SAMSUN	AYVACIK	MERKEZ	EYNEL	829	0	777
SAMSUN	AYVACIK	MERKEZ	GÜLTEPE	648	0	503
SAMSUN	AYVACIK	MERKEZ	GÜRÇAM	901	0	878
SAMSUN	AYVACIK	MERKEZ	GÜZELYURT	402	0	324

SAMSUN	AYVACIK	MERKEZ	KABAKLIK		180	0	394
SAMSUN	AYVACIK	MERKEZ	KAPIKAYA		243	0	BÖYLE BİR KÖY YOK
SAMSUN	AYVACIK	MERKEZ	KARAAĞAÇ		312	0	BÖYLE BİR KÖY YOK
SAMSUN	AYVACIK	MERKEZ	KARŞIDÖNGEL		1166	0	1015
SAMSUN	AYVACIK	MERKEZ	KAZANCILI		749	0	589
SAMSUN	AYVACIK	MERKEZ	KOÇYURDU		298	0	481
SAMSUN	AYVACIK	MERKEZ	ORTAKÖY		401	0	490
SAMSUN	AYVACIK	MERKEZ	ÖRENCİK		437	0	731
SAMSUN	AYVACIK	MERKEZ	SAHİLKÖY		483	0	533
SAMSUN	AYVACIK	MERKEZ	SOFUALAN		314	0	422
SAMSUN	AYVACIK	MERKEZ	SÖĞÜTPINARI		1066	0	1304
SAMSUN	AYVACIK	MERKEZ	ŞENPINAR		709	0	663
SAMSUN	AYVACIK	MERKEZ	TERİCE		1168	0	1426
SAMSUN	AYVACIK	MERKEZ	TİRYAKİOĞLU		568	0	493

[b]1. İlçe, Bucak, Belediye ve Köyler[/b]



1.1. Sayılarla İlçe, Köy, Bucak ve Belediyeler

İLÇE	KÖY	BUCAK	Belediye	BAĞLI BELEDİYENİN ADI
Merkez	78	2	11	Büyükşehir, Canik, Gazi, İlkadım, Atakum, Atakent, Çatalçam, Kurupelit, Taflan, Yenikent, Yeşilkent
Alaçam	53	-	1	Alaçam
Asarcık	29	-	1	Asarcık
Ayvacık	34	-	1	Ayvacık
Bafra	115	2	5	Bafra, Çetinkaya, Doğanca, İkizpınar, Kolay
Çarşamba	119	1	5	Çarşamba, Çınarlık, Dikbıyık, Ağacagüney Hürriyet
Havza	80	1	3	Havza, Bekdiğin, Ilıca
Kavak	86		1	Kavak
Ladik	56	1	1	Ladik
19 Mayıs	23	-	3	19 Mayıs, Dereköy, Yörükler
Salıpazarı	33	-	1	Salıpazarı
Tekkeköy	32	-	4	Tekkeköy, Aşağıçinik, Büyüklü, Kutlukent
Terme	58	-	10	Terme, Bazlamaç, Evci, Kocaman, Sakarlı, Ambartepe,Gölyazı,Söğütlü,Hüseyinmescit, Kozluk
Vezirköprü	137	3	3	Vezirköprü, Göl, Narlısaray
Yakakent	12		1	Yakakent
Toplam	945	10	51

Kaynak: Mahalli İdareler Müdürlüğü

İl Merkezinde :

Büyükşehir Belediye Sayısı :1
İlk Kademe Belediye Sayısı :14
Toplam Belediye Sayısı :15
Toplam Köy Sayısı :78
2000 Yılı Nüfus Sayımı Şehir Nüfusu :438.788
2000 Yılı Nüfus Sayımı Köy ve Belde Nüfusu :53.419

İlçe Merkezlerinde:
İlçe Sayısı :14
Merkez Belediye Sayısı :14
Belde Belediye Sayısı :22
Toplam Belediye Sayısı :36


2. Köylere İlişkin Bilgiler

2.1. Genel Bilgiler

Toplam Köy Sayısı :945, En Büyük İlk Üç Köy ve Nüfusları
(Devgeriş:1.522, Düvecik:1.478, Tekpınar :1.166), En Küçük İlk Üç Köy
ve Nüfusları (Çandır :112, Avluca :92, Şenyurt :88)

2.2. Köyler Yol Durumu

Yolu Asfalt Olan Köy Sayısı :601, Köy Asfalt Yolu Uzunluğu :2.444 km,
Yolu Stabilize Olan Köy Sayısı :335, Köy Stabilize Yolu Uzunluğu
:4.663 km, Köy Yolu (Tesviye) :1.120 km, Köy Yolu (Ham) :37 km

2.3. Köyler Kanalizasyon Durumu

Kanalizasyonu Olan Köy Sayısı :188, Kanalizasyon Şebekesi Uzunluğu :305.156 km, Fosseptik Çukuru Olan Köy Sayısı :165

2.4. Köyler Su Durumu

İçme Suyu Yeterli Köy Sayısı :893, İçme Suyu Yetersiz Köy Sayısı :51,
İçme Suyu Olmayan Köy Sayısı :- , İçme Suyu Şebekesi Olan Köy Sayısı
:748, İçme Suyu Grup Sayısı :39, İçme Suyu Gruplarından Su Alan Köy
Sayısı :296, Sulama Suyu Olan Köy Sayısı :96

