimde gezegenimsiyi 18" lik teleskobumda bir gözlem arkada?? ile birlikte orta büyütmelerde izlerken bulutsunun ortas?ndan geçen karanl?k bir külçenin oldu?unu not etmi?tim, ama büyütmeyi artt?rd???m?zda çizgi yok olmaya ba?lad?. Bu ufak adam üzerinde büyütmeyi 800x civar?na yükseltti?imde ise 14,2 kadirli merkezi y?ld?z yok oldu ve bulutsu içerisindeki iç nebülözün onu maskeledi?ini farkettim. E?er birisi onu gerçekten gördüyse haberdar olmak isterim.

Görsel olarak CCD'ye nazaran çok fazla çizburger gibi görürnmesede buyurun siz yap?n tarifini.


NGC 7026 foto?raf? John Crilly'e aittir.

Gezegenimsi bulutsular ve Ku?u tak?m y?ld?z? üzerine bahsederken NGC 6894 üzerinde bir miktar vakit ay?rman?z? tavsiye ederim. Bu 40" lik gezegenimsi bulutsu adeta orta aç?kl???a sahip teleskoplar alt?nda ufak bir M 57 'i hat?rlatmaktad?r.

NGC6946





Ku?u belkide her?eyden bir adet içermektedir. Bu alanda gökadalar biraz k?tt?r, Samanyolu kollar?ndaki gaz, toz ve y?ld?zlardan olu?an kollar gökadalar aras?ndaki her ?eyi engellemektedir fakat NGC 6946 kendini göstermeyi ba?arabilmi?. Ku?unun uzak kuzey s?n?r?nda bulunmakta olan sarmal gökada y? hem SkyMap hemde Observing Handbook and Catalog of Deep-Sky Objects Ku?unun s?n?rlar? içerisinde kabul etmektedir fakat Night Sky Users Guide gökaday? Cepheus s?n?rlar? içerisine koymaktad?r. Ço?umuz için heralde farketmeyecektir. Görüntünün merkezinden akmakta olan Bu noktac?kl? ???k çizgiyi görmek hiç de kolay bir?ey de?ildir. Bir çok gökada gibi ufak teleskoplar da bu da yanl?zca bir radar ????? par?lt?s? gibi gözükmekte fakat büüyük teleskoplarda ana yap?lar?n? bizlere sergilemeye ba?lamaktad?r. E?er 15" veya daha büyük bir teleskobunuz varsa onun bir çok özelli?ini farkedebilirsiniz.

Çetin Hedefler : Campbell'in Hidrojen Y?ld?z? (PK 64+ 5.1)



Bu ?eyin, dürüst olmak gerekirse ne oldu?u hakk?nda bir fikrim yok. Onun bir gezegenimsi bulutsu oldu?u tart???l?rd? fakat e?er gerçekten öyle ise o zaman çok garip bir gezegenimsi olmal?. Tam olarak nereye koyaca??m? bilmesemde onun bir gezegenimsi s?n?f?na koyulmas?na kar?? ç?kanlar ile pozitif tarafda de?ilim. Onu s?n?fland?rmak için belkide en do?ru görü? onun bir kabu?a sahip Wolf-Rayet y?ld?z? oldu?udur. ?a??rd?n?z m?? evet gerçekten öyledir.

O her neyse bir bak??? haketmektedir. s?rf ismi için de?il ama gece gökyüzünde çok zor bulunan k?rm?z? bir ?ey görebilme ?ans? ad?na. Brian Skiff 'e te?ekkür etmek gerekir ki sayesinde bu nesnenin geçmi?i biraz ayd?nlat?labildi. gerçi Harward 'l? gökbilimci Williamina Fleming taraf?ndan ke?fedilmi? olan gökcismi 1890 larda Cambell taraf?ndan toplulu?un ilgisine sunulmu?tu.