2.5. Köyler Elektrik Durumu

Elektrikli Köy Sayısı :962, Trafo Sayısı :2.917, Sokak Aydınlatma
Ampülü Sayısı :54.401, Birden Fazla Trafosu Olan Köy Sayısı :958, Özel
Trafosu Olan Köy Sayısı :405

2.6. Köyler Tapu Kadastro Durumu

Tapu Kadastrosu Biten Köy Sayısı :720, Tapu Kadastrosu Devam Eden Köy Sayısı :25, Tapu Kadastrosu Olmayan Köy Sayısı :200

2.7. Köyler Sağlık Hizmetleri Durumu

Sağlık Ocağı Olan Köy Sayısı :43, Sağlık Evi Olan Köy Sayısı :118

2.8. Köyler Eğitim ve Öğretim Hizmetleri Durumu

Köy İlköğretim Okulları Sayısı :958, Köy İlköğretim Okulları Öğretmen
Sayısı :2.771, Köy İlköğretim Okulları Öğrenci Sayısı :67.177, İkinci
Kademe Öğrencisi Taşınan Köy Sayısı :618, Öğrencisi Taşınan Köy Sayısı
:393, Öğrenci Taşınan Merkez Sayısı :179, Taşınan Öğrenci Sayısı
:24.358, Köy İlköğretim Okulları Sınıf Sayısı :2.994, İlköğretim
Lojmanları Sayısı :1.231, Halk Eğitim Kursu Sayısı :1.605, Halk Eğitim
Kursiyer Sayısı :34.479, Halk Eğitim Usta Kurs Öğreticisi :388, Özel
Öğretim Kurumu / Yurt Olan Köy Sayısı:6

2.9. Köyler Din Hizmetleri Durumu

Cami Sayısı :1.722, Kuran Kursu Olan Köy Sayısı :56, Kuran Kursu Sayısı
:186, İmam Hatip Kadrosu Olmayan Köy Sayısı :380, İmam Hatip Sayısı
:1.342

2.10. Köyler Tarım –Orman Hizmetleri Durumu

Tarımsal Kalkınma Koop. Olan Köy Sayısı :155, Tarımsal Maçlı Kooperatif
Sayısı :95, Köy Arazi Miktarı (ha) :455.324, Tarla Arazisi (ha)
:292.265, Nadas Alanı (ha) :12.656, Tarım Dışı Arazi (ha) :10.748, Köy
Sulu Arazi Miktarı (ha) :112.098, Meyve Alanı Miktarı (ha) :91.335,
Sebze Alanı Miktarı (ha) :28.758, Çayır-Mera Miktarı (ha) :33.721,
Erozyona Maruz Alan (ha) :813.384, Orman Alanı (ha) :358.107, Traktör
Sayısı :34.232, Yıllık Süt Üretimi (ton) :403.497, Yıllık Et Üretimi
(ton) :4.728, Hayvan Varlığı (Küçükbaş Hayvan Sayısı :184.153, Büyükbaş
Hayvan Sayısı :297.144, Kümes hayvanı Sayısı :2.459.223), Orman İçi Köy
Sayısı :105, Orman Kenarı Köy Sayısı :233, Balıkçı Teknesi Sayısı :784,
Balıkçı Ailesi Sayısı :2.484
[b]3. İlçeler[/b]

3.1. Alaçam
İlçe çok eski bir tarihe sahiptir. Alaçam’da M.Ö.’ ki devirlerde
Frigyalılar, Kimmiler, Mısırlılar, Lidyalılar ve Persler çeşitli
aralıklarla hüküm sürmüşlerdir. Adını; kasabanın ortasından geçen
Uluçay'ın kenarındaki Uluçam denilen büyük çam ağaçlarından almıştır.
Osmanlı'dan beri bir Türk kasabası olan Alaçam, 1 Eylül 1944 tarihinde
8. ilçesi
olarak Samsun'a bağlanmıştır. Kuzeyinde Karadeniz, batısında Yakakent,
güneyinde Vezirköprü ve doğusunda ise Bafra ilçeleri ile çevrili şirin
bir sahil kasabasıdır. Yüzölçümü 632 km2, denizden yüksekliği ortalama
30 m ve sahil uzunluğu ise 7,8 km'dir.

Ilçenin ekonomisi tarıma dayalı olup, genel olarak tütün, buğday,
çeltik ve mısır üretimi yapılmaktadır. Ayrıca hertürlü sebze ve meyve
de yetiştirilmekte’dir. Bunun yanında hayvancılık ve balıkçılık da
yapılmakta olup hayvancılıkta büyük ve küçük baş hayvan yetiştiriciliği
ön plandadır.İlçenin kırsal alanlarında el körükleri ile sıcak ve soğuk
demircilik yapılmaktadır. Ayrıca ilçede 800 işçi istihdam eden bir de
tekel işletmesi mevcuttur.

3.2. Asarcık

1877
- 1878 Osmanlı-Rus savaşından sonra Rusya'dan göç eden Çerkezlerin
küçük bir köy olan şimdiki ilçe ve yakınındaki bir kaç köye
yerleşmeleriyle Asarcık kurulmaya başlamıştır. Zamanla civardan göç
edip gelenlerin yerleşmeleriyle de büyümüş; 1959 Yılında nahiye, 1587 yılında da ise ilçe olmuştur. 1989 Yılı Mart ayında yapılan “Mahalli İdare” seçimleri öncesinde de Belediye kurulmuştur.

Samsun'un 44 km güneyinde yer alan Asarcık batıdan Kavak ve doğudan Çarşamba ilçeleri ile çevrilidir.
İlçede tarıma elverişli arazinin az ve verimsiz olması ve sulanabilir
arazinin olmaması, tarım sektörünün gelişmesini engellemiştir. Tarımdan
elde edilen ürün halkın ancak Tüketim ihtiyacını karşılayabilecek
düzeydedir. Başlıca yetiştirilen ürünler buğday, mısır, arpa ve
şekerpancarıdır. Şekerpancarının dönüm başına 2,5 ton civarında elde
edilmesi verimin oldukça düşük olduğunu göstermektedir.

3.3. Ayvacık

Kuruluş
tarihi kesin olarak bilinmemekle beraber, daha önce bağlı bulunduğu
Çarşamba İlçesinden daha eski bir tarihe sahip olduğu sanılmaktadır.
Osmanlı İmparatorluğu zamanında bir Rum köyü olan Ayvacık, Cumhuriyet
kurulduktan sonra Rumlar tarafından terk edilmiştir. Halk ilçeye
Cumhuriyet kurulduktan sonra yerleşmiştir.

Ayvacık, 1954 te tam teşekküllü nahiye olmuş; fakat 1969 da daha önce
kurulmuş resmi kurumlar kaldırılmış, 1978'de ise yine köy e
dönüştürülmüştür. 20 Mayıs 1990 tarihinde Ayvacık köyü Keskinoğlu köyü
ile birleştirilerek AYVACIK ilçesi oluşturulmuştur. 19 Ağustos 1990 tarihinde yapılan “Mahalli İdare” seçiminden önce de belediyesi kurulmuştur.

Ayvacık;
Canik Dağlarının kuzey eteklerinde, Suat Uğurlu Baraj gölünün kıyısında
(Yeşilırmak Vadisinde) yer almaktadır. Bu uzun vadide bir de Hasan
Uğurlu Baraj gölü bulunmaktadır. İlçenin en yakın komşusu 28 km
kuzeyindeki Çarşamba ilçesidir. Samsun’a uzaklığı ise 62 km. dır.
Halkın yaklaşık % 80-90’ı tarımla, % 8-9'u ticaretle ve % 1 'i de
balıkçılıkla uğraşmaktadır.

Tarım sektörü; mısır, buğday, arpa ve fındık üretiminde
yoğunlaşmıştır. Topraklarının büyük bir bölümü orman arazisidir. Tarıma
elverişli topraklar genellikle bozuk ve kuru orman alanlarının
açılmasıyla elde edilmiştir. Hayvancılık alanında ise sahip olunan
potansiyel yeterince değerlendirilememiş, hem mera hem de ahır
hayvancılığı yeterince gelişme gösterememiştir.

İlçe de ayrıca Hasan Uğurlu ve Suat Uğurlu Hidro-elektrik Santralları
ile ülke ekonomisine önemli katkı sağlayan ve sanayinin ana girdisi
olan elektrik üretimi yapılmaktadır. Bu barajlar 1981 - 82 yıllarında
hizmete girmiştir.
3.4. Bafra

Bafra'nın
tarihi M.O. 5000 yıllarına kadar uzanmaktadır. lkiztepe Ören yerinde
yapılan kazılarda Kalkolitik Döneme (M.O 5000-4000) ait yerleşmelerin
izine rastlanılmıştır. 1071 Malazgirt Savaşından sonra Selçukluların
eline geçen Bafra'ya 1214 yılında Anadolu Selçuklu Hükümdarı İzzettin
Keykavus, türkmen aşiretlerini yerleştirmiştir. 1243'de başlayan Moğol
istilaları, Selçuklu İmparatorluğunun yıkılıp yerinde birçok türk
beyliğinin kurulmasına neden olunca, bu topraklarda da küçük bir
Selçuklu Beyliği olan Bafra Beyliği kurulmuştur. 1460'da ise Bafra
Osmanlı hakimiyetine girmiştir. Bafra Osmanlı Imparatorluğu devrinde
Trabzon vilayetine bağlı Canik Sancağına ait bir yerleşim idi. Hangi
tarihte kaza merkezi olduğu kesin olarak bilinmemektedir. Salname
kayıtlarına göre 1854 sonunda kaza merkezi olduğu sanılmaktadır.

Bafra adının; Kızılırmak'ın denize açıldığı yerde M.O. 525 yıllarında
Fenikeliler zamanında ticaret gemilerinin yanaştığı koylara kurulan
ticaret evlerine, Bafida denilmesinden geldiği sanılmaktadır.
Bafra Karadeniz'e 20 km uzaklıkta, denizden yüksekliği 20 m olan ve
Kızılırmak’ın birikintisinden oluşan ova üzerine kurulmuş bir
ilçemizdir. Doğusunda ve kuzeyinde Karadeniz, batısında Alaçam, güneyin
ise Kavak ilçeleri ile çevrilmiştir. Yüzölçümü 175.000 ha, Samsuna
uzaklığı 51 km dir.