Yüksek büyütmelerde bile bu gökcismi y?ld?z gibi durmaktad?r. yinede e?er nereye bakt???n?z? bilirseniz o kolay bir hedeftir. Yinede ufak çapl? teleskoplarda ilginç olmayan bir gökcismi oldu?u eklenmektedir. Daha büyük teleskoplarda çok ufak bir yay?l?m ve k?z?l bir ton dikkat çeker. Herhangi bir büyütmede y?ld?z gibi gözükse ve O III yada UHC filitrelerine olumlu yan?t vermesede onu H-Beta filitre ile izlemi? olan gözlemciler taraf?ndan ba?ar?l? raporlar sunulmu?tur.





Bu seferkini bulmak istiyorsan?z o alan ile ilgili sa?lam bir y?ld?z haritas?na sahip olman?z gerekmektedir.

Bonus Çetin Hedef : SH2-112

Bu gökcismini siz Mesier leri en az?ndan 1 000 000 defa izlemi? yollar?n? NGC ler IC ler üzerinde sürmü? ve ?u Palomar ile Hickson lara dokunup art?k de?i?ik bir?eyler arayan doymu? amatörler için ortaya at?yorum. Akl?n?zda bulunsun ki , e?er onun ne oldu?u nerede bulundu?u ve onu yakalaman?n ne kadar zor bir i? oldu?unu söyleyince hiç de e?lenceli gelmeyebilir. Hala istiyormusunuz ?

e?er bunu gözlemleyecek iseniz lütfen bana da bir e-mail geçin ve haberdar edin

Ek Kaynaklar / Okunmas? Gerekenler

Y?ld?zlar :

http://www.astro.uiuc.edu/~kaler/sow/sowlist.html

Night Sky Observers Guide – Kepple and Sanner

The Caldwell Objects – Stephen James O’Meara

Observing Handbook and Catalog of Deep-Sky Objects – Luginbuhl and Skiff

The Aintno 100

http://www.angelfire.com/id/jsredshift/aintno.htm


Gece gökyüzü alt?nda sizlerinde ya?ad???n?z tecrübeleri dinlemek isterim lütfen bana gözlem raporlar?n?z? bildirmek veya e-mail atmakta kendinizi serbest hissedin : tomt@cloudynights.com

E?er mkaleyi be?endiyseniz di?er makalelere de bu link den ula?abilirsiniz

Derin Uzay Yolculu?u - K?sa Bir Bak?? - Kova ( Aquarius ) Tak?my?ld?z?



Tak?my?ld?z Aquarius ( latince kar??l???: Su Ta??y?s?) sonbahar aylar?nda çok da belirgin olarak adland?rabilece?im bir tak?my?ld?z olmasada en az?ndan kuzay yar?m küredekiler için, buna kar??l?k gökyüzündeki alan olarak ne büyüklerinden birisidir. Hatta tüm liste içerisindeki 10. büyük demek do?ru. Fakat en parlak üç y?ld?z? 3. kadir dolaylar?ndad?r. Aquarius gökyüzünde su ve deniz yarat?klar? ile çevrilmi? bir alanda bulunmas?yla bazen göksel bir deniz olarak da hat?rlan?r.


Geni? Aç?l? Bulucu Harita - Ekim ortas?nda yakla??k saat 10:00 sular?nda güney yönü

Aquarius( bundan böyle Türkçemizdeki kar??l??? ile Kova olarak geçecek) gökyüzünde en az?ndan 3 küresel küme, 2 ho? gezegenimsi bulutsu ve bir sürü farkl? gökada içerir.

Buras? birçok farkl? ilginç gökcismine mekan olmaktad?r. yine de bu k?sa bak?? içinde, sadece en nadide parçalar?na bakabilece?iz; Küresel küme Mesier 72 ve M 2, NGC 7009 Satürn bulutsusu ve NGC 7293 (Helix bulutsusu)



En kolay bulabilece?imiz ile ba?layal?m, Küresel küme M2.
6.6 kadir parlakl?k ve 16' geni?lik ile M2 ufak teleskop sahipleri için en rahat hedeflerden birisidir denilebilir ama ufak büyümeli dürbünler ile zorlu bir hedeftir ve yakalayabilmek için özel ilgi gerektirir. 7x ila 8x büyütmeli dürbünlerde bulan?k bir y?ld?z aramal?s?n?z. Daha yüksek büyütmelerde küresel küme daha belirgin hale gelerek 15X50 dürbünler için oldukça kolay bir hedef olur. Sahip oldu?um 18'' lik teleskop ile çok güzel çözümlenebilmektedir.