Kızılırmak Deltasının Karadeniz’e açılan kısmını kaplayan Bafra Ovası,
güneyde Canik Dağlarının uzantıları olan dağlarla çevrilidir. Bu
dağlardan en yükseği 1224 m ile Nebyan Dağıdır. Türkiye'nin en uzun
akarsuyu olan Kızılırmak bu dağları derin bir vadi ile geçerek Bafra
ovasına ulaşır. Bafra ovasının tamamı Kızılırmak’ın taşıdığı alüvyonlar
tarafından oluşturulmuştur. lrmağın denize yakın kısımlarında birçok
küçük göl oluşmuştur. Nebyan dağının etekleri ise yayla durumundadır.

Kızılırmak'ın uzunluğu 1151 km dir. Sivas'ta ki Kızıl Dağ'dan doğar.
Orta Anadolu'da geniş bir yay çizerek Bafra'dan denize dökülür. En çok
suyu nisan ve temmuz aylarında taşır. Kızılırmak'ın denize döküldüğü
yerde oluşmuş göller, ırmağın her iki yakasında da yer almakta olup
batısındaki Karaboğaz, doğusundaki ise Balık gölüdür. Doğu yakasında
yer alan diğer göllerin başlıcaları şunlardır: Dutdibi, Liman, Hayırlı,
Çernek, Uzungöl, Tombulgöl ve Incegöl’dür. Göllerin çevresi sazlık ve
bataklıklarla çevrili olup yer yer ormanlık alanlar da göze çarpar.

İlçede Orta Karadeniz iklimi hakimdir. İç ve dağlık kesimler deniz
etkisinden uzak olduğu için biraz daha soğuktur. Yağışlar bol, nem
oranı fazladır. Ocak-şubat en soğuk, Ağustos ise en sıcak aydır.

İlçe genelinde tarımsal üretimine ve tarım ürünlerin işlenip
pazarlanmasına dayalı bir ekonomik yapı gelişmiştir. Tarım; ilçeye,
Karadeniz Bölgesine ve de Türkiye'ye üretim yapmaktadır. Kızılırmak
deltasının sulak alanlarında yaşayanların temel geçim kaynaklarının ise
tarım, hayvancılık, balıkçılık ve sazcılık olduğu söylenebilir.

3.5. Çarşamba

Çarşamba;
ilk defa Yeşilırmağın doğu yakasındaki Çay ve batı yakasındaki
Sarıcalı Mahalleleri çevresinde gelişmeye başlamıştır. Buranın ovada
merkez rolünü üstlenmesinde, ilki 1370’te olmak üzere kurulmakta olan
panayırın etkisi büyüktür. Bu panayır çarşamba günleri kurulduğundan
ilçe adını buradan almıştır.


Osmanlı İmparatorluğu zamanında da idari teşkilatta önemli bir yerleşim
olarak yerini almış olan Çarşamba' da, Cumhuriyetten sonra 1925 yılında
Belediye Teşkilatı
kurulmuştur.İlçe, Samsun-Ordu karayolu üzerinde ve Yeşilırmak'ın
oluşturduğu verimli delta ovasında kurulmuştur. Doğusunda Terme,
batısında Tekkeköy, kuzeyinde Karadeniz ve güneyinde ise Ayvacık ve
Salıpazarı ilçeleri bulunmaktadır.

Halkın çoğu tarımla uğraşmaktadır. Yeşilırmak’ın suladığı ova, tarıma
son derece elverişli topraklarla kaplıdır. Tarım; ilçeye, Karadeniz
Bölgesine ve de Türkiye'ye üretim yapacak düzeyde gelişmiştir.
Yetiştirilen ürünler buğday, arpa, çeltik, fasulye, soya fasulyesi,
nohut, şekerpancarı, ayçiçeği, şeftali, fındık ve elma başta olmak
üzere çok çeşitlidir. Aynı zamanda 450 dekarlık alana da tütün
dikilmekte ve yılda ortalama 42.346 ton tütün yetiştirilmektedir.
Ayrıca, Şeker fabrikasının üretime başlamasıyla şeker pancarı da
yetiştirilmeye başlanmıştır. Şeker fabrikasının açılması; özellikle
köylerde büyükbaş ve küçükbaş hayvancılığın gelişmesini sağlamıştır.

3.6. Kavak

Tarihi
oldukça eskidir. İlçe merkezinin kuzeyinde kalan Kaledoruğu Höyüğünde
1942’de yapılan araştırmalarda M.Ö.3500-M.Ö. 2000 yıllarına ait
eserlere rastlanılmıştır. Bu verilere göre Kavak, tarihi Tunç Çağına
kadar uzanan bir yerleşim yeridir. Kaledoruğu Höyügünde Genç
Helenistik, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait eserlere
rastlanması ise buradaki yerleşimin sürekliliğini göstermektedir.
Hititlerin egemenliğinden sonra M.Ö.1200'lerde Friglerin, M.Ö. 7.
yüzyılda ise Miletlerin egemenliği altına girmiştir. M.Ö.333’te
Pontusların eline geçen Kavak'a daha sonra Romalılar hakim olmuştur.
Daha önce Yahudiliği benimseyen halk, Hazreti İsa'nın havarilerinden
Aziz Andre ve Pier'in Bölgeye gelmesi ile de Hristiyanlıkla
tanışmıştır. Müslümanların Abbasiler döneminde (750-1258) Malatya-Tokat
üzerinden Karadeniz kıyılarına gelmeleriyle İslam dinini kabul
etmişlerdir. 1418’de Çelebi Mehmet döneminde İlçe tamamen Osmanlıların
eline geçmiştir.