WadeVC taraf?ndan haz?rlanm?? M2 çizimi

Dave Mitsky ?öyle yazm??;
M2 , mesier küreselleri aras?ndaki en iyilerdendir. Harrisburg astronomi toplulu?u'nun 17" F/15 klasik Cassegrain teleskobundan görüldü?ü üzere parlak, s?k???k ve merkezi çekirde?i belirsiz biçimde gözükmektedir. Büyütmeyi artt?rmak kümenin koronas?ndaki(taç) sönük y?ld?zlar?n tespit edilebilmesini kolayla?t?r?r. Etrafda bulunan Belirgin biçimde parlak 10. kadirden bir y?ld?z merkezin kuzey do?usunda yatmaktad?r. 324x (20 mm Mease serisi 5000 Plössl) ve 404x (16 mm Brandon) okülerlerinde korona denizy?ld?z? görüntüsünü hat?rlatmaktad?r.

ASH 5" f/5 akromatik bulucu dürbününde 19x büyütme ile M2 aç?k biçimde y?ld?z görünümlü olmayan bir disk biçiminde idi. 40x büyütmede ise küme tam belirgin olmu?tu.

ertesi gece (2008/10/06) da bir arkada??m?n 10" f/4.5 Meade dobson teleskobu ile kümeyi çok daha iyi ko?ullardaki yüksek ve karanl?k bir alanda tekrar gözlemledi?im. Geçirgenlik mükemmeldi ve VLM(görme s?n?r?) 6. kadir den daha iyiydi. Neyaz?kki geç saatlerdeki ay'?n do?mas? yüzünden geç kalm??t?m ve M2 o saatlerde M2 güneybat? yönünde iyice alçalm??t?. Küme 163x büyütmelerde(7mm Pentax XW) oldukça etkileyici idi ve 10" ile bak?ld???nda 17" ile önceki gece gördü?üme göre daha iyi durumdayd?. 10. kadirdeki y?ld?z belirgin biçimde yerinde duruyordu.


NGC 7009 - Bill W. 'nin katk?lar?yla

Buradan NGC 7009'a do?ru inece?iz Satürn bulutsusuna. Bu 8. kadirden gezegenimsi bulutsu, William Herschel taraf?ndan gökyüzü taramas?nda en erken ke?iflerinden birisidir. Herschel, NGC7009 'u evinden yapt??? gözlem s?ras?nda 7 Eylül 1782'de kataloglam??t?r. Resimlerden görebildi?iniz gibi, niçin bu ismi ald?? a?ikard?r, büyükçe bir teleskop ile gözlemledi?inizde, daha iyi bir anlat?mla, size gösterece?i neredeyse kenar? size dönük bir Satürn ve halka sistemini an?msatan ?ekli olacakt?r. Daha ufak teleskoplarda ve dürbünlerde ise (dü?ük büyütmelerde) mavi/ye?il kar???m? bir y?ld?z? aray?n, e?er Uranüs veya Neptün'ü daha önceden görmü? iseniz Herschel'in neden bir "Gezegenimsi Bulutsu" olarak adland?rd???n? daha iyi anlayacaks?n?z. Merkezi y?ld?z yakla??k 11.5 kadir parlakl?kda ve benim 18" lik teleskobum ile kolay bir hedef. Gezegenimsi bulutsulardaki merkezi y?ld?z? gözebilmek, genellikle yüksek büyütmeler ile merkezi y?ld?z - gezegenimsi bulutsu aras?ndaki kontrast? artt?rmay? gerektirir.


Don Pensack, 12,5" Dobson teleskobu ile a?a??daki gözlemi yapm??