Kavak
Samsun-Ankara karayolu üzerinde kurulmuştur. Samsun'a uzaklığı 51 km
dir. Doğusunda Asarcık, batısında Havza, kuzeyinde Samsun ve Bafra,
güneyinde ise Ladik ilçeleriyle çevrilidir. Kavak ilçesinin ekonomisi
tarım ve hayvancılığa dayanır. Tarım alanında en çok buğday, mısır,
yulaf, arpa gibi tahıl ürünleri yetiştirilir. Ayrıca şekerpancarı,
tütün ve patates ekimi de yapılmaktadır. İlçedeki sanayi ise genellikle
kireç, tuğla ve kremit üretimi gibi yerel ihtiyaçlara hitap eder
düzeyde gelişmiştir.

3.7. Ladik

Ladik
ilçesinin tarihinin yapılan arkeolojik kazılardan hareketle
M.Ö.3000-M.Ö.2000 yıllarına kadar uzandığı tahmin edilmektedir. Bölge
M.Ö.550-332 yılları arasında Perslerin hakimiyetine girmiştir. Bir
dönem sonra Pontus krallığı adını alan devlet Samsun ve Amasya'ya hakim
olmuştur. 1071 Malazgirt savaşından sonra İslamiyet yayılmıştır.
Osmanlılar Ladik'i 1428'de topraklarına katmışlardır. Ladik, Cumhuriyet
dönemine kadar Sivas Sancağına bağlı Amasya vilayeti sınırları içinde
bulunmuştur. Cumhuriyet kurulduktan sonra ise 1925'te Samsun'a
bağlanmıştır. Samsun'un güneyinde yer alan Ladik, kuzeyinde Kavak,
güneyinde Suluova, doğusunda Taşova ve batısında Havza Ilçeleri ile
çevrilidir. Yüzölçümü 558 km2 dir.

İlçenin ekonomisi genellikle tarıma dayanmaktadır. Buğday, arpa, yulaf,
mısır, şekerpancarı yetiştirılen tahıllardandır. Verimli ve geniş
ekim-dikim alanlarına sahip almasından dolayı sebzecilik gelişmiştir.
Özellikle domates, biber, patlıcan, salatalık, taze fasulye vb.
sebzeler yetiştirilerek, toptancı sebze halinden, ihtiyaç duyulan
illere sevk edilmek üzere pazarlanmaktadır. Ladik'in yayla durumunda
olması küçük ve büyükbaş hayvan yetiştiriciliğine de olanak
sağlamıştır.
İlçedeki en büyük sanayi kuruluşu çimento fabrikasıdır. Bir de küçük
sanayi sitesi bulunmaktadır.

3.8. Havza

Havza'nın
doğusunda yer alan Lerdüge Tümülüs’lerinde yapılan arkeolojik
araştırmalar ilçenin tarihinin M.Ö. 100 yıllarına kadar uzandığını
göstermektedir. Kasaba şifalı suları nedeniyle yıllarca krallıklar ve
beylikler arasında el değiştirmiştir. İsmini, 1156 'da Amasya hükümdarı
olan Kavushan'dan almıştır. Kavus adınının ise 1245 tarihinde Selçuklu
hükümdarlarından Sadi Paşa tarafından Havza olarak değiştirildiği ileri
sürülmektedir. Beylikler döneminde Havza Canik Beylerinden
Taşanoğulları tarafından idare edilmiştir. Amasya Valisi 2. Murat,
Yörgüç Paşa'yı görevlendirerek Taşanoğullarının egemenliğindeki Havza
yöresini Osmanlı egemenliği altına almıştır. Böylece Havza 1430’da
Osmanlı topraklarına katılmıştır. Osmanlılar döneminde Amasya iline
bağlı olarak yönetilen Havza, 1882 tarihinde ilçe haline getirilmiş,
1926 yılında ise Samsun'a bağlanmıştır.

Samsun'a uzaklığı 86 km olan ilçenin, kuzeyinde Bafra, güneyinde
Suluova ve Merzifon, batısında Vezirköprü, doğusunda ise Ladik ve Kavak
ilçeleri yer almaktadır. Havza'nın kuzeyi sıradağlar ile çevrilidir.
Batısında Taşan (Tavşan) dağları yer alır. Bu dağların etekleri yayla
konumundadır. En önemli akarsuları, ters akan Derinöz ile İstavroz'dur.


İlçenin ekonomisi genellikle tarıma dayanmaktadır. Buğday ve
şekerpancarı en fazla üretilen ürünlerdir. İlçenin köylerinde
hayvancılıkta yaygın olarak yapılmaktadır. Dağlarla çevrili ilçede
orman alanları geniş yer kaplar. Özellikle orman köylerinde yaşayan
halk geçimini büyük ölçüde orman ürünlerinden sağlamaktadır.

İlçede çok sayıda un fabrikası faaliyet göstermekte imal edilen unlar
çeşitli illere pazarlanmaktadır. Eski ve yeni çeltek denilen mevkii de
ise linyit kömürü çıkarılan ocaklar vardır. Bu tür işletmeler ilçede
istihdam imkanı sağlamaktadır. Havza'da genellikle küçük çapta imalatın
ve çeşitli alanlarda tamir işlerinin yapıldığı bir de küçük sanayi
sitesi faaliyettedir. Havza ekonomisinde kaplıca turizmi, temel
sektörlerden biri konumundadır.

3.9. 19 Mayıs

19
Mayıs ilçesinde Dağköy ve Yörükler beldeleri civarında yapılan
arkeolojik kazılarda M.Ö. ki yıllara ait yerleşmeler olduğu
saptanmıştır. Dağköy'de ortaya çıkarılan mezarların M.Ö.47 yıllarına
ait olduğu sanılmaktadır. Yörükler beldesinde bulunan Hamamın ise
Cenevizliler ve Romalılar dönemine ait olduğu rivayet edilmektedir.
Milattan önceki yıllardan beri yerleşim yeri olarak kullanılmış bu
topraklar, Çelebi Mehmet döneminde Osmanlı hakimiyetine girmiştir.

Samsun'a 33 km uzaklıkta, Samsun-Sinop devlet karayolu üzerinde ve
Kızılırmak Nehrinin meydana getirdiği delta ovasının doğu ucunda yer
alan ilçenin denizden yüksekliği 10 m olup doğusunda Samsun, batışında
Bafra, kuzeyinde Karadeniz, güneyinde ise Samsun ve Bafra ilçeleri
bulunmaktadır. En yüksek yeri Nebyan ormanlarının bulunduğu güneyindeki
tepedir. İlçe merkezinin kuzeyinde kalan topraklar Kızılırmak'ın
oluşturduğu Ova'nın bir bölümünü teşkil eder. Bu alanda Balık
Gölleri'nin bir kısmı bulunmaktadır. Ilçenin genel konumu da ova
durumundadır.

İlçede tarım, hayvancılık ve balıkçılık gelişmiş durumdadır. Tarım
ürünleri arasında fındık, mısır önemlı yer tutar. Balıkçılık denizden
başka balık göllerinde de yapılmaktadır. 19 Mayıs ilçesinde cevizcilik
ve arıcılık projeleri uygulanmaya konulmuş ve ekonomik açıdan önemli
katkılar sağlanmıştır. Ayrıca, yapılan el dokuması kilimler, çoraplar
vb. eşyalar ilçe ekonomisine küçük de olsa katkı sağlamaktadır. Balık
gölleri civarında yapılan hasır örücülüğü de ekonomik faaliyetler
arasında sayılır. Bütün bunların yanında birde küçük sanayi sitesi
bulunan ilçe de özellikle bahçe tarımında kullanılan araç ve gereçler
ile soba ve kuzine imalatı yapılmaktadır.

3.10. Salıpazarı

Terme ve Çarşamba ilçelerinden ayrılan Alanyaykın, Düzköy ve Bereket köylerinin birleşmesiyle 1973 yılında Belediye olmuştur. 1987-1988 yıllarında 'da ilçe teşkilatı kurularak Samsun'a bağlanmıştır.

Dünya Savaşından önce yörede Türkleri yanı sıra Rum, Ermeni ve Gürcü
nüfusun da yaşadığı bilinmektedir. Dünya Savaşı sırasında özellikle
Ermeni çeteleriyle Türk halkı arasında çatışmalar yaşanmıştır.
Ancak,Türk halkının yılmaz mücadelesi sonunda Ermeniler bölgeyi terk
etmek zorunda kalmıştır.

Samsun'a uzaklığı 54 km. olan ilçenin güneyinde Erbaa ve Akkuş,
doğusunda Terme, batısında Ayvacık, kuzeyinde ise Çarşamba ilçeleri
bulunmaktadır, denize kıyısı yoktur.
İlçenin kuzeyi düzlük, güneyi engebelidir. Yeşilçay ile Terme çayı ilçe
merkezinde kesişmektedir. Bu çaylar üzerinde üç köprü vardır:
Salıpazarı ile Gökçeli köyünü Kurt köprüsü, Yavaşbey köyünü ise Maviren
köprüsü birbirine bağlar.

İlçe ekonomisi genellikle tarıma dayanmaktadır. Tarım ürünü olarak
fındık, çilek ve çeltik yaygın olarak yetiştirilir. İlçe de
hayvancılıkta gelişmiştir. Dağlık bölgedeki köylerde sepet,kaşık ve
çeyiz sandığı gibi ürünler de yapılmaktadır.