" 7009, orta büyüklükte, oldukça parlak, mavimsi tonlardad?r, yüksek büyütmelerde birsürü üstüste geçmi? halkalar gösterir ve Ansae(satürn halkalar? - ç?k?nt?) izleri çok belirgin de?ildir, tümünde oval bir ?ekle sahip ve merkezinde oldukça parlakd?r ama merkezi y?ld?z belirsizdir. "

8 inç gibi ufak telekoplar ile dahi ç?k?nt?(ansae) izlerine rastlad?m, ama çok s?k de?il. Hatta büyük teleskoplar?m ile dahi oldukça aç?k, durgun ve geçirgen bir gökyüzü gerektiriyor.


Hubble Uzay teleksobunun gözünden NGC7009

Daha geni? aç?l? bir teleskop ile di?er ikinci mesier nesnesinide yakalayabiliyor olmal?s?n?z, M72 biraz fakir bir aç?k kümedir ve bir sonraki hedefimiz Mesier 72
Küresel küme M72 , 9.2 Kadir parlakl?kta listelenmi? Mesier katalo?undaki belkide en fakir küresel kümedir.

Hunter Wilson taraf?ndan çekilmi? M72 görüntüsü

Bir miktar zaman ay?r?n ve M72 ile önceki bakt???m?z M2'i kar??la?t?r?n. Bil Tschumy'nin "M13 nerede" 'si M72'nin 43,362 güne? parlakl???nda ???ldad???n? ve 106x106 IY geni?li?inde bir alana yay?larak bizden 55,400 IY uzakl?kda bulundu?unu yaz?yor.
A?a??daki resimdeki M2'nin alt?nda di?er (adland?r?lmam??) kürsel kümelerin aksine

M2(ads?z) , Dünya ve M72'nin kar??la?t?r?lmal? konumlar?

M2 287,179 güne? parlakl???nda ???ldamakta, 175x175 Iy genilikde ve bize uzakl??? M72'den daha az - 37,500 IY d?r. M2'nin arka bahçe teleskoplar? için daha çarp?c? bir küresel küme olmas? ?a??rt?c? de?ildir

Kuzey gözlemciler için kötü konumlanm?? yerine kar??n daha büyük teleskoplar (8 - 14 inç aras?) gök ko?ullar? elverdi?i müddetçe orta çözünürlüklerde görüntüler sa?lamaya devam edecektir. Unutmay?n, ufka ya?n bölgelre direkt bakarken, ba?ucuna bakt???n?zdakinden 2.5 kat daha fazla yo?un bir atmosfer ile bo?u?uyor olacaks?n?z. Atmosferik saç?l?m bizi büyük miktardaki y?ld?z ?????ndan mahrum b?rakmaktad?r.


NGC7293 - Mark Sibole taraf?ndan


son olarak dura??m?z NGC7293, Helix Bulutsusu. Bu, karanl?k bölgelerden dürbün ile görülebilen büyük birbulutsudur. 7.3 kadir parlakl??? sizi aldatmas?n, gezegenimsinin yüzey parlakl??? oldukça dü?üktür, ve e?er geçirgenlik kötü yada az bir miktar ???k kirlili?i varsa tabiiki ufak teçhizatlar ile bu gökcismini yakalayamayacaks?n?z.

yanzl?zca 650 IY uzakl?ktaki Helix bulutsusu en yak?n ve kozmik olarak konu?mak gerekirse görece yak?n bir bulutsudur. Görsel geni?li?inin 17' olmas?n?n meali o uzakl?kda 2 IY geni?li?e sahip olmas?d?r.

8" bir teleskop ile arka taraf? parlakla?m?? ( iki belirgin di?er kar??t eklentiler ile) dairesel bir alan ve büyütmenize ba?l? olarak görüp göremeyece?iniz ortas? karanl?k bölgesini aray?n.

Dave Mitsky'?n gözlem raporundan;
" NGC7293'ü bir arkada??m?n 10" lik dobson teleskobundan 82x(14mm Denkmeier) büyütme ile izledim. Dar bant bir filitre kullanarak, Helix bulutsusu büyük bir bilezik gibi, kar??t iki farkl? parlak bölgesi ve birsürü y?ld?z ile çevriliydi. O-III filitresi alan? oldukça karanl?kla?t?rarak nebulay? epey belirginle?tirmi?ti. "

Heliz'in en güzel görüntülerinin so?uk, ve geçirgen havalarda oldukça dü?ük büyütmeler ile yakalanabildi?ini farkettim. Nebulan?n yüzey parlakl??? oldukça dü?ük ve görüntünüzden silinmesi çok fazla uzun sürmüyor. Visual Astronomy of The Deep Sky'da Clark, merkezdeki karanl?k çekirde?i görebilmek için oldukça yüksek büyütmeler kullanman?z? tavsiye ediyor.
Finlandiyadan gözlem yapan okuyucum Liro Sairanen kulland??? 300m newton teleskobu ve 88x lik büyütmesinde izlenimlerini çizimi ile aktarm??