3.11. Tekkeköy

Tekkeköy
ve civarında yapılan araştırmalar sonucunda Poleolitik dönemden
itibaren yerleşimin varolduğu öğrenilmiştir. İlçedeki araştırmalarda
Hitit dönemine ait katmanlara rastlanmış, Friglere ait kalıntılar da
bulunmuştur. Yöre M.Ö.3. yy ortalarında Pontus devletinin sınırları
içine girmiş, daha sonra sırasıyla Roma, Bizans ve Anadolu Selçuklu
devletinin eline geçmiştir. Selçuklular Anadoluya yerleşmeye başladığı
zaman; Bizans devletinin egemenliği altında olan bu yöreyi Türklere ve
islamiyete açmak için, bölgenin önemini de dikkate alarak, büyük Türk
velisi Şeyh Zeynüddin'j buraya göndermiş ve bir Tekke kurdurtmuşlardır.
Tahminen 1250-1330 yılları arasında yaşayan Şeyh Zeynüddin kurduğu
tekkede yolcuları, düşkünleri, fakir fukarayı kazan kurarak
doyurmuştur. TEKKEKOY adının buradan geldiği söylenmektedir. 1399'da
Tekkeköy Osmanlı egemenliğine girmiştir. 1402 Ankara savaşından sonra
Kubatoğullarının eline geçmiştir. 1419'da Çelebi Mehmet Tekkeköy'ü
tekrar Osmanlı topraklarına katmıştır.

Samsun-Trabzon karayolunun 13.km.'sinden güneye doğru 1 km içeride yer
alan ilçe, Tekkeköy deresinin kıyı ovasına açıldığı kesimde kurulmuş
olup topraklarının üçte birini Çarşamba ovasının devamı oluşturur,
dolayısıyla bu kısımlar sulu tarıma elverişlidir.

Önemli gelir kaynakları arasında tarım ve hayvancılık yer alır. Tütün
en büyük gelir kaynağıdır. ilçede yetiştirilen karalahana, marul ve
diğer sebze türleri, Samsun ve diğer pazarlara sev edilerek ekonomik
girdi oluşturur. İlçede 1944 yılında kurulan Gelemen Devlet Üretim
Çiftliği, Karadeniz bölgesinin kaliteli tohumluk ve yem ihtiyacını
karşılamak amacıyla 46.000 dönümlük bir araziye kurulmuştur. Bölgede
teknik tarımı ve arıcılığı geliştirmek de çiftliğin amaçları
arasındadır. Çiftlikte meyvecilik ve fidancılık’ın da yapıldığı
atölyeler vardır.

Ilçe sınırları içerisinde yeralan Karadeniz Bakır Işletmeleri, Azot
Fabrikası, Kutlukent yöresindeki sanayi ve organize sanayi bölgeleri
ilçeye ekonomik alanda hareketlilik getirmiştir.

3.12. Terme

Terme'nin
tarihi M.O. 1000 yıllarına inmektedir. Hatta eski tarihçiler M.Ö.1200
yıllarında şimdiki Terme çayı kıyısında efsanevi kadın savaşçı olan
amazonların yaşamış olduklarını ileri sürmüşlerdir. Terme isminin,
Amazonların kurdukları kıyı kenti olan Thermodon dan( bu günkü Terme
çayı) geldiği söyleniyor.
İlçenin en eski halkının Gaskalar olduğu sanılmaktadır. Hititler
Samsun'a kadar yayılınca Gaskalar’ıda yönetimleri altına almışlardır.
Türklerin Anadolu'ya hakim olmaya başladıkları 11.yy' a kadar Termede
sırasıyla Hititler, Frigler, Medler, Persler ve Romalılar yönetim
kurmuşlardır. I. Alaittin Keykubat zamanında ( 1219 - 1236 ) Terme
dahil bütün Karadeniz sahili Anadolu Selçuklularının yönetimine
girmiştir. Moğol istilaları nedeniyle dağılan Selçuklu imparatorluğunun
topraklarında Türk Beylik1eri kurulmaya başlanmıştır. Bu dönemde
Amasya, Samsun, Tokat, Sivas, Kayseri vilayetlerinde Eratna Beyliği
kurulmuştur. 1381'de Kadı Burhanettin Eratna Beyliğini ele geçirince
Terme onun bölgesine bağlanmıştır. Bu arada yörede Canik Beyliği de
kurulmuştur.1398'de Yıldırım Beyazıt Amasya ve Karadeniz kıyılarında
bütün beylikleri Osmanlı topraklarına katmıştır. Cumhuriyete kadar
Terme, Canik Mutasarrıflığının idaresinde yönetilmiştir. Terme Belediye
Teşkilatı ise Cumhuriyetten önce kurulmuştur.

Terme,
denizden 3-5 km. içeride kurulmuş olup Samsun'a uzaklığı 58 km.dir.
İlçenin kuzeyinde Karadeniz, doğusunda Ünye ve Ikizce, güneyinde Akkuş
ve batısında ise Salıpazarı ve Çarşamba ilçeleri yer almaktadır.
Ayrıca, kuzeyinde kıyı ovası, güneyinde ise Canik Dağları uzanmakta.
Enyüksek noktası 450 metredir. Kara Ormandan doğan Terme çayı ilçeyi
tam ortasından ikiye bölerek Karadenize dökülür. Çarşamba Dağlarından
doğan Delidere akarsuyu daKaradeniz'e dökülür, akarsuyunun yatağının
bazı kısımlarında göller oluşmuştur. İlçede Simenit gölüne dökülen
Karaboğaz ve Abdal Dereleri de vardır. Dünyanın ikinci büyük kavak
ormanı daTerme'dedir.