Helix , snopes.com'a daki birkaç astronomik varl?kdan tart??mas?z biçimde farkl?d?r ve gelen bir e-mail de anlat?ld??? gibi NASA 3000 y?lda bir gerçekle?en çok nadir bir olay?, "Tanr?n?n Gözü " nü görüntülemi?tir. Çarp?c? foto?raf Kitt Peak ve Hubble Uzay teleskobunun çektikleri resimlerin bir kar???m?d?r ve 3000 y?l beklemenize de gerek yok Helix'i görmek için.

Bununla beraber, bu ayl?k bu kadar. Tekrardan, gözlemleri, çizimleri ve foto?raflar? ile kat?l?mlar?n? esirgemeyen okuyuculara te?ekkür ediyorum bu ay kullanabilece?imden çok daha mükemmel kat?l?mlar gerçekle?ti. Kat?l?mlar?n?z makaleleri oldukça zenginle?tirmektedir.

Her zamanki gibi , e?er okuyucular yazd?klar?m? i?e yarar buluyorlarsa k?vanç duyar?m.

Bir daha ki sefere dek

Tom TRUSOCK

Ek Kaynaklar / Referanslar / Just Plain Cool Stuff

Hubble Witnesses the Final Blaze of Glory of Sun-Like Stars
http://hubblesite.org/newscenter/archiv ... 8/image/g/

Iridescent Glory of Nearby Planetary Nebula Showcased on Astronomy Day
http://hubblesite.org/newscenter/archiv ... s/2003/11/



E?er bu makale ho?unuza gitti ise orjinal bölümdeki di?er makalelere de göz gezdirebilirsiniz
http://www.cloudynights.com/category.ph ... ory_id=170

I'd love to hear of your experiences under the night sky - please feel free to
e-mail me or send any observing reports to: tomt@cloudynights.com
(Please contact me via Forum PM if I don't respond.
I've been having some issues with spam lately, and probably
didn't recieve your e-mail.)
Please indicate if I can cite your observations in future columns.

Photographic Images Courtesy DSS: copyright notice
http://archive.stsci.edu/dss/acknowledging.html

Hubble Images Courtesy STSCI: copyright notice
http://hubblesite.org/copyright/

Star Charts Courtesy Chris Marriott, SkyMap Pro 10 Used with Permission
http://www.skymap.com

Locational Images Courtesy Bill Tschumy, Where is M13? Used with Permission
http://www.thinkastronomy.com/

Constellation Art from the Freeware Program Stellarium
http://www.stellarium.org

Derin Uzay Yolculu?u - K?sa Bir Bak?? - Kova ( Aquarius ) Tak?my?ld?z?



Tak?my?ld?z Aquarius ( latince kar??l???: Su Ta??y?s?) sonbahar aylar?nda çok da belirgin olarak adland?rabilece?im bir tak?my?ld?z olmasada en az?ndan kuzay yar?m küredekiler için, buna kar??l?k gökyüzündeki alan olarak ne büyüklerinden birisidir. Hatta tüm liste içerisindeki 10. büyük demek do?ru. Fakat en parlak üç y?ld?z? 3. kadir dolaylar?ndad?r. Aquarius gökyüzünde su ve deniz yarat?klar? ile çevrilmi? bir alanda bulunmas?yla bazen göksel bir deniz olarak da hat?rlan?r.


Geni? Aç?l? Bulucu Harita - Ekim ortas?nda yakla??k saat 10:00 sular?nda güney yönü

Aquarius( bundan böyle Türkçemizdeki kar??l??? ile Kova olarak geçecek) gökyüzünde en az?ndan 3 küresel küme, 2 ho? gezegenimsi bulutsu ve bir sürü farkl? gökada içerir.

Buras? birçok farkl? ilginç gökcismine mekan olmaktad?r. yine de bu k?sa bak?? içinde, sadece en nadide parçalar?na bakabilece?iz; Küresel küme Mesier 72 ve M 2, NGC 7009 Satürn bulutsusu ve NGC 7293 (Helix bulutsusu)



En kolay bulabilece?imiz ile ba?layal?m, Küresel küme M2.
6.6 kadir parlakl?k ve 16' geni?lik ile M2 ufak teleskop sahipleri için en rahat hedeflerden birisidir denilebilir ama ufak büyümeli dürbünler ile zorlu bir hedeftir ve yakalayabilmek için özel ilgi gerektirir. 7x ila 8x büyütmeli dürbünlerde bulan?k bir y?ld?z aramal?s?n?z. Daha yüksek büyütmelerde küresel küme daha belirgin hale gelerek 15X50 dürbünler için oldukça kolay bir hedef olur. Sahip oldu?um 18'' lik teleskop ile çok güzel çözümlenebilmektedir.


WadeVC taraf?ndan haz?rlanm?? M2 çizimi

Dave Mitsky ?öyle yazm??;
M2 , mesier küreselleri aras?ndaki en iyilerdendir. Harrisburg astronomi toplulu?u'nun 17" F/15 klasik Cassegrain teleskobundan görüldü?ü üzere parlak, s?k???k ve merkezi çekirde?i belirsiz biçimde gözükmektedir. Büyütmeyi artt?rmak kümenin koronas?ndaki(taç) sönük y?ld?zlar?n tespit edilebilmesini kolayla?t?r?r. Etrafda bulunan Belirgin biçimde parlak 10. kadirden bir y?ld?z merkezin kuzey do?usunda yatmaktad?r. 324x (20 mm Mease serisi 5000 Plössl) ve 404x (16 mm Brandon) okülerlerinde korona denizy?ld?z? görüntüsünü hat?rlatmaktad?r.

ASH 5" f/5 akromatik bulucu dürbününde 19x büyütme ile M2 aç?k biçimde y?ld?z görünümlü olmayan bir disk biçiminde idi. 40x büyütmede ise küme tam belirgin olmu?tu.

ertesi gece (2008/10/06) da bir arkada??m?n 10" f/4.5 Meade dobson teleskobu ile kümeyi çok daha iyi ko?ullardaki yüksek ve karanl?k bir alanda tekrar gözlemledi?im. Geçirgenlik mükemmeldi ve VLM(görme s?n?r?) 6. kadir den daha iyiydi. Neyaz?kki geç saatlerdeki ay'?n do?mas? yüzünden geç kalm??t?m ve M2 o saatlerde M2 güneybat? yönünde iyice alçalm??t?. Küme 163x büyütmelerde(7mm Pentax XW) oldukça etkileyici idi ve 10" ile bak?ld???nda 17" ile önceki gece gördü?üme göre daha iyi durumdayd?. 10. kadirdeki y?ld?z belirgin biçimde yerinde duruyordu.


NGC 7009 - Bill W. 'nin katk?lar?yla

Buradan NGC 7009'a do?ru inece?iz Satürn bulutsusuna. Bu 8. kadirden gezegenimsi bulutsu, William Herschel taraf?ndan gökyüzü taramas?nda en erken ke?iflerinden birisidir. Herschel, NGC7009 'u evinden yapt??? gözlem s?ras?nda 7 Eylül 1782'de kataloglam??t?r. Resimlerden görebildi?iniz gibi, niçin bu ismi ald?? a?ikard?r, büyükçe bir teleskop ile gözlemledi?inizde, daha iyi bir anlat?mla, size gösterece?i neredeyse kenar? size dönük bir Satürn ve halka sistemini an?msatan ?ekli olacakt?r. Daha ufak teleskoplarda ve dürbünlerde ise (dü?ük büyütmelerde) mavi/ye?il kar???m? bir y?ld?z? aray?n, e?er Uranüs veya Neptün'ü daha önceden görmü? iseniz Herschel'in neden bir "Gezegenimsi Bulutsu" olarak adland?rd???n? daha iyi anlayacaks?n?z. Merkezi y?ld?z yakla??k 11.5 kadir parlakl?kda ve benim 18" lik teleskobum ile kolay bir hedef. Gezegenimsi bulutsulardaki merkezi y?ld?z? gözebilmek, genellikle yüksek büyütmeler ile merkezi y?ld?z - gezegenimsi bulutsu aras?ndaki kontrast? artt?rmay? gerektirir.