Terme
ekonomisi ağırlıklı olarak tarıma dayalıdır. Bu verimli ova da ünlü
Terme pirinci ve findık yetiştirilmektedir. İlçede kültür kavakçılığı
da oldukça yaygındır. Bunların yanısıra, Sahil kasabası olması
nedeniyle balıkçılık ve diğer bazı deniz ürünleri avcılığı da geçim
kaynakları arasında sayılabilir. Ilçede besicilik ve arıcılık gibi
ekonomik faaliyetler de önemli yer tutmaktadır. Terme'nin en önemli
sanayi kuruluşları, ilçe'de yetiştirilen fındığı işleyen
fabrikalardır. Bu fabrikalarda üreticiden alınan fındık, iç fındık
haline getirilerek ihraç edilmekte veya iç piyasaya sürülmektedir.
Çeltik de aynı şekilde fabrikalarda işlem görerek pirinç halinde ihraç
edilir ve ya iç piyasada tüketilir.
3.13. Vezirköprü

Vezirköprü'nün
tarihi Hitit'lere (M.Ö.2000-M.Ö.700) kadar uzanmaktadır. Şehir,
Hititler tarafından şimdiki ilçe merkezinin 2.5 km. kadar uzağına
kurulmuştur. 1695 yıllarındaki Celali isyanları sırasında sık sık
baskına uğramış ve kasaba yağmalanıp yıkılmıştır. Bu nedenle insanlar
kalelere sığınma ihtiyacı duymuşlar ve Taşkale ve Toprakkale’yi inşa
etmişlerdir. Şimdi bu kale yıkıntıları üzerine kurulan mahalleler aynı
adlarla anılmaktadır. Celali isyanlarından sonra Köprülü Mehmet Paşa
ilçedeki yıkılmış yapıları tamir ettirmiş ve ayrıca yeni eserler de
yaptırmıştır. İskelet olark bu günkü durumu o zamandan kalmadır. İdari
bakımdan Sivas Beyler Beyliğine bağlı Amasya mutasarrıflığı içinde olan
Vezirköprü; 1925 yılına kadar Amasya'ya bağlı bir ilçe iken;1925
yılında Samsun’a bağlanmıştır. Kasabanın adı Evliya Çelebi
Seyahatnamesinde Şınder olarak geçmektedir. Mehmet Paşa Sadareti
zamanında ilçe Vezirköprü adını almıştır.

Vezirköprü, Samsun un güneybatısında yeralır. Doğusunda Havza,
batısında Boyabat ve Osmancık,güneyinde Gümüşhacıköy ve Merzifon,
kuzeyinde ise Alaçam ve Bafra ilçeleri bulunmaktadır.
İlçe ekonomisi genellikle tarıma dayanmaktadır. Bunun yanında
hayvancılık ve orman ürünleri de önemli yer tutar. Her çeşit tahıl
üretimi ile sebze ve meyvecilik gelişmiştir. Ayrıca; Şekerpancarı ,
tütün , kendir , ayçiçeği, susam ve zeyrek tarımıda yapılmaktadır.

Vezirköprü de sanayinin fazla geliştiği söylenemez. ORÜS (Orman
Ürünleri Sanayi) Entegre Kereste Fabrikası ilçe ekonomisine canlılık
kazandırmıştır. Ayrıca un fabrikaları ile zirai aletler imal eden
kuruluşlarda vardır. Sanayiye bağlı olarak ticaret, taşımacılık ve
ulaşım gibi sektörlerde de canlanma görülmektedir. İlçede birde küçük
sanayi sitesi bulunmaktadır. Ayrıca heybecilik, semaver yapımı, ip ve
urgan yapımı da ekonomik faaliyetler içinde sayılabilir.

3.14. Yakakent

Kuruluşu M.Ö.2. y.y.’a rastlar. 1896 Yılında muhtarlık, 1 Mart 1963 yılında Belediye
Teşkilatı kurulmuştur. Aynı yıl, Gümenes olan ismi, kıyı şehri anlamına
gelen Yakakent olarak değiştirilmiştir. 09.05.1991 yılında ise ilçe
olmuştur.

Yakakent;
Karadeniz kıyısında Sinop ile Samsun il sınırları arasındaki geçit
noktasındadır. Samsun'a uzaklığı 84 km olup doğusunda Alaçam, batısında
Gerze, güneyinde Canik Dağları ve kuzeyinde ise Karadeniz yer
almaktadır.

İlçe ekonomisi tarımsal karektere sahip olmakla beraber; balıkçılıkta
ekomomisinin ağırlıklı sektörüdür. Karadeniz de avlanan her türlü
balığı ve ayrıca dünyaca ünlü Mersin balığını bulmak mümkündür.
Sayıları 70 'e yakın irili ufaklı balıkçı teknesi ile balık avı
yapılmaktadır. Deniz ürünlerini değerlendiren özel sektöre ait iki
fabrika da bulunmaktadır. Bunlar; Sarsan Balık Unu ve Yağı fabrikası
ile İpek Gıda Fabrikasıdır. Burada; Vatos köpekbalığı ve Kum midyesi
gibi bazı deniz ürünleri işlenip şoklanarak Fransa'ya ihraç
edilmektedir.

İlçenin karakteristik tarım ürünü tütündür. Köylerde buğday, mısır ve çeltik de yetiştirilmektedir