Don Pensack, 12,5" Dobson teleskobu ile a?a??daki gözlemi yapm??

" 7009, orta büyüklükte, oldukça parlak, mavimsi tonlardad?r, yüksek büyütmelerde birsürü üstüste geçmi? halkalar gösterir ve Ansae(satürn halkalar? - ç?k?nt?) izleri çok belirgin de?ildir, tümünde oval bir ?ekle sahip ve merkezinde oldukça parlakd?r ama merkezi y?ld?z belirsizdir. "

8 inç gibi ufak telekoplar ile dahi ç?k?nt?(ansae) izlerine rastlad?m, ama çok s?k de?il. Hatta büyük teleskoplar?m ile dahi oldukça aç?k, durgun ve geçirgen bir gökyüzü gerektiriyor.


Hubble Uzay teleksobunun gözünden NGC7009

Daha geni? aç?l? bir teleskop ile di?er ikinci mesier nesnesinide yakalayabiliyor olmal?s?n?z, M72 biraz fakir bir aç?k kümedir ve bir sonraki hedefimiz Mesier 72
Küresel küme M72 , 9.2 Kadir parlakl?kta listelenmi? Mesier katalo?undaki belkide en fakir küresel kümedir.

Hunter Wilson taraf?ndan çekilmi? M72 görüntüsü

Bir miktar zaman ay?r?n ve M72 ile önceki bakt???m?z M2'i kar??la?t?r?n. Bil Tschumy'nin "M13 nerede" 'si M72'nin 43,362 güne? parlakl???nda ???ldad???n? ve 106x106 IY geni?li?inde bir alana yay?larak bizden 55,400 IY uzakl?kda bulundu?unu yaz?yor.
A?a??daki resimdeki M2'nin alt?nda di?er (adland?r?lmam??) kürsel kümelerin aksine

M2(ads?z) , Dünya ve M72'nin kar??la?t?r?lmal? konumlar?

M2 287,179 güne? parlakl???nda ???ldamakta, 175x175 Iy genilikde ve bize uzakl??? M72'den daha az - 37,500 IY d?r. M2'nin arka bahçe teleskoplar? için daha çarp?c? bir küresel küme olmas? ?a??rt?c? de?ildir

Kuzey gözlemciler için kötü konumlanm?? yerine kar??n daha büyük teleskoplar (8 - 14 inç aras?) gök ko?ullar? elverdi?i müddetçe orta çözünürlüklerde görüntüler sa?lamaya devam edecektir. Unutmay?n, ufka ya?n bölgelre direkt bakarken, ba?ucuna bakt???n?zdakinden 2.5 kat daha fazla yo?un bir atmosfer ile bo?u?uyor olacaks?n?z. Atmosferik saç?l?m bizi büyük miktardaki y?ld?z ?????ndan mahrum b?rakmaktad?r.


NGC7293 - Mark Sibole taraf?ndan


son olarak dura??m?z NGC7293, Helix Bulutsusu. Bu, karanl?k bölgelerden dürbün ile görülebilen büyük birbulutsudur. 7.3 kadir parlakl??? sizi aldatmas?n, gezegenimsinin yüzey parlakl??? oldukça dü?üktür, ve e?er geçirgenlik kötü yada az bir miktar ???k kirlili?i varsa tabiiki ufak teçhizatlar ile bu gökcismini yakalayamayacaks?n?z.

yanzl?zca 650 IY uzakl?ktaki Helix bulutsusu en yak?n ve kozmik olarak konu?mak gerekirse görece yak?n bir bulutsudur. Görsel geni?li?inin 17' olmas?n?n meali o uzakl?kda 2 IY geni?li?e sahip olmas?d?r.

8" bir teleskop ile arka taraf? parlakla?m?? ( iki belirgin di?er kar??t eklentiler ile) dairesel bir alan ve büyütmenize ba?l? olarak görüp göremeyece?iniz ortas? karanl?k bölgesini aray?n.

Dave Mitsky'?n gözlem raporundan;
" NGC7293'ü bir arkada??m?n 10" lik dobson teleskobundan 82x(14mm Denkmeier) büyütme ile izledim. Dar bant bir filitre kullanarak, Helix bulutsusu büyük bir bilezik gibi, kar??t iki farkl? parlak bölgesi ve birsürü y?ld?z ile çevriliydi. O-III filitresi alan? oldukça karanl?kla?t?rarak nebulay? epey belirginle?tirmi?ti. "

Heliz'in en güzel görüntülerinin so?uk, ve geçirgen havalarda oldukça dü?ük büyütmeler ile yakalanabildi?ini farkettim. Nebulan?n yüzey parlakl??? oldukça dü?ük ve görüntünüzden silinmesi çok fazla uzun sürmüyor. Visual Astronomy of The Deep Sky'da Clark, merkezdeki karanl?k çekirde?i görebilmek için oldukça yüksek büyütmeler kullanman?z? tavsiye ediyor.
Finlandiyadan gözlem yapan okuyucum Liro Sairanen kulland??? 300m newton teleskobu ve 88x lik büyütmesinde izlenimlerini çizimi ile aktarm??



Helix , snopes.com'a daki birkaç astronomik varl?kdan tart??mas?z biçimde farkl?d?r ve gelen bir e-mail de anlat?ld??? gibi NASA 3000 y?lda bir gerçekle?en çok nadir bir olay?, "Tanr?n?n Gözü " nü görüntülemi?tir. Çarp?c? foto?raf Kitt Peak ve Hubble Uzay teleskobunun çektikleri resimlerin bir kar???m?d?r ve 3000 y?l beklemenize de gerek yok Helix'i görmek için.

Bununla beraber, bu ayl?k bu kadar. Tekrardan, gözlemleri, çizimleri ve foto?raflar? ile kat?l?mlar?n? esirgemeyen okuyuculara te?ekkür ediyorum bu ay kullanabilece?imden çok daha mükemmel kat?l?mlar gerçekle?ti. Kat?l?mlar?n?z makaleleri oldukça zenginle?tirmektedir.

Her zamanki gibi , e?er okuyucular yazd?klar?m? i?e yarar buluyorlarsa k?vanç duyar?m.

Bir daha ki sefere dek

Tom TRUSOCK

Ek Kaynaklar / Referanslar / Just Plain Cool Stuff

Hubble Witnesses the Final Blaze of Glory of Sun-Like Stars
http://hubblesite.org/newscenter/archiv ... 8/image/g/

Iridescent Glory of Nearby Planetary Nebula Showcased on Astronomy Day
http://hubblesite.org/newscenter/archiv ... s/2003/11/



E?er bu makale ho?unuza gitti ise orjinal bölümdeki di?er makalelere de göz gezdirebilirsiniz
http://www.cloudynights.com/category.ph ... ory_id=170

I'd love to hear of your experiences under the night sky - please feel free to
e-mail me or send any observing reports to: tomt@cloudynights.com
(Please contact me via Forum PM if I don't respond.
I've been having some issues with spam lately, and probably
didn't recieve your e-mail.)
Please indicate if I can cite your observations in future columns.

Photographic Images Courtesy DSS: copyright notice
http://archive.stsci.edu/dss/acknowledging.html

Hubble Images Courtesy STSCI: copyright notice
http://hubblesite.org/copyright/

Star Charts Courtesy Chris Marriott, SkyMap Pro 10 Used with Permission
http://www.skymap.com

Locational Images Courtesy Bill Tschumy, Where is M13? Used with Permission
http://www.thinkastronomy.com/

Constellation Art from the Freeware Program Stellarium
http://www.stellarium.org